امروزه به دنبال افزایش آگاهی افراد جامعه، بسیاری از افراد بزرگسال در پی درمان ارتودنسی هستند. در بین افراد بزرگسالی که به ارتودنتیست ها مراجعه می کنند، تعداد زیادی از آنها زنان بارداری هستند که در دوران بارداری تصمیم گرفته اند تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرند یا زنانی که در طول درمان ارتودنسی باردار شده اند. شاید سؤالی که به ذهن بسیاری از شما خطور می کند این است که “آیا در طول دوران بارداری می توان درمان ارتودنسی را آغاز کرد یا ادامه داد، یا در طول درمان ارتودنسی باردار شد؟”

پاسخ این پرسش تا حدودی دشوار است، اما می توان گفت در بسیاری موارد می تواند مثبت باشد، به این معنا که بسیاری از زنان باردار هم می توانند از درمان ارتودنسی بهره مند شوند. در این مقاله قصد داریم اطلاعات لازم برای زنان بارداری که قصد انجام درمان ارتودنسی دارند را ارائه دهیم.

لزوم درمان ارتودنسی

دلایل بسیاری هستند که باعث می شوند انجام درمان ارتودنسی برای افراد بزرگسال ضروری باشد، از جمله، بهبود عملکرد دهان و اکلوژن، بهبود زیبایی و نیز جنبه های فیزیولوژیکال. بسیاری از افراد بزرگسال ممکن است به دلایلی مانند عدم اطلاعات کافی یا مشکلات مالی موفق نشده باشند در سنین پایین از درمان ارتودنسی بهره مند شوند. اما به تدریج با افزایش آگاهی و تمایل افراد به داشتن لبخند و ظاهری زیباتر و نیز تغییر در وضعیت مالی، مانند برخورداری از بیمه های درمانی، افراد بزرگسال بیشتری به دنبال درمان ارتودنسی هستند. از میان این افراد بزرگسال، تعداد بسیار زیادی از آنها زنان هستند و به همین نسبت تعداد زیادی از آنها زنان باردار هستند.

بارداری یکی از عجیب ترین دوران زندگی هر زنی محسوب می شود. شاید شما هم این جمله را شنیده باشید که “باید ظاهر خوبی داشت تا بتوان احساس خوبی داشت”. زنان باردار نیز باید خوب به نظر برسند تا احساس درونی خوبی داشته باشند. این احساس می تواند روی سلامت عمومی خود مادر و جنین تأثیر داشته باشد. وقتی شما دندان های صافی داشته باشید، همیشه لبخند خواهید زد. بنابراین اگر تصمیم گرفته اید تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرید و به تازگی متوجه شده اید باردار هستید، هیچ دلیلی وجود ندارد از تصمیم خود صرف نظر کنید. این دو شرایط در کنار یکدیگر عملی هستند. با این حال در زنان بارداری که قصد دارند تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرند، عواملی هستند که باید مد نظر قرار گیرند:

1. التهاب لثه (ژینژیویت gingivitis) در دوران بارداری
2. تغییرات هورمونی و تأثیر آنها روی جابجایی دندان ها
3. عادات غذایی و ویار دوران بارداری و تأثیر آن روی درمان ارتودنسی.
4. تأثیر داروها در دوران بارداری و جابجایی های ارتودنتیک

عوامل مهم دوران بارداری در طول درمان ارتودنسی

سلامت لثه ها در دوران بارداری

ژینژیویت نتیجه برخی عوامل سیستمیک و موضعی است. از میان عوامل سیستمیک، نقش تغییرات هورمونی در طول دوران بارداری شناخته شده است. هر چند وجود ابزارهای ارتودنسی ثابت روی دندان ها به تنهایی نمی تواند عامل بروز ژینژیویت باشد، اما بارداری و عدم رعایت درست بهداشت دهان و دندان با یکدیگر می توانند منجر به التهاب مزمن لثه شوند که ممکن است پیشرفت کند و در بیماری که تحت درمان ارتودنسی قرار دارد، موجب وخامت شرایط پریودنتال شود. ژینژیویت و هایپرپلازی لثه از جمله مشکلاتی هستند که ممکن است به همراه بارداری مشاهده شوند، که در دوران بلوغ و یائسگی نیز ممکن است وجود داشته باشند.

تغییرات  هورمونی و عروقی می توانند موجب افزایش مایع شکاف بین لثه ها و دندان ها و تشدید واکنش به پلاک دندان ها شوند. معروف است که ابزارهای ثابت ارتودنسی موجب تجمع پلاک می شوند. با این حال، وقتی در کنار التهاب لثه ای قرار می گیرند که ممکن است از قبل وجود داشته باشد، مثلاً در زنان باردار، این احتمال وجود دارد که این شرایط فوراً به بیماری پریودنتال تبدیل شود. بنابراین، افزایش آگاهی زنان از اهمیت مراقبت های سلامت دهان در طول درمان ارتودنسی، مخصوصاً اگر باردار هستند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تأثیر هورمون ها روی جابجایی دندان ها

نتایج آزمایشاتی که روی موش های آزمایشگاهی صورت گرفته اند حاکی از این هستند که سرعت جابجایی دندان ها تحت تأثیر هورمون ها قرار دارد. جابجایی ارتودنتیک در موش های باردار در مقایسه با موش های غیر باردار با سرعت بیشتری اتفاق می افتد. در مطالعه ای دیگر که روی تأثیر پروژسترون روی جابجایی ارتودنتیک دندان ها صورت گرفته است مشخص شد این هورمون می تواند روی بازسازی پریودنتال در جابجایی ارتودنتیک دندان ها در موش های باردار تأثیر داشته باشد و به تشکیل استخوان آلوئولار کمک کند. کاربرد پروژسترون در دراز مدت می تواند موجب کاهش میزان جابجایی دندان ها شود. استروژن نیز می تواند میزان تحلیل استخوان را کاهش دهد.

هورمون ریلکسین Relaxin که تحت عنوان هورمون بارداری شناخته می شود درست پیش از به دنیا آمدن بچه در بدن مادر ترشح می شود که موجب شل شدن عضلات و رباط ها می شود تا مادر با درد کمتری بچه را به دنیا بیاورد. هورمون ریلکسین روی بافت های نرم تأثیر می گذارد و می تواند مراحل اولیه جابجایی ارتودنتیک دندان ها را تسریع بخشد، به همین دلیل در دیگر بیماران که رشد آنها به اتمام نرسیده است، برای کمک به درمان ارتودنسی و تسریع روند تغییر شکل بافت لثه در طول بستن فاصله بین دندان ها، برای گسترش ارتوپدی، مانند وسیع کردن کام،  ممکن است این هورمون تزریق شود.

مصرف دارو در طول دوران بارداری و درمان ارتودنسی

داروهای بسیاری هستند که به واسطه عوارض جانبی که دارند، روی درمان ارتودنسی تأثیر می گذارند. داروهایی مانند بیس فسفونات و محصولات متابولیسمی ویتامین D احتمالاً می توانند موجب کاهش جابجایی دندان ها در طول درمان ارتودنسی شوند، در حالی که نتایج تحقیقات نشان داده اند که داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی موجب کاهش تحلیل استخوان می شوند. هر گونه سوابق بیماری و مصرف دارو در گذشته مانند دیابت، یا مشکلاتی که در طول بارداری های گذشته وجود داشته اند، بایستی پیش از آغاز درمان ارتودنسی با ارتودنتیست مطرح شوند. اگر بیمار در گذشته در طول دوران بارداری مشکلات خاصی داشته است و بواسطه داروهایی که مصرف می کند در معرض خطر باشد، بهتر است درمان ارتودنسی به تعویق بیفتد.

مدیریت سلامت دهان در طول دوران بارداری با وجود براکت های ارتودنسی

بیماری که به طور منظم از مراقبت های دندان بهره مند نمی شود، و خود نیز نسبت به این مراقبت ها سهل انگار است، بعید است بتواند در طول درمان ارتودنسی این مراقبت ها را به خوبی انجام دهد. در صورتی که بیمار از قبل دارای علائمی مانند التهاب لثه، خونریزی در پی استفاده از پروب دندانپزشکی و وجود پاکت دندان باشد و بهداشت دهان و دندان ها را به خوبی رعایت نکند، شاید بهتر باشد درمان ارتودنسی را پس از پایان بارداری شروع کند. علاوه بر این، در برخی موارد ممکن است نیاز باشد تصاویر رادیو گرافی مخصوص با اشعه ایکس از دندان ها تهیه شود، که ممکن است این اشعه برای جنین مضر باشد.

علاوه بر همه مواردی که ذکر شد، بیماری که قصد دارد در دوران بارداری تحت درمان ارتودنسی نیز قرار بگیرد باید بداند که طی این دوره باید به طور منظم به ارتودنتیست خود مراجعه کند، هر چند ارتودنتیست سعی می کند برای این دسته از بیماران جلسات مشاوره و درمان کوتاه تر باشند، اما باید بیمار باید با آمادگی کامل درمان خود را آغاز کند.

 

چگونه ممکن است دندان عقل روی صاف بودن دیگر دندان ها تأثیرگذار باشد؟ آیا باید نگران بیرون آمدن دندان های عقل و جابجایی دیگر دندان ها بود؟ آیا کشیدن دندان های عقل ضروری است و چه زمانی باید این کار انجام شود؟ ارتودنتیست ها معمولاً با این پرسش های بیماران مواجه می شوند، مخصوصاً افرادی که به تازگی درمان ارتودنسی خود را به پایان رسانده اند و در شرف بیرون آمدن دندان های عقل خود هستند. در این مقاله قصد داریم به بحث راجع به این پرسش ها و نگرانی های همراه با این دندان ها و تأثیر آنها روی دیگر دندان ها بپردازیم و در انتها به شما پیشنهاد دهیم پیش از اقدام برای کشیدن آنها نزد دندانپزشک عمومی، حتماً با یک ارتودنتیست مشورت کنید، زیرا ممکن است نیاز به کشیدن نداشته باشند!

 

دندان عقل چیست؟

اکثر افراد بزرگسال به طور طبیعی چهار دندان عقل خواهند دارند، اما حدود 15 تا 20 درصد از افراد از این چهار دندان، هرگز حتی یک دندان هم نخواهند داشت. این دندان ها سومین و آخرین دندان های مولر (آسیاب بزرگ) هستند که در انتهای قوس های دندان بالا و پایین، درون لثه ها قرار گرفته اند. این دندان ها معمولاً در اواخر دهه دوم یا اوایل دهه سوم زندگی داخل دهان رشد می کنند. دندان های عقل معمولاً بدون هیچ مشکلی بیرون می آیند؛ با این حال، گاهی اوقات دندان عقل جای کافی برای درست بیرون آمدن ندارد و ممکن است به صورت “نهفته” یا “نیمه نهفته” بماند.

آیا بیرون آمدن دندان های عقل همیشه دردناک است؟

اگر بخواهیم کوتاه پاسخ دهیم، نه همیشه! در برخی افراد، دندان های عقل به درستی بیرون می آیند. هر چند ممکن است حین بیرون آمدن آنها از لثه ها درد خفیفی اطراف لثه های خود احساس کنند، اما بیرون آمدن آنها الزاماً همیشه دردناک نیست. در چنین مواردی، به ندرت ممکن است نیاز باشد فرد اقدام خاصی بکند. با این حال، همانطور که می دانید، برخی افراد تجربه های بسیار متفاوتی دارند!

 

به دلایل مختلفی ممکن است دندان های عقل هنگام بیرون آمدن دردناک و ناراحت کننده باشند. این مشکل می تواند ناشی از نبود جای کافی در دهان برای بیرون آمدن آنها باشد، به همین دلیل به دندان های مجاور فشار وارد می کنند و احتمالاً موجب جابجایی آنها می شوند. گاهی اوقات ممکن است این مشکل به این علت بروز پیدا کند که دندان سعی می کند به صورت یک طرفه بیرون بیاید یا گیر کند و به صورت نهفته پشت آخرین دندان باقی بماند. در این موارد، لثه ای که دندان عقل را پوشش داده است متورم و عفونی می شود، که ممکن است فک با منطقه اطراف گوش دردناک شوند.

 

آیا کشیدن دندان عقل ضروری است؟

هرچند این پرسش زیاد مطرح می شود، اما هیچ پاسخ مشخصی برای این پرسش وجود ندارد و به شدت و تکرار علائم شما بستگی دارد و نیز اینکه دندان های عقل به دیگر دندان ها فشار وارد می کنند یا خیر؟ مهم ترین دلایل برای کشیدن دندان های عقل عبارتند از:

• عفونت مکرر دندانی که تنها بخشی از آن بیرون آمده است و تمیز کردن کامل آن غیر ممکن است.
• احتمال آسیب به دندان های مولر سالم مجاور ناشی از بیرون آمدن دندان عقل.

بهترین راه برای اینکه ارتودنتیست بتواند تشخیص دهد دندان عقل به چه صورت در حال رشد است، گرفتن تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس از دهان است.

چه می شود اگر دندان عقل دردناک را نادیده بگیریم؟

اگر دندان عقل دردناک خود را نادیده بگیرید و به فکر درمان آن نباشید، ممکن است به یک عفونت جدی تر تبدیل شود. درد اطراف دندان عقل، و نیز درد در ناحیه فک، گوش، یا اطراف دهان همگی می توانند از علائم عفونت دندان عقل باشند. در صورتی که این عفونت درمان نشود، می تواند به مناطق اطراف منتشر شود. در موارد حاد درمان نشده، انتشار عفونت می تواند موجب تورم صورت شود و برای مجرای تنفسی مشکل آفرین باشد، یا حتی توانایی تنفس و بلع را با مشکل مواجه سازد، که یک موقعیت اورژانسی واقعی محسوب می شود.

ممکن است تمیز کردن صحیح دندان های عقل دشوار باشد و به طور کامل انجام نشود. از آنجا که در عقب دهان قرار گرفته اند بیشتر مستعد تجمع ذرات غذاها و پلاک دندان هستند که می توانند موجب بروز عفونت اطراف دندان شوند که در نهایت به پوسیدگی دندان و افزایش احتمال ایجاد کیست ختم می شود. علاوه بر تأثیر منفی که این عفونت روی خود دندان عقل دارد، می تواند سلامت بافت لثه و استخوان پیرامون آن و دندان های مجاور را نیز به خطر بیندازد.

 

آیا پس از اتمام درمان ارتودنسی، بیرون آمدن دندان عقل می تواند موجب جابجایی دندان ها شود؟

تنها یک پاسخ برای این پرسش وجود ندارد، زیرا هر مورد متفاوت است. زمانی که متوجه بیرون آمدن دندان عقل خود می شوید، باید به ارتودنتیست خود مراجعه کنید تا در صورت لزوم راجع به گزینه های درمان ارتودنسی صحبت کنید. ارتودنتیست می تواند نحوه بیرون آمدن دندان های عقل و تأثیر آنها روی دیگر دندان ها را مورد بررسی قرار دهد، از شما بخواهد از دندان ها و فک خود تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس تهیه کنید تا بتواند با قطعیت به شما بگوید آیا نیاز است کار دیگری انجام دهید یا خیر.

ارتودنتیست نهایت سعی خود را خواهد کرد تا همه دندان های شما که به تازگی صاف شده اند، پس از برداشتن براکت ها نیز به خوبی در جای خود باقی بمانند. به برخی بیماران توصیه می شود از ریتینر ثابت ارتودنسی استفاده کنند (یک تکه فلز ظریف که پشت دندان های جلو قرار می گیرد، بنابراین غیر قابل دیدن است)، برخی دیگر نیز ممکن است به استفاده طولانی مدت از ریتینرهای متحرک تشویق شوند.

 

در صورتی که روی دندان های خود براکت ارتودنسی دارید ممکن است شاهد برخی عوارض جانبی از قبیل خشکی دهان، احساس پنبه ای درون دهان باشید. راهکارهایی هستند که می توانند به شما اجازه دهند تا زمانی که براکت ها از روی دندان ها برداشته شوند در دهان احساس راحتی داشته باشید.

بزاق دهان به حفظ سلامت محیط دهان کمک می کند.

غدد بزاقی ما از اهمیت ویژه ای برخوردارند زیرا بزاق ترشح می کنند. بزاق دهان را مرطوب نگه می دارد و در حس کردن مزه ها و نیز خرد کردن و هضم غذاهایی که می خوریم نقش دارد. بعلاوه با شستن ذرات غذای باقی مانده درون دهان، کمک می کند باکتری های درون دهان تحت کنترل و دندان ها در برابر پوسیدگی مقاوم باقی بمانند.

اهمیت برطرف نمودن خشکی دهان

اگر شما کاندید مناسبی برای قرار گرفتن براکت ها روی دندان ها هستید، دندانپزشک با گرفتن عکس رادیو گرافی با اشعه ایکس و معاینه دهان، شرایط شما را بررسی خواهد نمود. وی باید اطمینان حاصل کند که همه دندان های شما به درستی صاف شده اند و بایت شما در تناسب با فک شما قرار دارد. اگر مشکلی مشاهده کند، ممکن است برای ارزیابی های بیشتر و قرار گرفتن تحت درمان با براکت های ارتودنسی شما را به یک ارتودنتیست ارجاع دهد. با تغییر شکل و تنظیم مجدد دندان ها برای قرار گرفتن در جای درست، دهان دچار دگرگونی می شود. در طول این دوره ممکن است دهان شما دچار خشکی شود.

 

علائم خشکی دهان در طول درمان ارتودنسی

ممکن است چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد تا به براکت ها عادت کنید. ممکن است علائم مربوط به خشکی دهان را تجربه کنید از جمله سوزش لب ها ، خشکی دهان، خشکی و ترک خوردگی لب ها، مشکل در قورت دادن، احساس تشنگی، افزایش غلظت بزاق و حس چسبندگی در دهان، احساس سوزش و ناراحتی درون دهان، ترک و بریدگی در گوشه های دهان، بوی بد دهان، بروز مشکل در حین حرف زدن و قورت دادن غذا و عدم احساس مزه غذا، بالا رفتن خطر بیماری لثه ها و افزایش حفره دندان ها شود.

در صورتی که در طول درمان ارتودنسی از خشکی دهان رنج می برید، باید با دقت مراقب پیشگیری از پوسیدگی دندان ها و ایجاد حفره در آنها و نیز بیماری لثه باشید.

 

علل کلی خشکی دهان

خشکی دهان زمانی اتفاق می افتد که غدد بزاقی به خوبی عمل نمی کنند و این منجر به کاهش ترشح بزاق می شود. گاهی اوقات خشکی دهان به علت عصبی یا مضطرب بودن فرد بروز پیدا می کند. با این حال، موارد جدی و پایدارتر خشکی دهان نتیجه دیگر عوامل هستند از جمله:

• برخی داروهای خاص: بسیاری از داروها دارای عوارض جانبی مانند حالت تهوع یا سردرد هستند. اما آیا می دانسته اید خشکی دهان یکی از شایع ترین عوارض جانبی داروهای تجویزی است؟

بیش از 400 دارو وجود دارند که می توانند غدد بزاقی شما را تحت تأثیر قرار دهند. این داروها عبارتند از داروهایی که برای درمان افسردگی، اضطراب، آلرژی، اسهال، بی اختیاری ادرار، بیماری پارکینسون و دیگر بیماری ها تجویز می شوند، همینطور آنتی هیستامین ها، مسکن ها، ضد احتقان ها و داروهای ادرار آور.

• سبک زندگی: از جمله استعمال دخانیات یا جویدن تنباکو.
• بیماری ها: شامل سندورم شوگرن Sjögren’s syndrome (نوعی اختلال التهابی مزمن و مربوط به دستگاه ایمنی ناشی از اختلال در عملکرد غدد برون ریز)، HIV/ ایدز، بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، رماتیسم مفصلی، دیابت، و بسیاری بیماری های دیگر.
• درمان های پزشکی که موجب آسیب به غدد بزاقی شده اند، از جمله پرتو درمانی و شیمی درمانی.
• دهیدراته شدن بدن: یا همان کاهش آب بدن و نیز شرایطی که موجب کاهش آب بدن می شوند، از جمله تب، عرق کردن شدید، اسهال، استفراق، کم خونی و نیز سوختگی.

 

علل خشکی دهان در طول درمان ارتودنسی

حتی درمان ارتودنسی نیز می تواند موجب خشکی دهان شود، مخصوصاً پس از هر بار تنظیم سیم کمانی. علت آن هم این است که براکت ها مقداری از فضای درون دهان شما را می گیرند، از طرف دیگر اجزاء بریس ها می توانند موجب تحریک لثه ها و اطراف دهان شوند و آزار دهنده باشند. هر گونه حساسیتی می تواند موجب خشکی دهان شما شود. پس از قرار گرفتن براکت ها روی دندان ها و زمانی که آنها را تنظیم می کنید، ممکن است در دهان خود احساس درد یا ناراحتی شدید داشته باشید. این مشکل می تواند موجب تشنگی شدید، مخصوصاً پس از بیدار شدن از خواب در هنگام صبح شود.

 

راهکارهایی برای کمک به مبارزه با خشکی دهان

اگر خودتان در حال استفاده از داروهایی هستید که موجب خشکی دهان می شوند یا کسی را تحت این شرایط می شناسید، با انجام این کارها می توانید به مرطوب نگه داشتن دهان و حفظ سلامت آن کمک کنید:

1. آب بیشتری بنوشید: در طول روز جرعه جرعه آب بنوشید.
2. خوردن میوه های منجمد را امتحان کنید: میوه های منجمد می توانند تسکین دهنده باشند و برای دهان خشک شما که در آن احساس ناراحتی می کنید آرام بخش باشند.
3. به فکر محدود کردن مصرف کافئین و الکل باشید: حین مصرف الکل یا کافئین دهیدراته شدن (کاهش آب) بدن به راحتی اتفاق می افتد.
4. در طول شب می توانید از دستگاه بخور استفاده کنید: این می تواند به شما کمک کند پوست و دهانتان هیدراته (مرطوب، دارای آب) باقی بماند.
5. عادات مراقبت های روزانه از دهان و دندان های خود را حفظ کنید: مسواک زدن و کشیدن نخ دندان می توانند به محافظت از دندان ها در برابر پوسیدگی و دیگر مشکلات آسیب رسان ناشی از خشکی دهان کمک کنند.
6. مراجعه منظم به دندانپزشک، بر اساس برنامه مشخص شده را ادامه دهید: در این مراجعات می توانید متوجه بروز مشکلات جدی ناشی از خشکی دهان شوید و برای متوقف ساختن آنها اقدام کنید.

آیا مشکل خشکی دهان شما جدی است؟

در صورتی که خشکی دهان مشکلات متعددی برای شما ایجاد می کند، با ارتودنتیست خود تماس بگیرید. علاوه بر این، ممکن است نیاز باشد راجع به داروهای مختلفی که مصرف می کنید و نیز دوز مصرفی آنها با یک پزشک عمومی مشورت کنید.

 

جویدن ناخن عادتی است که در یک سوم تا یک چهارم کودکان و تقریباً بین نیمی از نوجوانان رواج دارد. این عادت عموماً در کودکی آغاز می شود و در برخی افراد ممکن است تا دوران بزرگسالی نیز تداوم داشته باشد. عاداتی که بی اختیار انجام می شوند، همیشه تأثیرات منفی روی سلامت جسمی فرد ندارد، اما این عادت قطعاً آسیب رسان خواهد بود. جویدن ناخن باعث می شود ناخن ها ظاهر ناهموار، غیر عادی و نازیبا داشته باشند، به ریشه های ناخن ها که موجب رشد ناخن ها می شوند، آسیب وارد شود. علاوه بر همه ی این مشکلات می تواند مشکلات بسیاری برای دهان و دندان ها بوجود بیاورد.

جویدن ناخن و آسیب به دندان ها و لثه ها

ممکن است فکر کنید دندان های شما محکم تر از ناخن هایتان هستند اما به مرور زمان این عادت می تواند آسیب های قابل توجهی به دندان ها و لثه ها وارد کند. بزرگ ترین صدماتی که جویدن ناخن به دندان ها و لثه وارد می کنند عبارتند از:

• ساییدگی، لب پر شدگی و ترک دندان ها: اصطحکاک ناشی از فشردن دندان ها به ناخن ها می تواند به تدریج موجب پوسیدگی و ساییدگی مینای دندان شود، یا حتی باعث شود دندان ها لب پر شوند یا ترک بردارند. بیشترین آسیب به دندان های جلوی هر دو فک بالا و پایین وارد می شود و باعث می شود سطح جونده ی آنها مسطح یا شکسته شود.
• مال اکلوژن و شکاف بین دندان ها: جویدن ناخن ها تنها موجب آسیب فیزیکی به دندان ها نمی شود، بلکه می تواند باعث جابجایی آنها شود که منجر به مال اکلوژن (مشکلات مربوط به بایت) و شکاف بین دندان ها خواهد شد.
• تحلیل ریشه: احتمالاً نادرترین اتفاقی که در پی جویدن ناخن ممکن است برای دندان ها رخ دهد این است که باعث شود استخوان فک ریشه های دندان ها را جذب کند، آنها را تضعیف کند، و آنها را مستعد از دست رفتن کند. این اتفاق بیشتر در افرادی رخ می دهد که در طول درمان ارتودنسی با براکت های ارتودنسی ناخن های خود را می جوند.
• آسیب به بافت لثه ها و التهاب آنها: ناخن های ناهموار می توانند باعث بریده شدن بافت لثه ها شوند. علاوه بر این، مقدار زیادی آلودگی و میکروب زیر ناخن ها پنهان می شود که با جویدن آنها همه ی این میکروب ها به دهان منتقل می شوند. حال تصور کنید چه اتفاقی می افتد اگر این میکروب ها بتوانند از طریق بافت بریده وارد جریان خون شوند. این اتفاق می تواند منجر به بروز بیماری لثه شود. شرایطی که منشاء باکتریایی دارد و معمولاً از پلاک دندان شروع می شود، اما ورود باکتری از راه بریدگی لثه نیز می تواند عامل بروز آن باشد.
• براکسیسم (دندان قروچه): عادت جویدن ناخن می تواند احتمال گسترش خطر عادت مزمن ساییدن دندان ها روی یکدیگر را افزایش دهد، که علاوه بر سردرد و درد فک با دیگر مشکلات دهانی همراه خواهد بود.
• آسیب به دندان ها و ابزارهای ارتودنسی در طول درمان با براکت ارتودنسی: جویدن ناخن می تواند موجب جابجایی دندان ها شده و طول درمان ارتودنسی را افزایش دهد. از طرف دیگر ناخن ها می توانند موجب شکسته شدن براکت های ارتودنسی و خم شدن سیم کمانی شوند.

علل جویدن ناخن

اگر جویدن ناخن چنین عواقب ناخوشایندی دارد، چرا برخی افراد آن را انجام می دهند؟ جویدن ناخن عملی کاملاً غیر ارادی است و منشاء این عادت هنوز کاملاً شناخته شده نیست، اما نتایج مطالعات نشان می دهند که این عادت می تواند ناشی از اضطراب و نگرانی، خستگی یا وسواس باشد. دیگر عادات رفتاری مشابه عبارتند از کندن پوست یا کشیدن مو. اغلب، ممکن است حتی خود فرد متوجه نشود این کار را انجام می دهد، و این باعث می شود ترک آن دشوارتر شود.

چگونه جویدن ناخن ها را متوقف کنیم؟

برای کمک به توقف جویدن ناخن، متخصصان پوست نکات زیر را توصیه می کنند:

1. ناخن های خود را کوتاه نگه دارید: هر چه ناخن ها کوتاه تر باشند کمتر قابل جویدن خواهند بود به همین دلیل کمتر فرد وسوسه می شود آنها را سمت دهان ببرد تا به دندان ها آسیب برساند.
2. روی ناخن های خود لاک مخصوص جلوگیری از جویدن ناخن بزنید که بد مزه هستند: این نوع لاک ها کاملاً بی خطر هستند با این حال فرمولاسیون ساخت آنها به گونه ای است که مزه ی بدی دارند تا فرد را از جویدن ناخن ها باز دارند. این نوع لاک ها را می توان بدون نسخه ی پزشک از داروخانه ها تهیه کرد.

3. به طور منظم ناخن های خود را مانیکور کنید: وقتی برای زیبا شدن ناخن های خود هزینه می کنید باعث می شود بیشتر به فکر آنها باشید و کمتر آنها را بجوید. به جای مانیکور کردن ناخن ها، برای جلوگیری از جویدن آنها می توانید آنها را با چسب نواری یا برچسب بپوشانید یا دستکش بپوشید.

4. عادت جویدن ناخن را با یک عادت خوب تعویض کنید: زمانی که احساس می کنید دوست دارید ناخن های خود را بجوید، سعی کنید به جای آن با یک توپ ضد استرس یا گِل پلاستیکی بازی کنید. این کار باعث می شود دست های شما مشغول باشند و از دهانتان دور بمانند.
5. منشاء آغاز آن را شناسایی کنید: این عادت می تواند منشاء جسمی داشته باشد، مثلاً ریشه ی ناخن ها، یا دیگر عوامل مانند خستگی، استرس یا افسردگی. در صورتی که متوجه شوید چه چیزی باعث می شود ناخن های خود را بجوید، می توانید برای متوقف نمودن آن برنامه ای طراحی کنید. شاید تنها با دانستن اینکه چه زمان هایی برای جویدن ناخن ها ترغیب می شوید بتوانید مشکل را برطرف کنید.
6. سعی کنید به تدریج عادت جویدن ناخن را در خود از بین ببرید. برخی روانشناسان توصیه می کنند برای ترک این عادت از یک رویکرد تدریجی استفاده کنید. ابتدا سعی کنید جویدن ناخن انگشت شست را متوقف کنید. پس از موفقیت، ناخن انگشت کوچک، انگشت اشاره، تا زمانی که تمام انگشتان را حذف کنید. هدف این است که به جایی برسید که دیگر هیچ یک از ناخن های خود را نجوید.

خبر خوب اینکه بسیاری از بیمارانی که تحت درمان ارتودنسی قرار گرفته اند ابراز داشته اند پس از قرار گرفتن براکت ها روی دندان های آنها، از آنجا که نگران ابزار ارتودنسی خود بوده اند دیگر قادر نبوده اند به راحتی ناخن های خود را به دندان ها نزدیک کنند و به تدریج موجب ترک عادت آنها شده است. در برخی دیگر از بیماران، از آنجا که در طول درمان ارتودنسی بایت به خوبی بسته نمی شود و دندان ها روی یکدیگر قرار نمی گیرند این عادت به طور خود به خود ترک می شود. چه روی دندان های خود براکت ارتودنسی دارید، قصد دارید درمان ارتودنسی را آغاز کنید، یا به طور کلی به فکر سلامت خود هستید به فکر ترک این عادت مضر باشید.

یکی از سؤالاتی که معمولاً والدین از متخصص های ارتودنسی می پرسند این است “در چه سنی باید کودک خود را نزد ارتودنتیست ببریم؟” اغلب براکت ها را در کودکان حدود 10 سال می بینیم، بنابراین احتمالاً تعجب خواهید کرد اگر ببینید که کودکی 7 ساله تحت درمان اولیه و زود هنگام قرار گرفته است.

منظور ما این نیست که همه ی کودکان 7 ساله باید حتماً به ارتودنتیست مراجعه کنند، اما خیلی مهم است که برای چکاپ به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنند. علاوه بر مراقبت از سلامت دندان های کودک، دندانپزشک تمام مشکلاتی که احتمالاً به درمان ارتودنسی نیاز دارند را نیز مورد بررسی قرار خواهد داد. اگر موضوعی نگران کننده وجود داشته باشد شما را به متخصص ارتودنسی ارجاع می دهد تا با درمان مداخله گر ارتودنسی مشکل کودک شما برطرف شود.

در اولین مراجعه به ارتودنتیست دندان ها و لبخند کودک مورد بررسی قرار می گیرند تا مشخص شود 1) آیا به درمان ارتودنسی نیاز دارد، 2) آیا شرایط لازم برای قرار گرفتن تحت درمان ارتودنسی را دارد. این کار با استفاده از سیستم ارزیابی تحت عنوان “فهرست شرایط نیاز به درمان ارتودنسی” انجام می شود. در برخی موارد، فوراً نیاز به درمان نیست اما ارتودنتیست از شما می خواهد کاملاً مراقب دندان ها و فک های کودک خود باشید. در این صورت، ممکن است از شما بخواهد برای معاینات تخصصی باز هم مراجعه کنید.

فواید درمان زود هنگام

 

مهم است که دندانپزشک با دقت پیگیر رشد و مشکلات دندان ها و فک های کودک شما باشد زیرا برخی مشکلات در سنین پایین تر بهتر درمان می شوند. با بزرگ تر شدن فرد، رشد استخوان های فک نیز متوقف شده و محکم تر می شوند. هر چند در سنین بالاتر درمان ارتودنسی هنوز امکان پذیر است، اما اندکی دشوارتر خواهد بود. در صورتی که درمان در سنین پایین تر آغاز شود، می توان رشد استخوان فک را هدایت کرد و وضعیت و عرض آنها را تغییر داد. متأسفانه این امکان برای افراد بزرگسال وجود ندارد و راهکارهای جایگزین می توانند شامل جراحی یا کشیدن دندان ها باشند. در صورتی که فرایند درمان حین رشد و بیرون آمدن دندان های دائم انجام شود، می توانیم کمک کنیم فضای کافی برای رشد آنها ایجاد شود تا در وضعیت درست رشد کنند.

شرایطی که باید مراقب آنها بود

برخی مشکلاتی که دندانپزشک آنها را مورد بررسی قرار خواهد داد عبارتند از:

• دندان های شیری که خیلی زود یا خیلی دیر می افتند- اکثر دندان های شیری بین سنین 5 و 14 سال می افتند.
• مکیدن انگشت- مخصوصاً اگر این عادت شدید باشد یا اگر پس از سن 10 سالگی تداوم داشته باشد.

 

 

• دندان هایی که با بستن بایت به درستی روی یکدیگر قرار نمی گیرند یا رو به جلو منحرف هستند.
• اپن بایت: شرایطی که دندان های جلوی دو فک پایین و بالا به یکدیگر نزدیک نمی شوند.
• اور بایت: شرایطی که دندان های فک بالا رو به جلو بوده و دندان های فک پایین را پوشش می دهند.
• آندر بایت: شرایطی که دندان های فک پایین رو به جلو بوده و دندان های فک بالا را پوشش می دهند.
• کراس بایت: شرایطی که دندان های فک بالا و پایین در یک راستا قرار نمی گیرند.
• نقص های گفتاری مانند نوک زبانی حرف زدن، نامفهوم حرف زدن، یا عدم ادای درست حروف.
• فشردگی و نامرتبی دندان های دائم جلوی قوس های دندانی.

ارجاع کودک به متخصص ارتودنسی

 

اگر راجع به موضوعی نگران هستید، دندانپزشک نخستین کسی است که باید مشکل خود را با او در میان بگذارید تا در صورت لزوم کودک شما را به متخصص ارتودنسی ارجاع دهد، اما اگر خودتان فکر می کنید کودک شما به درمان ارتودنسی نیاز دارد می توانید مستقیماً به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.

مراحل درمان ارتودنسی

مرحله ی اول (که تحت عنوان درمان مداخله گر اولیه نیز نامیده می شود) قبل از رشد تمام دندان های دائم آغاز می شود (اغلب زمانی که کودک 6 تا 10 ساله است). این درمان معمولاً برای ایجا  فضای کافی برای رشد دندان های دائم و نیز اصلاح مشکلات دهانی، از قبیل اوربایت و کراس بایت انجام می شود.

 

درمان اولیه ی ارتودنسی می تواند شامل استفاده از بریس های ثابت و متحرک شود، هرچند معمولاً ابزار متحرک رایج تر است. در این مرحله از درمان، اغلب از ابزارهای محدود دندانپزشکی از قبیل وسیع کننده ی کام و پلاک متحرک پارسیل استفاده می شود.

 

اگر برخی از دندان های جلوی کودک رو به جلو منحرف باشند، یا فک پایین او کوچک تر باشد، ارتودنتیست می تواند استفاده از بریس بلوک دوقلو را پیشنهاد دهد. این نوع بریس متحرک است و وضعیت فک ها را تغییر می دهد و به آنها کمک می کند در بهترین موقعیت خود قرار بگیرند. گاهی اوقات برای دستیابی به بهترین نتایج، پس از بریس متحرک از بریس های ثابت استفاده خواهد شد. مرحله ی دوم (که تحت عنوان درمان جامع نیز نامیده می شود) زمانی آغاز می شود که کودک بزرگ تر شده (سنین 11 تا 12 سال) و همه ی دندان های دائم رشد کرده اند. این درمان معمولاً شامل استفاده از بریس های کامل است. اینکه کودک به مرحله ی اول یا دوم درمان ارتودنسی نیاز خواهد داشت به وضعیت دندان های او بستگی خواهد داشت و نیز صلاحدید متخصص ارتودنسی مبنی بر اینکه درمان مداخله گر زود هنگام نیاز است.

فواید درمان زود هنگام

• می توان درمان های دراز مدت را به درستی مشخص کرد
• مشکلات دهانی را می توان زودتر شناسایی نمود
• راحت تر می توان دندان ها را برای براکت ها هدایت کرد، که مدت زمان استفاده از آنها را کاهش می دهد.