در مقاله قبل راجع به مهم ترین ویژگی های لیزر و نیز تأثیرات بیولوژیک آن برای شما صحبت کردیم و در ادامه از کاربردهای لیزر در درمان ارتودنسی گفتیم که مهم ترین آنها کارهایی است که می توان روی بافت نرم انجام داد. در این مقاله به دیگر کاربردهای لیزر روی بافت نرم می پردازیم.

کاربرد لیزر CO2 در ارتودنسی

لیزر CO2 وقتی در درمان ارتودنسی استفاده می شود می تواند مزایای زیادی داشته باشد. این مزایا عبارتند از خونریزی و درد کمتر، انقباض زخم و ایجاد اسکار کمتر، حداقل ناراحتی ممکن پس از جراحی، زمان درمان کمتر، و ابزارهای ثابت را می توان بلافاصله پس از فرایند جراحی کار گذاشت. با این حال، از آنجا که انرژی لیزر CO2 به خوبی توسط هیدروکسی آپاتیت (مینای دندان) جذب می شود؛ این خطر وجود دارد که تغییرات دمایی که در نتیجه انتقال انرژی لیزر بوجود می آیند موجب تخریب پالپ دندان شود یا منجر به ایجاد خطوط یا حفره روی دندان ها شوند.

کاربرد لیزرهای Nd:YAG و دایود در دندانپزشکی

لیزرهای Nd:YAG و دایود در بین دندانپزشک ها و ارتودنتیست ها از شهرت زیادی برخوردار است. آنها مزایایی مانند مزایای لیزر CO2 دارند. آنها بیشتر برای ژنژیوپلاستی مناسب هستند زیرا در تماس مستقیم استفاده می شوند که بیشترین کنترل را برای جراحی زیبایی فراهم می آورند. علاوه بر این، آنها این قابلیت را دارند که خونریزی را متوقف کنند. طول موج آنها به خوبی توسط بافت های سخت دندانی جذب نمی شود، بنابراین، این نوع لیزرها برای کاربرد روی بافت های اطراف دندان ها بی خطر هستند.

کاربرد لیزر در ارتودنسی

کاربرد های لیزرهای Er:YAG و Er,Cr:YAGG در دندانپزشکی

لیزرهای Er:YAG و Er,Cr:YAGG می توانند هم روی بافت های نرم و هم بافت های سخت کار کنند زیرا هر دو طول موج آنها توسط آب و هیدروکسی آپاتیت جذب می شود. با این حال، آنها اساساً برای برداشتن پوسیدگی دندان ها و آماده سازی دندان ها استفاده می شوند تا جراحی های بافت نرم، علت هم این است که کشش زیادی به سمت مینای دندان دارد و قابلیت انعقاد خون کمتری دارد.

کاربرد لیزر در ارتودنسی

درمان فرنوم با کمک لیزر بافت نرم

فرنوم لبی هیپرتروفی شده (بیش از حد رشد کرده) که در حاشیه لثه های بین دو دندان جلو یا پاپیلای کام باقی مانده است می تواند موجب دیاستم خط وسط دندان های جلو شود. پایین بودن این نوع فرنوم می تواند مانع قرار گیری ابزارهای انکوریج (تکیه گاه یا لنگر) موقت شود که در مورد لبخند لثه ای، برای فرو بردن دندان های جلوی دهان در حفره استفاده می شوند. فرنوم زبانی کوتاه نیز می تواند موجب انکیلوز و منجر به بروز مشکلاتی مانند بلع غیر عادی، رشد نامتقارن فک پایین و دیاستم خط وسط فک پایین شود. جراحی که برای برداشتن این فرنوم انجام می شود فِرِنِکتومی نامیده می شود.

فرنکتومی با لیزرهای دارای طول موج های مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج حاکی از این است که لیزر CO2 ابزاری ایده آل برای جراحی های داخل دهانی است، از جمله مقادیر زیادی بافت نرم یا بافت های فیبروز متراکم. این گزینه برای فرنکتومی شناخته شده است زیرا جذب آن توسط بافت های مخاطی داخل دهان، که حاوی 90% آب هستند، بالا است.این نوع لیزر هم روی بافت نرم و هم روی بافت سخت خوب کحار می کند.

در مقایسه با تیغ های مرسوم، این لیزر درد و تورم کمتری ایجاد می کند و مشکلات پس از جراحی آن کمتر است، خونریزی پس از جراحی را کاهش می دهد و بهبود را ارتقاء می بخشد.

برخی دندانپزشک ها برای انجام فرنکتومی از لیزرهای Nd:YAG و دایود نیز استفاده می کنند که مزایایی مشابه لیزر CO2 دارند. با این حال، کاربرد لیزرهای Nd:YAG و دایود روی فرنکتومی لبی محدود است. طول موج های آنها خیلی خوب توسط بافت های دندانی سخت جذب نمی شود. آنها در قالب طول موج های پیوسته و مدوام کار می کنند که منجر به بروز عوارض جانبی دمای بالا می شوند. بنابراین، لیزرهای Nd:YAG و دایود را نمی توان در تماس مستقیم با استخوان جایی استفاده کرد که یک سر فیبر فرنوم لبی متصل شده است. اما در فرنکتومی زبانی، لیزر دایود بواسطه اندازه کوچک و قیمت پایین آن مفید است.

لیزر Er:YAG خیلی خوب توسط بافت سخت و آب جذب می شود و به شکل موج پالس عمل می کند و باعث بالا رفتن کیفیت برش بافت سخت با کمترین تأثیر حرارتی می شود. از آنجا که لیزر Er:YAG این ویژگی ها را دارد، برای فرنکتومی لبی باید در کنار لیزر Nd:YAG یا دایود استفاده شود. بر اساس گزارشات، لیزر Er:YAG دارای خاصیت آرام بخش بودن است و نیاز به بی حس کننده موضعی کمتری دارد یا هیچ بی حس کننده ای نیاز ندارد.

کاربرد لیزر در ارتودنسی

کمک لیزر به درمان دندان نهفته

دندان های نهفته را پس از جراحی اکسپوز (برداشتن بافت نرم روی دندان) می توان با فشار درمان ارتودنسی به جای درست خود هدایت کرد. جراحی اکسپوز دندان های نهفته در درمان های روزمره ارتودنسی چندان معمول نیست. تکنیک های لیزر بویژه زمانی مفید هستند که برای برداشتن بافت روی دندان های نهفته ای استفاده می شوند که یا زیر مخاط لثه یا در سطح استخوان ها نهفته هستند. محیط خشک جراحی و عاری از هر گونه آلودگی خون باعث می شود اتصال مستقیم براکت به دندانی که اکسپوز شده است (از زیر بافت بیرون آورده شده است) راحت تر انجام شود. با این حال، اخیراً شاهد گزارشاتی مبنی بر وقوع امفیزم (پیدایش غیر عادی هوا یا گاز به طور غیر عادی در بافت های بدن) زیر جلدی پس از جراحی اکسپوز دندان با لیزر بوده ایم.

در مطالعات مختلف، از طول موج های لیزرهای مختلفی، از جمله اربیوم، دایود، Nd:YAG، و CO2 برای انجام این فرایند استفاده شد. اربیوم با استقبال بیشتر دندانپزشک ها مواجه شد زیرا می تواند هم بافت های نرم و هم بافت های سخت را برش دهد، در نتیجه قادر است دندان نهفته در سطح استخوان را نیز اکسپوز کند. علاوه بر آن، دارای تأثیر اِچ کنندگی مینای دندان است که باندینگ ابزارهای ارتودنسی بلافاصله پس از جراحی را تسهیل می سازد. تأثیر اِچ کنندگی مینای دندان توسط لیزر در مقاله بعد نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

در مقاله بعد به بیان مزایا و معایب لیزر بافت نرم نیز خواهیم پرداخت.

درمان آپنه خواب با ارتودنسی

آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب یکی از مشکلات پزشکی شایع است که می تواند منجر به قطع تنفس در طول شب شود. گرچه اغلب مشخصه ویژه این شرایط صدای بلند خر و پف است، مخصوصاً وقتی تنفس مجدداً آغاز می شود، اما برخی افراد ممکن است کاملاً بدون علامت و نشانه باشند. آپنه خواب، خواه بی صدا باشد یا نه، این قابلیت را دارد که به یک مشکل مربوط به سلامتی، مانند فشار خون یا خستگی مزمن تبدیل شود. ارتودنسی می تواند راهکاری عملی برای کمک به درمان آپنه خواب باشد. در این مقاله به پاسخ برخی از پرسش هایی می پردازیم که بیشتر مطرح می شوند.

درمان آپنه خواب با ارتودنسی

تنفس افرادی که آپنه خواب دارند چه مدت متوقف می شود؟

متوقف شدن تنفس در طول خواب می تواند بین چند ثانیه تا چند دقیقه متفاوت باشد. حتی اگر آپنه خواب دو دقیقه طول بکشد، عموماً آنقدر زیاد نیست که بدن بدون اکسیژن بماند تا جایی که آسیب دائمی به بدن وارد شود. برخی افرادی که از این شرایط رنج می برند، ممکن است در طول یک ساعت پنج مرتبه یا بیشتر آن را تجربه کنند، در حالی که افراد دیگر ممکن است حتی تا 30 مرتبه نیز آن را تجربه کنند. هر چه تعداد دفعات بروز آن بیشتر باشد و مدت زمان توقف تنفس طولانی تر باشد، خطر آن برای فرد بیشتر خواهد بود.

آیا آپنه خواب انوع مختلفی دارد؟

سه نوع متفاوت آپنه خواب وجود دارد. شایع ترین نوع آن آپنه خواب انسدادی obstructive sleep apnea است که در آن مجرای تنفسی به صورت فیزیکی به نوعی مسدود می شود. آپنه خواب مرکزی Central sleep apnea از طریق مشکلاتی بروز می یابد که در سیستم عصبی بدن خود فرد بوجود می آید و باعث می شود نتواند به درستی تنفس در طول خواب را تنظیم کند. آپنه خواب مختلط Mixed sleep apnea ترکیبی از هر دو آپنه خواب انسدادی و مرکزی است.

علل آپنه خواب کدامند؟

علل مختلفی هستند که می توانند منجر به بروز آپنه خواب شوند، و معمولاً به آپنه خواب انسدادی مربوط می شوند. چاقی یکی از علل اصلی بروز آپنه خواب است. از دست رفتن تون عضلانی داخل گلو، بزرگ شدن لوزه ها، رشد تومورها، سندروم داون و مشکلات ارتودنسی مانند اوربایت بزرگ یا نادرست بودن ارتباط فک ها از جمله علل دیگر هستند.

آپنه خواب چگونه درمان می شود؟

آپنه خواب عموماً با استفاده از دستگاه CPAP درمان می شود. این ابزار مخصوص که شب ها در طول خواب استفاده می شود هوا را به صورت مدوام  از راه حلق فشار می دهد تا مانع انسداد مجرای تنفسی شود.

درمان آپنه خواب با ارتودنسی

آیا ارتودنسی می تواند به درمان آپنه خواب کمک کند؟

ارتودنسی می تواند به مبتلایان به آپنه خواب کمک کند در طول شب استراحت خوبی داشته باشند. آپنه خواب در کودکان می تواند در نتیجه تنگ شدن مجرای تنفسی در اثر بزرگ شدن لوزه ها یا آدنوئیدها یا باریک بودن کام (سقف دهان) اتفاق بیفتد. باریک بودن فک های بالا و پایین می تواند باعث شود کودک با دهان باز نفس بکشد و به احتمال زیاد زبان پایین تر از حد معمول خود قرار می گیرد و مجرای تنفسی را مسدود می کند.

گرچه لوزه های بزرگ با بزرگ شدن کودک و نزدیک شدن او به دوران بلوغ به تدریج کوچک می شوند، اما باید نقش آنها به دقت توسط یک متخصص درست مانند جراح گوش و حلق و بینی مورد ارزیابی قرار بگیرد. با وسیع شدن کام آنها، در مدت زمانی کوتاه تا متوسط، مجرای بالای بینی آنها نیزعریض تر می شود و می تواند به بهبود تنفس و ایجاد تغییرات مطلوب در رشد صورت کمک کند. افزایش عرض (وسیع شدن) کام قبل از بلوغ برای کودکان ایده آل است زیرا سقف دهان هنوز جوش نخورده است و فک محکم نشده است. علاوه بر این، وسیع شدن کام به ارتودنتیست کمک می کند دندان های فک بالا را با دندان های فک پایین هماهنگ سازد و مشکلات بایت ناشی از باریک بودن قوس دندانی بالا را برطرف سازد.

درمان آپنه خواب با ارتودنسی

بریس ها به تنهایی نمی توانند مجرای بینی را باز کنند تا تنفس بهبود پیدا کند. مزیت دیگری که درمان هایی دارند که برای گسترده کردن مجرای تنفسی استفاده می شوند این است که احتمال فشرده شدن دندان ها با دندان های دائمی و از نیاز به کشیدن دندان کاسته می شود.

فکی که به درستی صاف نشده باشد، می تواند منجر به بروز آپنه خواب انسدادی شود. درمان آندربایت، اوربایت، یا کراس بایت با کمک روش هایی که هدف آنها تغییر پهنا و/ یا وضعیت فک ها است، می تواند استراتژی باشد که برای بهبود تنفس مفید واقع می شود.

درمان آپنه خواب با ارتودنسی

در بیماران جوان یا کم سنی که آپنه خواب متوسط تا شدید دارند، لازم است ابتدا با یک پزشک متخصص اختلالات خواب مشورت کنند تا مورد ارزیابی های دقیق و جامع پزشکی قرار بگیرند، که شامل مطالعه و بررسی خواب در طول شب نیز می باشد. روش های مناسب متعددی هستند که برای درمان آپنه خواب استفاده می شوند، از دستگاه CPAP (نوعی فیس ماسک که در طول شب استفاده می شود و به یک پمپ هوا متصل است که هوا را به داخل مجرای تنفسی فشار می دهد) گرفته، تا ابزارهای متحرکی که در طول شب استفاده می شوند تا فک را جلوتر بیاورند و به باز کردن مجرای تنفسی کمک می کنند، و ترکیب جراحی و ارتودنسی برای تغییر وضعیت فک ها. ارتودنتیست ها تجربیات قابل توجهی در زمینه درمان این مشکلات دارند، بنابراین برای حل مشکل آپنه خواب خود به ارتودنتیست مراجعه کنید.

استفاده از بیس فسفونات نه تنها برای درمان بیماری های استخوان، و شرایطی مانند استئوپنی osteopenia (کاهش توده استخوانی) و پوکی استخوان osteoporosis، بلکه برای انکوتراپی نیز استفاده می شود. استفاده از بیس فسفونات ها باعث می شود پزشک همواره هراس داشته باشد و مراقب بیمار خود باشد. این واکنش ها با مباحثاتی همراه هستند که ناشی از فقدان اطلاعات دقیق و عمیق در خصوص مکانیزم عمل و نیز فقدان بررسی های دقیق عوارض جانبی این دارو هستند. پرده برداری از اطلاعات علمی و بالینی تا میزان زیادی به بصیرت و تیز بینی متخصص و نیز تعادل داخلی، مخصوصاً ارتودنتیست، بستگی دارد. ترزس به تنهایی منجر به آگاهی نمی شود. به این دلایل، در این مقاله روی این موضوع متمرکز خواهیم بود.

این مقاله بر اساس مقالاتی نگاشته شده است که از مجلات مختلف در زمینه تخصص های مختلف دندانپزشکی گرفته شده اند. هیچ شواهد علمی وجود ندارد مبنی بر اینکه بیس فسفونات ها با مکانیزم های اتیو پاتوژنیک etiopathogenic استئونکروز osteonecrosis و استئومیلیت osteomyelitis (التهاب موضعی و مخرب استخوان) فک ارتباط مستقیم دارند. در موارد درمان های دندانی از قبیل بافت های استخوانی، استفاده از آنها با مباحثی مواجه است و محدود می باشد.

هدف استفاده از بیس فسفونات ها

همه 206 استخوان ما تحت تغییر شکل دائمی قرار دارند و بین یک تا سه میلیون نقطه جذب با BMUهای فعال، مخصوصاً کلاست، دارند. در این نقاط، لحظه های جذب استخوان و شکل گیری جدید تغییر می کنند تا جایی که، بسته به محل خاصی از بدن، سن بیمار، و دیگر عوامل مانند سبک زندگی و جنسیت، منجر به بازسازی اسکلتی ظرف 2 تا 10 سال می شود.

اثرات بیس فسفونات بر درمان ارتودنسی

  آیا در موارد استئوپنی و پوکی استخوانی که متعاقب آن بوجود می آید، BMUهای فعال- مخصوصاً کلاست ها، قرار گرفتن تحت بیش فعالی، مستقیم عمل کردن روی سطح استخوان و زدودن یون های معدنی با آزاد کردن اسید از طریق لبه فعال، امکان بروز شکستگی وجود دارد. در حالی که مواد معدنی کلاست ها از بین می رود، با آزاد کردن آنزیم های پروتئینی proteolytic، مخصوصاً کلاژن ها، از کیفیت ماتریکس استخوان آلی کاسته می شود. محصولات جانبی که از تجزیه استخوان (یون ها، پپتیت ها، ) بوجود می آیند، با کلاست ها و از طریق وزیکولهای سیتوپلاسمی که غشاء سلولی خود را به سوی سمت مخالف رابط استخوانی باز کرده اند، به بافت های محیطی تغییر شکل می دهند. این فرایند تغییر شکل سیتوپلاسمیک عناصر استخوانی در کلاست ها، تحت عنوان ترانس سیتوز شناخته می شود.

تغییر شکل استخوان دندان ها را شامل نمی شود، هر چند این اتفاق تقریباً در 250 میکرومتری از سطح سمنتوم رخ می دهد. در سطح ریشه، سمنتوبلاست ها برای مبدل های شیمیایی گیرنده ندارند که تغییر شکل استخوان یا تغییر و تبدیل هایی مانند اعمال سیستمیک، پاراتورمون، کلسی تونین و استروژن؛ فعالیت های موضعی، سیتوکین ها، عوامل رشد، و محصولات اسید آراشیدونیک که در منطقه هایی از استخوان عمل می کنند که با فشار سلولی و التهاب همراه هستند.

وقتی یون های معدنی و دیگر عناصر بافت سخت دندانی به یکدیگر می پیوندند، به شکل طبیعی نمی توانند برداشته شوند. بر خلاف استخوان ها، دندان های انسان ها مانند مواد معدنی یا مخازن پروتئین عمل نمی کنند. کشیدن دندان دائمی تنها در صورت شرایط پاتولوژیک و در نتیجه تحلیل (بازجذب) اتفاق می افتد. استئوپنی و پوکی استخوان و نیز بیماری های سیستم غدد درون ریز، در صورت اختلال در سطح ریشه ها اتفاق نمی افتد، زیرا با لایه سمنتوبلاست ها محافظت شده اند.

اثرات بیس فسفونات بر درمان ارتودنسی

بیس فسفونات ها و مکانیزم عمل آنها

از دهه 1990 تاکنون، بیس فسفونات ها به عنوان دارویی برای کنترل استئوپنی و پیشگیری از پوکی استخوان انسان ها استفاده شده است. آنها دسته ای از داروها را تشکیل می دهند که روی متابولیزم استخوان عمل می کنند، بویژه در نتیجه ترکیب/ پیوند ساده و سریع آنها با یون های معدنی، مخصوصاً کلسیم. وقتی یون هایی مانند کلسیم، در نتیجه معدنی سازی مجدد، داخل ماتریکس استخوان گنجانده می شوند، مولکول های بیس فسفونات ها را حمل می کنند که به بخشی از ساختار طبیعی تبدیل می شوند که در طول تغییر شکل طبیعی اسکلتی مجدداً جذب می شوند.

در طول فرایند از بین رفتن مواد معدنی، انتقال کلسیم های متصل به بیس فسفونات از طریق ترانس سیتوزهایی اتفاق می افتد که بوسیله کلاست هایی رو به بیرون حمل می شوند که منجر به بروز فعل و انفعالات شیمیایی می شوند که قادر به شروع فرایند آپوپتوز (مرگ برنامه ریزی شده) هستند. این روند مرگ طبیعی- که در آن سلول ها با از هم پاشیده شدن ساختار و بدون آنکه منجر به جاری شدن آنزیم ها یا ملکول هایی شونهد که باعث بروز التهاب می شوند، جذب استخوان را به کمترین میزان خود می رساند و روند تغییر شکل استخوان را کند می کند. در نتیجه، بیس فسفونات ها می توانند در کنترل تغییر شکل استخوان یا تسریع تغییر و تبدیل استخوان نقش داشته باشند، در نتیجه می توانند از استئوپنی و پوکی استخوان مداوم پیشگیری کنند.

تأثیرات بیس فسفونات ها می تواند در سه سطح اتفاق بیفتد: در سطح بافت، سلول، یا ملکول. بیس فسفونات گستره منطقه های جذب و عمق قسمت های خورده شده را در نتیجه کاهش فعالیت های استئوکلاستیک کاهش می دهد:

• آنها مانع رفتن سلول ها به سطح استخوان می شوند.
• آنها مانع فعالیت های سلولی می شوند.
• آنها با تحریک آپوپتوز، طول عمر سلول ها را کاهش می دهند.
• آنها روند فرایندهای تغییرات معدنی در طول جذب استخوان را تحت تأثیر قرار می دهند.

برخی از مکانیزم های عمل هستند که اگر با نوع بیس فسفونات یا با غلظت بیس فسفونات ناسازگار باشند، مانع مانع جذب استخوان می شوند، که متناقض تلقی می شوند. تأثیراتی که بیس فسفونات ها دارند عبارتند از: کاهش تولید اسید لاکتیک، مسدود کردن تولید آنزیم های لیزوزومال، کاهش سنتز پروستوگلاندین ها و کاهش تکثیر ماکروفاژها.

شواهدی وجود دارد مبنی بر عمل مستقیم سیتوتوکسیک ها روی کلاست ها. عملی که روی کلاست ها اعمال می شود می تواند نتیجه ممانعت از چسبیدن آنها به سطح استخوان باشد. بیس فسفونات ها علاوه بر عمل مستقیم روی کلاست ها، با عمل غیر مستقیم استئوبلاست ها که در عملکرد کلاست ها اختلال ایجاد می کند، مانع جذب استخوان نیز می شوند، به این شرط که این سلول ها BMUهای فعال و گسیل مجدد کلاست ها به سمت سطح استخوان را کنترل کنند.

مطالعات متعددی هستند که تأیید می کنند که بیس فسفونات ها عمل خاصی روی استئوبلاست ها انجام می دهند، مخصوصاً کلودرونات که- در دوزهای نسبتاً پایین تر در مقایسه با کاهش یا پیشگیری از جذب استخوان- می تواند ایجاد تمایز استئوبلاست ها را تحت تأثیر قرار دهد، بنابراین بازسازی استخوان را تحریک می کند. بیس فسفونات ها نمی توانند ترشح استئوبلاست ها را افزایثش دهند که مانع شکل گیری و فعالیت کلاست ها می شوند.

در مقاله بعد به ادامه این بحث خواهیم پرداخت و برای شما خواهیم گفت بیس فسفونات تأثیر چندانی روی استخوان فک و در نتیجه روی نتایج درمان ارتودنسی ندارد.

تحلیل ریشه چیست؟

تحلیل فیزیولوژیک ریشه دندان فرایندی کاملاً طبیعی است که به مرور زمان و برای افتادن دندان های شیری اتفاق می افتد. تحلیل ریشه با اسکاری مقایسه شده است که پس از جراحی به جا می ماند. این فرایند تحت عنوان تحلیل آپیکال بافت ریشه تعریف می شود. در طول روند جابجایی دندان ها (ارتودنتیک یا غیر از آن)، فشارها از طریق دندان ها به الیاف پریودنتال لیگامان منتقل می شوند.

فشرده شدن بخش هایی از الیاف لیگامان منجر به تولید و نفوذ استئوکلاست ها می شود که در نهایت منجر به تحلیل و جذب استخوان می شود. در مناطقی که تحت کشش قرار می گیرند، تفاوت هایی در سطح استئوبلاست ها بوجود می آید و استخوان در آن قسمت ها رسوب (انباشته شدن) می کند. عدم تعادل بین جذب و رسوب، همراه با از دست رفتن بخشی از ویژگی های حمایت کننده سمنتوم می توانند منجر به جذب منطقه های سمنتوکلاست / استئوکلاست ریشه شود.

تصور می شود که تحلیل در طول دوره های فعال جابجایی دندان ها و زمانی اتفاق می افتد که تعادل به سمت نوک دندان به هم می خورد. رسوب (تولید مجدد استخوان) یا بازسازی سمنتال در طول دوره های خاموشی اتفاق می افتد. در صورتی که روند این دو مکانیزم دچار اختلال شود یا عدم تعادل آن به سمت تحلیل و جذب استخوان حفظ شود، از دست رفتن بافت ریشه می تواند اتفاق بیفتد. کوتاه شدن ریشه دندان در افرادی که هرگز تحت درمان ارتودنسی قرار نگرفته اند نیز مشاهده شده است.

تحلیل ریشه دندان در طول درمان ارتودنسی

آیا تحلیل ریشه انواع مختلفی دارد؟

آری. تحلیل ریشه می تواند پس از ضربه به دندان و در واکنش به التهاب نیز اتفاق بیفتد. انکیلوز دندان نیز ممکن است به فرایندهای جبران کننده در تحلیل مربوط شود. ارتودنتیست ها عموماً به تحلیل خارجی آپیکال ریشه (EARR) علاقه مند هستند، که شکلی از تحلیل سطحی محسوب می شود. EARR تنها به از دست رفتن مواد آپیکال ریشه دندان اشاره دارد، اما دیگر اشکال تحلیل نیز ممکن است مشاهده شوند، از جمله تحلیل جانبی (سرویکال) در سطح باکال ریشه دندان های مولر که در طول درمان سریع افزایش عرض کام (وسیع کردن کام) می تواند اتفاق بیفتد.

تحلیل ریشه دندان در طول درمان ارتودنسی

کوتاه شدن ریشه دندان چه زمانی رخ می دهد؟

مطالعاتی که روی سی تی های میکرو انجام شده اند، در عمق 90% از دندان های دائمی که تحت درمان ارتودنسی قرار نگرفته اند نیز مناطق میکروسکوپی EARR mm1/0 نشان داده اند. تصور می شود تحلیل های فرو رفته کوچک، مخصوصاً روی قسمت های جانبی ریشه بی ضرر باشند و نشانه طبیعی از بین رفتن تعادل بین تحلیل و تشکیل استخوان هستند. بروز EARR حیطه وسیعی از گزارش ها را نشان می دهد، در حالی که مطالعات بافت شناسی بیشتر از مطالعات بالینی بروز این مشکل را نشان می دهند. زنان بیشتر از مردان مستعد تحلیل ریشه دندان هستند.

بیشترین قسمت هایی که تحت تأثیر قرار می گیرند دندان های لترال دندان های پیشین فک بالا، دندان های پیشین فک بالا، دندان های پیشین فک پایین، و بخش دیستال ریشه های دندان های مولر اول فک پایین، دندان های پرمولر دوم فک پایین، و دندان های پرمولر دوم فک بالا هستند. به نظر می رسد خطرات تحلیل پس از سن 11 سالگی افزایش پیدا کنند.

چه مقدار از ریشه تحت تأثیر قرار می گیرد؟

تصور می شود EARR نامطلوب و خطرناک در 3-5 درصد از بیمارانی که تحت درمان ارتودنسی قرار می گیرند اتفاق بیفتد و این تحلیل به طور میانگین بین 1 تا 2 میلی متر است. با این حال، از آنجا که ماهیت آن به گونه ای است که نمی توان آن را پیش بینی کرد و پی بردن به وجود آن دشوار است، احتمال وقوع آن بیشتر است. در اکثر بیماران، تحلیل ریشه دندان ها 2 میلی متر یا کمتر است.

آیا شرایط دیگری هستند که منجر به تحلیل ریشه دندان ها شوند؟

محققان این شرایط را در وضعیت های دیگری مانند آسم و ارتباط آن با اختلالات غدد درون ریز مانند پر کاری تیروئید نیز مورد بررسی قرار داده اند، اما احتمال آنها بسیار اندک گزارش شده است.

آیا تحلیل ریشه دندان ها می تواند ریشه خانوادگی داشته باشد؟

به احتمال زیاد، آری. تحقیقات اخیر نشان می دهند احتمال اینکه تحلیل ریشه دندان علت خانوادگی و ژنتیکی داشته باشد بسیار زیاد است. اهمیت عوامل ژنتیکی در متابولیسم استخوان ها مورد تأیید قرار گرفته است. چندین مطالعه نیز حاکی از تأثیر ژنتیک روی EARR بوده اند.

تحلیل ریشه دندان در طول درمان ارتودنسی

عوامل خطرزای کوتاه شدن ریشه دندان کدامند؟

در گذشته تصور می شد ریشه های کوتاه به عنوان یکی از عوامل خطر زای تحلیل ریشه باشند. سوابق خانوادگی (بستگان درجه یک) نیز می توانند نقش داشته باشند. آسیب و ضربه قبل از درمان ارتودنسی نیز رابطه مستقیم با تحلیل ریشه دارد. به نظر می رسد درمان های ارتودنسی طولانی مدت نیز با تحلیل ریشه بیشتری همراه باشند. البته شواهد ضد و نقیض زیادی در مورد این موضوع وجود دارند که آیا افزایش سطح فشار در طول درمان ارتودنسی شدت تحلیل ریشه را افزایش می دهد یا خیر.

در صورت پی بردن به تحلیل ریشه ها چه باید کرد؟

در صورتی که دندانپزشک متوجه تحلیل ریشه ها شود، توصیه می شود یک دوره 4 تا 6 ماهه درمان غیر فعال شود. می توان ابزار ارتودنسی را به صورت غیر فعال در جای خود نگه داشت یا برداشت. ارتودنتیست باید به فکر این نیز باشد که اگر ابزار ارتودنسی برداشته شود احتمال بازگشت دندان ها به محل قبل خود وجود دارد و حتی ممکن است جابجایی آنها غیر قابل کنترل باشد.

چگونه می توان خطر تحلیل ریشه را به حداقل رساند؟

با گرفتن تصویر OPG در ماه های 4 تا 6 می توان از خطر آن آگاه شد، علاوه بر این، باید قبل از آغاز درمان نیز از عوامل خطر زا آگاه بود و به محضی که ارتودنتیست از بروز آن آگاه می شود باید آن را به بیمار اطلاع دهد. باید طول درمان را به کوتاه ترین زمان ممکن رساند و از کمترین فشار استفاده کرد.