درد شدید و ناگهانی در یک سمت فک می تواند هشدار دهنده باشد، اما این معمولاً چندان جدی نیست. شما باید نگران مسائل دندانی مانند حفره های دندان یا آبسه دندان ها باشید یا به این فکر کنید که آیا شب ها دندان های خود را روی یکدیگر فشار می دهید و می سایید.

علل احتمالی متعددی وجود دارند که باعث بروز درد فک در یک سمت می شوند. در اینجا، ما تعدادی از دلایل اصلی را بیان خواهیم کرد، و علائم دیگری که باید به آنها دقت کنید را ذکر خواهیم کرد، و برای شما توضیح خواهیم داد که چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید.

آیا باید نگران باشیم؟

به طور کلی، درد فک در یک سمت دلیل برای نگرانی فوری نیست. اما در موارد نادر، می تواند یکی از علائم اولیه حمله قلبی باشد. هر کسی می تواند این علائم را تجربه کند، اما اغلب در زنان اتفاق می افتد.

اگر قرار است یک حمله قلبی داشته باشید، احتمالاً در کنار درد فک علائم دیگری نیز دارید، از جمله:

• فشار یا درد در ناحیه سینه که وقتی استراحت می کنید از بین می رود اما دوباره برمی گردد.
• گرفتگی، درد، و فشار در ناحیه سینه و بازو، که می تواند به فک، گردن، کتف، و شکم شما منتشر شود.
• سوزش سر دل یا سوء هاضمه
• تنگی نفس
• تهوع، استفراق، و درد شکم
• خستگی شدید
• سر گیجه و سبکی سر
• عرق سرد ناگهامی

این علائم می توانند به طور ناگهانی بروز پیدا کنند یا به آرامی، طی چند ساعت یا چند روز پیش بیایند. اگر درد فک شما با برخی از این علائم همراه باشد، باید به دنبال درمان اورژانسی باشید یا از کسی بخواهید شما را به بیمارستان برساند.

علل شایع درد فک

در اینجا به برخی از شایع ترین علل بروز درد فک می پردازیم:

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی (TMJ) مفاصلی را تحت تأثیر قرار می دهد که جمجمه شما را به فک متصل می کند. یک دیسک استخوان ها را در این مفاصل از هم جدا می کند و به حرکت صحیح آنها کمک می کند. اگر دیسک کج شود یا مفاصل آسیب ببینند، ممکن است درد و دیگر علائم را در یک یا در هر دو سمت فک خود تجربه کنید.

دیگر علائم اختلالات مفصل فکی گیجگاهی عبارتند از:

• درد اطراف فک
• گوش درد
• درد، صدای کلیک، یا در رفتگی هنگام جویدن یا باز کردن دهان
• مشکل در باز و بسته کردن دهان، در صورت قفل شدن مفاصل

عوامل متعددی هستند که می توانند با اختلالات مفصل فکی گیجگاهی ارتباط داشته باشند، بنابراین همیشه هم یافتن یک علت مشخص کار راحتی نیست.

مسائلی که می توانند در اختلالات فکی گیجگاهی نقش داشته باشند عبارتند از:

• آرتریت
• فشردن یا ساییدن دندان ها روی یکدیگر یا دندان قروچه
• آسیب به بافت
• آسیب به دندان ها یا همراستا نبودن آنها
• عفونت یا آسیب فک
• آسیب به غضروف مفاصل

اگر شما علائم اختلالات فکی گیجگاهی دارید، با پزشک معالج یا دندانپزشک خود مشورت کنید تا علت اصلی را شناسایی کند.

علت درد یک طرفه فک

سینوزیت

التهاب درون حفره های بینی شما می تواند باعث بروز سینوزیت شود. این اتفاق به نظر می رسد در صورتی رخ دهد که سرما خورده باشید، اما آلرژی ها و دیگر شرایط پزشکی نیز می توانند با سینوزیت ارتباط داشته باشند.

اگر حفره های سینوس پشت گونه های شما، که تحت عنوان سینوس ماگزیلا شناخته می شوند، ملتهب شوند، احتمالاً در یک یا هر دو سمت فک خود درد احساس خواهید کرد.

دیگر علائم سینوزیت عبارتند از:

• احتقان بینی که باعث می شود تنفس از راه بینی دشوار شود.
• مخاط زرد یا سبز رنگی که از بینی به داخل حلق شما تخلیه می شوند.
• درد، فشار، و تورم صورت.
• فشار و درد در گوش ها و سر.
• خستگی
• مشکل در بویایی یا چشایی.

سینوزیت اغلب به طور خود به خود برطرف می شود، اما اگر بیشتر از یک هفته طول بکشد، ممکن است ارزش داشته باشد برای چکاپ به پزشک مراجعه کنید.

مشکلات دندانی

درد در یک سمت فک شما اغلب می تواند به مشکلات دندانی یا نگرانی های وضعیت سلامت دهان شما ارتباط داشته باشد.

مشکلات شایع دندانی که باعث بروز درد فک می شوند عبارتند از:

• حفره های دندانی
• آبسه دندان
• رشد دندان عقل
• بیماری لثه یا پوسیدگی دندان
• از دست دادن یا کجی و انحراف دندان ها
• ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر

اگر مشکلات دندانی مقصر باشند، احتمالاً علائم دیگری نیز باید داشته باشید، از جمله:

• دندان دردی که طولانی شود یا ایجاد شود و از بین برود
• دندان های حساس
• لثه های دردناکی که خونریزی دارند
• زخم داخل دهان
• بوی بد دهان یا خشکی مداوم دهان
• درد هنگام جویدن یا بلعیدن

تورم صورت و تب همراه با درد شدید دندان ممکن است نشان دهنده یک آبسه باشند. برای این علائم بلافاصله با دندانپزشک خود تماس بگیرید، مخصوصاً اگر تنفس و بلع شما دچار مشکل شود.

علل نادر

این مسائل چندان شایع نیستند، اما ممکن است منجر به بروز درد در یک سمت فک شما شوند. اگر دلیل واضحی برای درد شما وجود ندارد، احتمالاً پزشک شما این علل را رد می کند.

علت درد یک طرفه فک

نورالژی تریژمینال (درد عصب سه قلو)

این بیماری مزمن عموماً از فشار غیر طبیعی بر روی عصب سه قلو ناشی می شود. این فشار می تواند از عملکرد صحیح عصب جلوگیری کرده و منجر به بروز درد شدید شود. آسیب یا ناهنجاری مغزی نیز می تواند باعث بروز این بیماری شود.

نورالژی سه قلو بیشتر در زنان و افراد بالای 50 سال شایع است. نشانه اولیه آن نیز درد شدید است که معمولاً در یک سمت صورت اتفاق می افتد.

این درد ممکن است:

• هنگامی که صورت را لمس می کنید یا عضلات صورت را حرکت می دهید ایجاد شود، حتی ممکن است باعث بروز دردهای جزئی مانند ضربان زدن، یا احساسات شوک مانند شود.
• احساس درد یا سوزش دائمی داشته باشد.
• باعث تکان در صورت شود.
• در قسمت هایی رخ می دهد که برای چند ثانیه یا چند دقیقه طول می کشد.
• در فک پایین، گونه ها یا دهان شما ایجاد می شود.
• با گذشت زمان شدیدتر می شود.
• درد اغلب مختصر اما آزار دهنده است. ممکن است به داروهای بدون نسخه پاسخ ندهد، اما پزشک شما می تواند درمان های دیگر، از جمله داروهای تجویزی را توصیه کند.

استئومیلیت

استئومیلیت یکی از انواع نادر اما جدی عفونت استخوان است که با ورود باکتری به داخل استخوان اتفاق می افتد.

اگر مشکل جدی مربوط به سلامت دندان داشته باشید یا اگر دهان شما به نوعی آسیب دیده باشد، استخوان فک شما ممکن است پس از جراحی دندان عفونی شود. شرایطی که بر سلامت ایمنی شما تأثیر می گذارند نیز می توانند خطر استئومیلیت را در شما افزایش دهند.

این عفونت می تواند گسترش یابد و باعث مرگ استخوان شود. درمان سریع با آنتی بیوتیک ها می تواند به جلوگیری از بروز عوارض جدی کمک کند، بنابراین در صورت داشتن موارد زیر مهم است که مراقبت های پزشکی دریافت کنید:

• بدتر شدن درد فک
• تب داشتن
• تورم یا حساسیت در دندان ها یا فک
• قرمزی یا گرما در ناحیه دردناک
• خستگی
• بوی بد دهان
• مشکل در باز و بسته کردن دهان به دلیل درد و تورم
• بی حسی در فک، لب ها، یا دهان

تومورها و کیست ها

این دو نوع زائده با هم متفاوت هستند. تومورها توده ای از بافت ها هستند و کیست ها معمولاً حاوی مایع هستند. هر دو می توانند باعث درد فک در شما شوند، گرچه هر دو تا حدودی نادر هستند.

اغلب آنها سرطانی نیستند، اما همچنان می توانند روی سلامت دهان و دندان ها تأثیر بگذارند. آنها ممکن است به سرعت رشد کنند، باعث شوند دندان ها به سرعت جابجا شوند و از جای خود خارج شوند و استخوان و بافت فک و دهان را از بین ببرند.

برخی از شایع ترین تومورها و کیست هایی که می توانند بر دهان شما تأثیر بگذارند عبارتند از:

• آملوبلاستوم
• کیست های دندانی
• ادنتوم

همه کیست ها یا تومورها یاعث بروز علائم نمی شوند، اما ممکن است علائم زیر را همراه با درد مداوم در فک خود تجربه کنید.

• لکه های قرمز یا سفید داخل دهان
• زخم های باز یا خونریزی کننده
• یک توده یا زائده ای که می توانید آن را احساس کنید
• درد طولانی مدت یا احساس خشن در گلو
• مشکل در بلع یا حرکت فک
• رشد بافت اطراف دندان ها
• تورم فک یا صورت

درمان به نوع زائده و علت بروز آن بستگی دارد، اما تشخیص زود هنگام و مراقبت های پزشکی می توانند شانس درمان موفق را افزایش دهند.

علت درد یک طرفه فک

نکاتی برای تسکین چنین دردهایی

اگر در فک خود درد خفیف یا موقی دارید، ممکن است نیازی به درمان دارویی نداشته باشید. اگر علت جدی نباشد، معمولاً پس از رفع مشکل درد بهبود می یابد.

در این فاصله زمانی، این راهکارها می توانند در مدیریت آن به شما کمک کنند:

• از گرما استفاده کنید. گرما به آرامش عضلات شما کمک می کند و می تواند به تسکین درد و خشکی آنها نیز کمک کند.
• کمپرس یخ استفاده کنید. این راهکار می تواند به بی حس کردن درد کمک کند و بویژه زمانی می تواند مفید باشد که تورم را هم تجربه می کنید.
• مسکن های بدون نسخه را امتحان کنید. استامینوفن (تیلنول)، ایبوپروفن (ادویل) و سایر داروهای مسکن بدون نسخه می توانند به کاهش موقت درد کمک کنند. حتماً دستور العمل دوز روی بسته بندی را دنبال کنید. اگر دوز توصیه شده مؤثر نیست، یا برای بیش از چند روز به مصرف مسکن نیاز دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
• در صورت امکان به فک خود استراحت دهید. انتخاب غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد ندارند می توانند به شما در جلوگیری از کار بیش از حد عضلات فک کمک کند.
• ماساژ را امتحان کنید. یک پزشک، فیزیوتراپ، یا متخصص ماساژ می توانند از ماساژ درمانی برای کاهش درد و تنش در فک شما استفاده کنند. همچنین می توانید یاد بگیرید که چگونه از برخی تکنیک ها به تنهایی استفاده کنید. آنها بویژه می توانند برای اختلالات فکی گیجگاهی مفید باشند.
• سعی کنید آرامش داشته باشید. اگر درد فک شما ناشی از ساییدن یا فشردن دندان ها روی یکدیگر (دندان قروچه یا براکسیسم) است، تکنیک های آرام سازی می توانند به شما کمک کنند از استفاده از این عمل به عنوان پاسخی برای استرس اجتناب کنید. شل کردن عضلات بعلاوه می تواند به تسکین درد کمک کند.
• موقعیت خواب خود را تغییر دهید. اگر همیشه به یک پهلو می خوابید، یا در حالی می خوابید که دستتان را زیر فک خود قرار می دهید، این کار می تواند به عضلات شما فشار وارد کند. تغییر سمتی که روی آن می خوابید می تواند به کاهش درد شما کمک کند. حتی اگر درد شما علت دیگری داشته باشد، خوابیدن به سمت دیگر می تواند به تسکین درد در شب کمک کند.

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

گرچه درد فک همیشه جدی نیست، اما درد همراه با برخی علائم خاص می تواند به یک مشکل جدی تر اشاره کند که نیاز به درمان دارد.

اگر درد بیشتر از چند روز ادامه پیدا کند یا به نظر برسد که برطرف شده و مجدداً عود کند، ممکن است لازم باشد به پزشک یا دندانپزشک خود مراجعه کنید.

در اینجا به بیان برخی از علائم دیگر می پردازیم که ممکن است وقت آن باشد که نظر یک پزشک متخصص را جویا شوید:

• در خوردن، آشامیدن، بلعیدن یا تنفس مشکل دارید.
• درد باعث می شود حرکت دادن دهان مثل همیشه، دشوار باشد.
• ورم یا تبی دارید که از بین نمی روند.
• درد شدیدی دارید که ناگهان پس از ترکیدن مایعی شور که مزه و بوی نامطبوعی دارد، از بین می رود.

تب بالا، درد شدید یا تورمی که بر توانایی تنفس و بلع شما تأثیر می گذارند، همه علائم جدی هستند که نیاز به درمان فوری دارند. اگر با این علائم درد فک دارید، بهتر است به جای منتظر ماندن برای مراجعه به پزشک معالج خود، به اورژانس بروید.

اختلالات مفصل فکی گیجگاهیTemporomandibular disorders  (TMD) اختلالاتی هستند که از اکلوژن (تماس بین دندان ها)، مفصل فک، و عضلات اطراف صورت نشأت می گیرند که جویدن و حرکات فک را کنترل می کنند. علائم و نشانه های این اختلال عبارتند از: صدای کلیک و در رفتگی در ناحیه فک، “قفل شدگی” یا “گیر کردن” فک در حالت بسته یا باز، دشواری در جویدن، تورم، درد، تحریک پذیری در ناحیه صورت.

اختلال مفصل فکی گیجگاهی

اختلال مفصل فکی گیجگاهی چیست؟

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی اختلالاتی هستند که در نتیجه مشکلاتی که در نحوه قرار گیری دندان های بالا و پایین روی یکدیگر، مفاصل فک، و عضلات صورت که جویدن و حرکات فک را کنترل می کنند وجود دارند بروز پیدا می کنند.

مفصل فکی گیجگاهی چیست؟

مفصل فکی گیجگاهی TMJ همان مفصل فک است، که مفصل لولا مانندی است که فک پایین (مندیبل) را به استخوان گیجگاهی جمجمه متصل می کند، که دقیقاً جلوی گوش ها در طرفین سر واقع شده است. این مفاصل به آرامی به بالا و پایین و طرفین حرکت می کنند، که امکان حرف زدن، جویدن، و خمیازه کشیدن را فراهم می آورند. عضلاتی که به مفصل فک متصل هستند و آن را احاطه کرده اند موقعیت آن و نحوه حرکات آن را کنترل می کنند.

علل بروز اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی می توانند در نتیجه آسیب به فک، TMJ، یا عضلات سر و گردن بروز پیدا کنند، مانند مشت محکم. علل دیگر عبارتند از:

• فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر (فشار خیلی زیادی به مفصل فکی گیجگاهی وارد می کند)
• تغییر وضعیت ضربه گیر نرم یا دیسک بین توپ و سوکت مفصل فک
• وجود استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید در مفصل فکی گیجگاهی
• استرسی که می تواند باعث شود باعث سفتی عضلات صورت و فک یا فشردن دندان ها روی یکدیگر می شود.

علائم و نشانه های اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

افرادی که اختلالات مفصل فکی گیجگاهی دارند ممکن است درد و ناراحتی شدیدی را تجربه کنندبه طور موقت یا برای چندین سال تجربه کنند. TMD بین افراد 20 تا 40 ساله شایع است و در زنان بین مردان شایع تر است.

علائم و نشانه های TMD عبارتند از:

• درد و تحریک پذیری در صورت، منطقه مفاصل فک، گردن، و شانه ها، و داخل و اطراف گوش هنگام جویدن، حرف زدن، یا کامل باز کردن دهان.
• محدود شدن توانایی کامل باز کردن دهان.
• گیر کردن یا قفل شدن فک در وضعیت باز یا بسته.
• صداهای کلیک یا در رفتگی در مفاصل فک هنگام باز یا بسته کردن دهان. درد نیز ممکن است وجود داشته باشد.
• احساس خستگی در صورت.
• مشکل در جویدن یا ناراحتی ناگهانی بایت- گویی دندان های فک های بالا و پایین به درستی روی یکدیگر قرار نمی گیرند.
• تورم در طرفین صورت.

دیگر علائم و نشانه های شایع عبارتند از دندان درد، سر درد، گردن درد، سر گیجه، و گوش درد، و مشکلات شنوایی مانند وزوز گوش.

اختلال مفصل فکی گیجگاهی

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی چگونه تشخیص داده می شوند؟

از آنجا که شرایط و بیماری های دیگر می توانند منجر به بروز علائم و نشانه های مشابه- شامل دندان درد، مشکلات سینوس، آرتریت، یا بیماری لثه- شوند، سوابق پزشکی دقیق و معاینات بالینی گرفته می شوند. مفاصل فکی گیجگاهی از نظر درد یا حساسیت و تحریک پذیری مورد بررسی قرار می گیرند؛ صداهای کلیک، یا قفل شدگی، یا صداهای شدید در طول حرکات فک؛ محدودیت حرکات، یا قفل شدگی فک هنگام باز و بسته کردن دهان؛ و بایت و عملکردهای عضلات.

تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس ممکن است گرفته شوند. این تصاویر رادیوگرافی کامل از صورت کل فک، مفصل فکی گیجگاهی، و دندان ها را نشان می دهد تا این اطمینان بوجود بیاید که مشکلات دیگر منجر به بروز علائم نشده اند. گاهی اوقات، دیگر تصاویر برای تست نیاز هستند. در تصاویر MRI بافت های نرم مشاهده می شوند، مانند دیسک مفصل فکی گیجگاهی، تا بررسی شود آیا با حرکات فک در جای درست قرار دارد یا خیر. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) به دیدن جزئیات استخوانی مفاصل کمک می کند.

ممکن است لازم باشد برای مراقبت های بیشتر و درمان به جراح فک و صورت مراجعه کنید. این پزشک متخصص فرایندهای جراحی داخل و اطراف صورت، دهان، و ناحیه فک است.

درمان های موجود برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی (TMD)

درمان ها حیطه مختلفی از مراقبت های شخصی ساده و درمان های محافظه کارانه را در بر می گیرند تا تزریق ها و جراحی باز. اکثر متخصصان موافق هستند که درمان باید با درمان های غیر جراحی محافظه کارانه آغاز شود، و جراحی به عنوان آخرین راهکار باید باقی بماند. برخی از درمان ها در زیر فهرست شده اند که وقتی همراه با یکدیگر استفاده شوند بهتر عمل می کنند:

اختلال مفصل فکی گیجگاهی

درمان های اساسی برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

• کیسه آب سرد یا گرمای مرطوب را روی موضع اعمال کنید: به مدت 10 دقیقه یک کیسه یخ روی طرفین صورت و ناحیه شقیقه قرار دهید. چند ورزش کششی ساده برای فک خود انجام دهید (طبق دستور دندانپزشک یا فیزیوتراپ). پس از ورزش کردن، به مدت 5 دقیقه، حوله گرم روی طرفین صورت قرار دهید. این کار را چند مرتبه در طول روز انجام دهید.
• غذاهای نرم بخورید: غذاهای نرمی مانند ماست، پوره سیب زمینی، پنیر کوتیج، سوپ، تخم مرغ آب پز، ماهی، میوه ها و سبزیجات پخته، حبوبات و دانه ها. علاوه بر این، غذای خود را به قطعات کوچکتر تبدیل کنید. از خوردن غذاهای سفت و ترد (مانند نان های بزرگ و هویچ خام)، غذاهای ضخیم و بزرگ که نیاز دارند دهان خود را کامل باز کنید تا اندازه لقمه شما شود، و غذاهای جویدنی (مانند کارامل و تافی) اجتناب نمایید. آدامس نجوید.
• دارو مصرف کنید: برای شل کردن عضلات خود و کاهش تورم، داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب (NSAIDها) بدون نسخه ، مانند آسپرین، ایبوپروفن (ادویل، موترین)، و ناپروکسن (آلیو) را امتحان کنید. دندانپزشک شما برای درد می تواند دوزهای بالاتر این داروها و دیگر NSAIDها، و داروهای دیگر را مانند ضد دردهای مخدر تجویز کند. شل کننده های عضلات، مخصوصاً برای افرادی که دندان های خود را روی یکدیگر فشار می دهند و می سایند، می توانند به آرام کردن عضلات سفت فک کمک کنند. داروهای ضد اضطراب می توانند به کاهش استرس کمک کنند، که گاهی اوقات تصور می شود موجب تشدید اختلالات مفصل فکی گیجگاهی شود. دوز پایین داروهای ضد افسردگی نیز می تواند به کاهش یا کنترل درد کمک کند. شل کننده های عضلات، داروهای ضد اضطراب، و داروهای ضد افسردگی تنها با تجویز در دسترس می باشند.
• استفاده از اسپلینت یا محافظ دندان شبانه: اسپلینت ها و محافظ دندان های شبانه ابزارهای دهانی پلاستیکی هستند که روی دندان های بالا یا پایین قرار می گیرند. آنها مانع برخورد و تماس دندان های فک های بالا و پایین با یکدیگر می شوند، که از تأثیرات ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر می کاهد. علاوه بر این، آنها با قرار دادن دندان ها در تماس با اسپلینت در درست ترین و کم آسیب ترین موقعیت بایت را اصلاح می نماید. اصلی ترین تفاوت بین اسپلینت ها و محافظ دندان ها این است که محافظ دندان های شبانه تنها شب ها استفاده می شوند و اسپلینت ها به صورت تمام وقت (24 ساعت به مدت 7 روز) استفاده می شوند. دندانپزشک شما راجع به نوع محافظ دندانی که شما نیاز دارید گفتگو خواهد کرد.
• قرار گرفتن تحت درمان های اصلاحی دندانپزشکی: این درمان ها شامل قرار دادن جایگزین برای دندان های از دست رفته؛ یا استفاده از روکش ها، یا بریس ها برای متعادل ساختن سطوح جونده دندان ها یا اصلاح مشکلات بایت است.
• از حرکات شدید فک پرهیز نمایید:

خمیازه کشیدن و جویدن را در حداقل میزان ممکن نگه دارید تا از جابجایی های شدید فک مانند فریاد زدن و آواز خواندن پرهیز نمایید.

چانه خود را روی دست قرار ندهید یا تلفن خود را بین شانه و گوش خود نگه ندارید. برای کاهش درد گردن و صورت وضعیت خوبی را تمرین کنید.

تا جایی که می توانید دندان های خود را مقداری از یکدیگر دور نگهدارید تا فشار روی فک خود را کاهش دهید. برای کنترل دندان قروچه در طول روز، زبان خود را روی سقف دهان پشت دندان های جلوی فک بالا قرار دهید.

تکنیک های آرام سازی را یاد بگیرید تا به کنترل فشار عضلات در فک کنید. از دندانپزشک خود در مورد نیاز به فیزیوتراپی یا ماساژ سؤال بپرسید. به فکر درمان های کاهش دهنده استرس، شامل بیوفیدبک، باشید.

اختلال مفصل فکی گیجگاهی

درمان های بحث برانگیزتر برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

وقتی درمان های محافظه کارانه موفقیت آمیز نیستند، دندانپزشک شما ممکن است یکی یا چند درمان زیر را پیشنهاد دهد:

• محرک عصبی الکتریکی ماوراء پوست (TENS): در این درمان برای کاهش درد برای شل کردن مفاصل فک و عضلات صورت، از جریان برق با سطح پایین استفاده می شود. این درمان می تواند در مطب دندانپزشک یا در منزل انجام شود.
• آلتراسوند: این یک درمان گرمایی عمیق است که برای کاهش درد یا بهبود حرکات روی مفاصل فکی گیجگاهی اعمال می شود.
• تزریق در محل درد: داروهای مسکن یا بی حس کننده ها برای تسکین درد به عضلاتی از صورت که درد دارند تزریق می شوند.
• درمان با امواج رادیویی: امواج رادیویی محرک الکتریکی با سطح پایین به فک وارد می کنند، که جریان خون را افزایش می دهد. این موجب کاهش درد مفاصل می شود.

جراحی برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

جراحی تنها در صورتی باید انجام شود که همه گزینه های درمانی دیگر امتحان شده اند و درد شدید باقی مانده باشد. از آنجا که جراحی بازگشت پذیر نمی باشد، نظر دو یا حتی سه دندانپزشک دیگر را در این زمینه جویا شوید.

سه نوع جراحی برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی وجود دارد: آرتروسنتز، آتروسکوپی، و جراحی باز مفصل. نوع جراحی مورد نیاز به مشکل مفصل فکی گیجگاهی بستگی دارد.

• آرتروسنتز: این فرایند جزئی داخل مطب و تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. این روش زمانی می تواند استفاده شود که فک ناگهان در وضعیت بسته قفل شود (فک نتواند به طور کامل باز شود) یا برای کاهش التهاب مفصل فکی گیجگاهی انجام می شود. سوزن هایی که با مایع استریل پر شده اند به داخل مفصلی که تحت تأثیر قرار گرفته است فرو می شوند و مفصل شستشو داده می شود. گاهگاهی، یک ابزار جراحی برای برداشتن بافت اسکار یا رها کردن دیسکی که از جای خود خارج شده است استفاده می شود. (یک دیسک نوع متفاوتی از بافت است که مانند ضربه گیر برای قسمتی عمل می کند که استخوان های فک با جمجمه تماس پیدا می کنند.)
• آرتروسکوپی: این فرایند تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. جراح برش کوچکی در جلوی گوش ایجاد می کند و یک ابزار کوچک نازک جای می دهد که حاوی لنز و نور است. این ابزار به یک صفحه ویدئویی قلاب شده است که اجازه می دهد مفصل فکی گیجگاهی و ناحیه اطراف آن را معاینه کند. بسته به علت بروز اختلال مفصل فکی گیجگاهی، جراح ممکن است بافت ملتهب را بردارد یا دیسک یا هر منطقه دیگری از مفصل فکی گیجگاهی را صاف کند.

از آنجا که جراحی آرتروسکوپیک از طریق یک برش کوچک انجام می شود، در مقایسه با جراحی باز مفصل، زخم کمتری وجود دارد، و دوره بهبود کوتاه تر خواهد بود، ناراحتی کمتری وجود خواهد داشت، و عوارض کمتری خواهد داشت.

بسته علت بروز اختلال مفصل فکی گیجگاهی، ممکن است انجام آرتروسکوپی امکان پذیر نباشد، و لازم باشد جراحی باز مفصل انجام شود.

• جراحی باز مفصل: بیمارانی که تحت جراحی باز مفصل قرار می گیرند نیز باید تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرند. بر خلاف آرتروسکوپی، جراحی باز مفصل یک نوع سنتی جراحی است که در آن یک برش بلند ایجاد می شود تا جراح ابزار را کار بگذارد. جراحی های باز مفصل ممکن است رویکردی باشند که در موارد زیر اتخاذ می شود:
  • یک ساختار استخوانی که مفصل فک را تشکیل می دهد ساییده شده است.
  • اطراف مفصل فکی گیجگاهی بک تومور وجود دارد.
  • اسکار یا تراشه های استخوانی داخل مفصل وجود دارند.

جراحی باز مفصل در مقایسه با آرتروسکوپی، منجر به طولانی شدن دوره بهبود می شود، بعلاوه، احتمال ایجاد اسکار بافت و آسیب به عصب نیز بیشتر است.

جراحی ارتوگناتیک یا جراحی ارتودنتیک

جراحی ارتودنتیک، که تحت عنوان جراحی ارتوگناتیک نیز شناخته می شود، یکی از رایج ترین جراحی هایی است که قادر است ناهنجاری های فک و دندان ها مانند اوربایت، آندر بایت و کراس یابت را اصلاح کند تا قابلیت جویدن، حرف زدن، نفس کشیدن و نیز ظاهر چهره بیمار را بهبود بخشد. این جراحی عبارت است از جابجایی فک های بالا (ماگزیلا) و فک پایین (مندیبل) به سمت محلی که از لحاظ آناتومیک صحیح تر است، در نتیجه اجازه می دهد اکلوژن (بایت) بهبود یابد، مجرای تنفسی باز شود، و چهره از تقارن بیشتری برخوردار باشد. بیمارانی که جراحی ارتوگناتیک نیاز دارند افرادی هستند که بایت آنها مشکل دارد (مال اکلوژن) صورت آنها متقارن نیست، یا آپنه خواب خفیف تا شدید دارند. اصلاح این مشکلات از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا می توانند منشاء مشکلاتی دیگر مانند جویدن نادرست، عدم عملکرد صحیح اجزاء صورت، مشکلات گفتاری، درد مفاصل، و اختلالات خواب شود.

از آنجا که با جابجا کردن فک ها دندان ها نیز جابجا می شوند، درمان ارتودنسی با کمک براکت ها اغلب در کنار اصلاح فک انجام می شود. این کار قرار گرفتن دندان ها در محل ایده آل خود، پس از جراحی را تضمین می کند. برای افرادی بزرگسالی که مشکلات حاد بایت دارند، جراحی ارتودنتیک می تواند نتایجی غیر قابل باور و ماندگار داشته باشد. برای بالاترین میزان دقت، می توان به تصویربرداری دیجیتال، طرح درمان کامپیوتری، و همکاری جراح دهان و دندان و ارتودنتیست اعتماد کرد.

جراحی فک؛ جراحی ارتودنتیک یا ارتوگناتیک

جراحی ارتودنتیک چگونه عمل می کند؟

جراحی ارتودنتیک یک فرایند چند مرحله ای است. حدود 9 تا 18 ماه قبل از جراحی، درمان با براکت های ارتودنسی و اینویزیلاین آغاز می شود. درست مانند درمان های استاندارد ارتودنتیک، بیمار بایستی برای تنظیم ابزار خود به طور منظم مراجعه کند. طی مدتی که براکت ها یا الاینرها دندان ها را جابجا می کنند، ممکن است چنین به نظر برسد که وضعیت بایت به جای اینکه بهتر شود، روز به روز وخیم تر می شود. اما، ارتودنتیست چند گام جلوتر را می بیند زیرا می داند زمانی که فک ها به کمک جراحی در یک راستا قرار بگیرند، دندان ها به خوبی با یکدیگر هماهنگ خواهند بود و در یک راستا قرار خواهند گرفت.

جراحی فک؛ جراحی ارتودنتیک یا ارتوگناتیک

جراحی داخل بیمارستان انجام می شود. بسته به نوع فرایند و میزان اصلاح مورد نیاز، جراحی ممکن است چند ساعت طول بکشد. در جراحی فک پایین، استخوان فک پشت دندان ها جدا می شود و قسمتی که روی آن دندان می روید، بر حسب نیاز، به جلو یا عقب حرکت داده می شود. در جراحی فک بالا، وضعیت فک را می توان رو به جلو یا عقب تغییر داد یا اینکه آن را بالا آورد یا پایین برد. برخی جابجایی های خاص هستند که نیاز است استخوان فک با استخوانی که به آن افزوده می شود یا از آن کاسته می شود از هم جدا شوند تا به بهترین هماهنگی برسند و در وضعیتی ثابت قرار بگیرند. بعلاوه، دیگر استخوان های صورت که در حالت چهره نقش دارند را می توان جابجا و تقویت نمود.

با تکمیل جراحی، برای بهبود و ریکاوری، نیاز به استراحت خواهید داشت. ظرف مدت 2 هفته قادر خواهید بود به مدرسه یا محل کار خود بازگردید. پس از یک دوره بهبود چهار تا هشت هفته ای ارتودنتیست تنظیم بایت شما را آغاز خواهد کرد. در اکثر موارد، ظرف مدت 6 تا 12 ماه، درمان با اینویزیلاین یا براکت ها به اتمام خواهد رسید. پس از آن، برای حفظ زیبایی لبخند خود باید از ریتینر استفاده کنید.

جراحی فک؛ جراحی ارتودنتیک یا ارتوگناتیک

آیا همه افراد گزینه های خوبی برای جراحی ارتودنتیک هستند؟

مال اکلوژن های خفیف را می توان تنها با کمک درمان ارتودنسی درمان نمود. برخی بیماران تنها دارای دفورمیتی اسکلتی فک (ها) هستند که منجر به بروز مال اکلوژن می شود و برای درمان آن نیاز است درمان ارتودنسی با جراحی ارتوگناتیک ترکیب شود. اکثر ارتودنتیست ها معتقدند این نوع جراحی تنها مناسب افراد بزرگسالی است که مشکل بایت یا زیبایی چهره دارند و از سوی دیگر رشد فک آنها به پایان رسیده است. تا زمانی که فک همچنان در حال رشد است، جراحی ارتوگناتیک قابل انجام نخواهد بود. رشد فک معمولاً برای دختران تا سن 16 سال و برای پسران تا سن 18 سال تکمیل خواهد شد. با این حال، جابجایی دندان ها پس از جراحی را می توان یک یا دو سال قبل از این سن آغاز کرد. به لطف پیشرفت های بسیاری که در این زمینه صورت گرفته است، بسیاری از مواردی که در گذشته جراحی نیاز داشتند، اکنون تنها به درمان ارتودنسی نیاز دارند. در حال حاضر، به محضی که ارتودنتیست بیمار را معاینه کند تشخیص خواهد داد که مشکل تنها نیاز به درمان ارتودنسی دارد یا جراحی نیز نیاز خواهد بود.

جراحی ارتوگناتیک برای رفع مشکل آپنه خواب

علاوه بر درمان اوربایت، آندر بایت، و کراس بایت، جراحی ارتوگناتیک برای درمان و اصلاح آپنه خواب نیز انجام می شود. این فرایند تحت عنوان جلو آوردن ماگزیلا و مندیبل نیز شناخته شده است، که عبارت است از فرایند جابجا کردن فک های بالا و پایین رو به جلو به منظور ایجاد فضای تنفسی بیشتر. این کار می تواند به افزایش حجم مجرای تنفسی کمک کند و از این طریق میزان خر و پفی که بیمار طی خواب تجربه می کند کاسته خواهد شد.

چگونه ممکن است دندان عقل روی صاف بودن دیگر دندان ها تأثیرگذار باشد؟ آیا باید نگران بیرون آمدن دندان های عقل و جابجایی دیگر دندان ها بود؟ آیا کشیدن دندان های عقل ضروری است و چه زمانی باید این کار انجام شود؟ ارتودنتیست ها معمولاً با این پرسش های بیماران مواجه می شوند، مخصوصاً افرادی که به تازگی درمان ارتودنسی خود را به پایان رسانده اند و در شرف بیرون آمدن دندان های عقل خود هستند. در این مقاله قصد داریم به بحث راجع به این پرسش ها و نگرانی های همراه با این دندان ها و تأثیر آنها روی دیگر دندان ها بپردازیم و در انتها به شما پیشنهاد دهیم پیش از اقدام برای کشیدن آنها نزد دندانپزشک عمومی، حتماً با یک ارتودنتیست مشورت کنید، زیرا ممکن است نیاز به کشیدن نداشته باشند!

دندان عقل و درمان ارتودنسی

دندان عقل چیست؟

اکثر افراد بزرگسال به طور طبیعی چهار دندان عقل خواهند دارند، اما حدود 15 تا 20 درصد از افراد از این چهار دندان، هرگز حتی یک دندان هم نخواهند داشت. این دندان ها سومین و آخرین دندان های مولر (آسیاب بزرگ) هستند که در انتهای قوس های دندان بالا و پایین، درون لثه ها قرار گرفته اند. این دندان ها معمولاً در اواخر دهه دوم یا اوایل دهه سوم زندگی داخل دهان رشد می کنند. دندان های عقل معمولاً بدون هیچ مشکلی بیرون می آیند؛ با این حال، گاهی اوقات دندان عقل جای کافی برای درست بیرون آمدن ندارد و ممکن است به صورت “نهفته” یا “نیمه نهفته” بماند.

آیا بیرون آمدن دندان های عقل همیشه دردناک است؟

اگر بخواهیم کوتاه پاسخ دهیم، نه همیشه! در برخی افراد، دندان های عقل به درستی بیرون می آیند. هر چند ممکن است حین بیرون آمدن آنها از لثه ها درد خفیفی اطراف لثه های خود احساس کنند، اما بیرون آمدن آنها الزاماً همیشه دردناک نیست. در چنین مواردی، به ندرت ممکن است نیاز باشد فرد اقدام خاصی بکند. با این حال، همانطور که می دانید، برخی افراد تجربه های بسیار متفاوتی دارند!

دندان عقل و درمان ارتودنسی

به دلایل مختلفی ممکن است دندان های عقل هنگام بیرون آمدن دردناک و ناراحت کننده باشند. این مشکل می تواند ناشی از نبود جای کافی در دهان برای بیرون آمدن آنها باشد، به همین دلیل به دندان های مجاور فشار وارد می کنند و احتمالاً موجب جابجایی آنها می شوند. گاهی اوقات ممکن است این مشکل به این علت بروز پیدا کند که دندان سعی می کند به صورت یک طرفه بیرون بیاید یا گیر کند و به صورت نهفته پشت آخرین دندان باقی بماند. در این موارد، لثه ای که دندان عقل را پوشش داده است متورم و عفونی می شود، که ممکن است فک با منطقه اطراف گوش دردناک شوند.

دندان عقل و درمان ارتودنسی

آیا کشیدن دندان عقل ضروری است؟

هرچند این پرسش زیاد مطرح می شود، اما هیچ پاسخ مشخصی برای این پرسش وجود ندارد و به شدت و تکرار علائم شما بستگی دارد و نیز اینکه دندان های عقل به دیگر دندان ها فشار وارد می کنند یا خیر؟ مهم ترین دلایل برای کشیدن دندان های عقل عبارتند از:

• عفونت مکرر دندانی که تنها بخشی از آن بیرون آمده است و تمیز کردن کامل آن غیر ممکن است.
• احتمال آسیب به دندان های مولر سالم مجاور ناشی از بیرون آمدن دندان عقل.

بهترین راه برای اینکه ارتودنتیست بتواند تشخیص دهد دندان عقل به چه صورت در حال رشد است، گرفتن تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس از دهان است.

دندان عقل و درمان ارتودنسی

چه می شود اگر دندان عقل دردناک را نادیده بگیریم؟

اگر دندان عقل دردناک خود را نادیده بگیرید و به فکر درمان آن نباشید، ممکن است به یک عفونت جدی تر تبدیل شود. درد اطراف دندان عقل، و نیز درد در ناحیه فک، گوش، یا اطراف دهان همگی می توانند از علائم عفونت دندان عقل باشند. در صورتی که این عفونت درمان نشود، می تواند به مناطق اطراف منتشر شود. در موارد حاد درمان نشده، انتشار عفونت می تواند موجب تورم صورت شود و برای مجرای تنفسی مشکل آفرین باشد، یا حتی توانایی تنفس و بلع را با مشکل مواجه سازد، که یک موقعیت اورژانسی واقعی محسوب می شود.

ممکن است تمیز کردن صحیح دندان های عقل دشوار باشد و به طور کامل انجام نشود. از آنجا که در عقب دهان قرار گرفته اند بیشتر مستعد تجمع ذرات غذاها و پلاک دندان هستند که می توانند موجب بروز عفونت اطراف دندان شوند که در نهایت به پوسیدگی دندان و افزایش احتمال ایجاد کیست ختم می شود. علاوه بر تأثیر منفی که این عفونت روی خود دندان عقل دارد، می تواند سلامت بافت لثه و استخوان پیرامون آن و دندان های مجاور را نیز به خطر بیندازد.

دندان عقل و درمان ارتودنسی

آیا پس از اتمام درمان ارتودنسی، بیرون آمدن دندان عقل می تواند موجب جابجایی دندان ها شود؟

تنها یک پاسخ برای این پرسش وجود ندارد، زیرا هر مورد متفاوت است. زمانی که متوجه بیرون آمدن دندان عقل خود می شوید، باید به ارتودنتیست خود مراجعه کنید تا در صورت لزوم راجع به گزینه های درمان ارتودنسی صحبت کنید. ارتودنتیست می تواند نحوه بیرون آمدن دندان های عقل و تأثیر آنها روی دیگر دندان ها را مورد بررسی قرار دهد، از شما بخواهد از دندان ها و فک خود تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس تهیه کنید تا بتواند با قطعیت به شما بگوید آیا نیاز است کار دیگری انجام دهید یا خیر.

ارتودنتیست نهایت سعی خود را خواهد کرد تا همه دندان های شما که به تازگی صاف شده اند، پس از برداشتن براکت ها نیز به خوبی در جای خود باقی بمانند. به برخی بیماران توصیه می شود از ریتینر ثابت ارتودنسی استفاده کنند (یک تکه فلز ظریف که پشت دندان های جلو قرار می گیرد، بنابراین غیر قابل دیدن است)، برخی دیگر نیز ممکن است به استفاده طولانی مدت از ریتینرهای متحرک تشویق شوند.