بایگانی برچسب برای: فضا نگهدارنده

زود افتادن دندان شیری کودکان

تأثیر افتادن زود هنگام دندان های شیری

از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری جلوی دهان می تواند ناشی از خارج شدن دندان از حفره خود در نتیجه صدمه یا آسیب، یا کشیدن دندان خراب شده یا پوسیده باشد.

دندان های شیری جلوی دهان

برخلاف از دست رفتن دندان در قسمت عقب دهان، اگر دندان های نیش درآمده باشند، از دست رفتن دندان در قسمت جلوی دهان تأثیر چندانی روی رشد دندان های دائم ندارد. از دست رفتن این نوع دندان های شیری معمولاً اختلالی در نحوه غذا خوردن کودک نیز ایجاد نمی کند. اگر این اتفاق پیش از تکمیل فرایند یادگیری حرف زدن رخ دهد، می تواند در نحوه حرف زدن کودک مشکل ایجاد کند. مهم ترین دلیل برای قرار دادن جایگزین برای دندان های جلوی دهان، زیبایی است زیرا عدم وجود دندان های جلو ممکن است موجب تغییر ظاهر کودک شود و تصور شخصی او از خود را به هم بریزد.

زود افتادن دندان شیری کودکان

زود افتادن دندان شیری کودکان

دندان های نیش یا مولرهای شیری

از دست رفتن زود هنگام دندان های عقب دهان، نیش یا مولرهای (دندان های آسیاب بزرگ) شیری جدی تر است، زیرا فضای خالی به جا مانده از آنها ممکن است از دست برود. این اتفاق زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که فواصل زمانی روند رشد دندان ها زیاد باشد. در هر نیمه از هر قوس دندانی، دندان های نیش و مولر شیری با هم بزرگ تر از دندان های نیش و پرمولر (آسیاب کوچک) دائمی هستند که قرار است بعداً در بیایند و این ناشی از اختلاف اندازه دندان های شیری و دائم است. اندازه اولین مولر شیری برابر با اندازه دندان های پرمولری است که جایگزین آن خواهند شد،

در حالی که دومین مولر شیری خیلی بزرگ تر از دومین پرمولر است. با از دست رفتن دندان های نیش یا مولر اول، هر چه تعداد دندان های موجود در دهان بیشتر باشد، نیاز به اقدامات پیشگیرانه ضروری تر خواهد بود زیرا عدم وجود جای کافی برای بیرون آمدن دندان ها مانع رشد درست دندان های دائم در جای درستشان می شود. کشیدن یا از دست رفتن دندان های نیش یا مولر شیری می تواند موجب جابجایی دندان های پشت جای خالی آنها به سمت مزیال (رو به جلو) و جابجایی دندان های جلو به سمت دیستال (رو به عقب) شود، که منجر به جابجایی دندان های دائم و خط وسط آنها خواهد شد.

زود افتادن دندان شیری کودکان

زود افتادن دندان شیری کودکان

سه عامل که با از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری باید مورد توجه قرار گیرند

  • میزان فشردگی و نامرتبی دندان ها با میزان فضای از دست رفته پس از کشیدن یا افتادن دندان های شیری رابطه مستقیم دارد.
  • نوع دندان از دست رفته. از دست رفتن یک دندان نیش شیری ممکن است منجر به جابجایی خط وسط دندان ها شود. از دست رفتن یک دندان مولر شیری، مخصوصاً مولر دوم ممکن است موجب جابجایی دندان مولر دائم اول به سمت مزیال شود.
  • سن کودک. هر چه دندان در سنین پایین تر از دست برود، احتمال جابجایی دندان ها بیشتر خواهد بود.

جبران زود افتادن دندان شیری تا زمان رشد دندان های دائم

برای حفظ فضای به جا مانده از دندان های شیری که خیلی زودتر از موعد از دست رفته اند و پیشگیری از جابجایی دندان های مجاور این فضا تا زمان رشد دندان های دائم، باید برای دندان های کشیده شده یا از دست رفته جایگزین قرار داد که می تواند با کمک فضا نگهدار انجام شود.

انواع فضا نگهدار

بسته به محل دندان کشیده شده یا افتاده، فضا نگهدارهای متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند. از سوی دیگر، این ابزارها می توانند ثابت یا متحرک باشند. فضا نگهدار تا زمان رشد دندان های دائم در جای خود باقی می ماند.

انواع فضا نگهدار

انواع فضا نگهدار

فضا نگهدار بند و حلقه

نکته اصلی در استفاده از فضا نگهدار بند و حلقه این است که این ابزار برای از دست رفتن مولر اول شیری کاربرد دارد. یک بند به دور مولر دوم شیری قرار می گیرد و یک حلقه سیمی شکل تا طرف مقابل و تا سطح دیستال دندان نیش شیری امتداد می یابد. از این ابزار نمی توان برای حفظ فضای به جا مانده از مولر دوم شیری استفاده کرد. بند و حلقه از مولر اول دائم تا پرمولر اول شیری امتداد می یابد تا فضای رشد برای پرمولر دوم را حفظ نماید. با این حال، مولر اول شیری قبل از بیرون آمدن پرمولر دوم به صورت طبیعی از دست می رود که موجب می شود بند و حلقه منبع اتکای خود را از دست بدهند.

به همین دلیل باید از یک فضا نگهدار زبانی (پشت دندانی) یا پالاتال (کامی، سقف دهانی) استفاده شود. استثنایی که برای این قائده وجود دارد زمانی است که دندان های دائم وسط جلوی فک پایین هنوز بیرون نیامده باشند. این امکان نیز وجود دارد که سیم کمانی پشت دندانی در رشد دندان های جلو تداخل ایجاد کند. در این صورت فضا نگهدار بند و حلقه به صورت موقت کار گذاشته خواهد شد.

فضا نگهدار دو طرفه

زمانی که دندان های جلوی فک پایین بیرون می آیند، یک فضا نگهدار دو طرفه قرار گذاشته خواهد شد. فضا نگهدار دو طرفه برای از دست رفتن بیش از یک دندان در یک نیمه از یک قوس دندانی  یا از دست رفتن مولر دوم شیری کاربرد دارد. سه نمونه از فضا نگهدارهای دو طرفه فضا نگهدار پشت دندانی، ابزار نانس، و فضا نگهدار ترنس پالاتال (سقف دهانی) هستند.

انواع فضا نگهدار

انواع فضا نگهدار

 

فضا نگهدار پشت دندانی

در دو صورت باید از این نوع فضا نگهدار استفاده کرد:

  • از دست رفتن دو طرفه دندان های مولر شیری فک پایین پس از بیرون آمدن دندان های دائم جلو
  • از دست رفتن یک طرفه بیش از یک دندان از قوس دندانی فک پایین

طراحی آن به گونه ای است که بندهای دو طرف روی دندان های مولر قرار می گیرند و سیم ضخیمی روی سطح زبانی (داخلی) دندان های جلوی دهان قرار می گیرد.

انواع فضا نگهدار

انواع فضا نگهدار

 

ابزار نانس

ابزار نانس در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که دندان های مولر شیری فک بالا در هر دو طرف از دست رفته باشند، یا بیش از یک دندان در قوس دندانی فک بالا در یک سمت از دست رفته باشد. طراحی آن به شکلی است که بندها از دو طرف روی دندان های مولر قرار می گیرند و با یک سیم ضخیم به یکدیگر متصل می شوند. اتصال بندها با سیم کمانی ضخیمی که مانند فضا نگهدار پشت دندانی، پشت دندان های جلو قرار می گیرد، در جفت شدن دندان های جلوی فک پایین با دندان های جلوی فک بالا اختلال ایجاد می کند. به همین دلیل در این ابزار سیم کمانی به سمت چین های سقف دهان منحرف شده است و یک تکه آکریلیک آن را در بر گرفته است که روی بافت نرم قرار می گیرد.

انواع فضا نگهدار

انواع فضا نگهدار

 

فضا نگهدار ترنس پالاتال (سقف دهانی)

این نوع فضا نگهدار در صورتی استفاده می شود که دندان های مولر شیری در دو سمت فک بالا، یا بیش از یک دندان در یک سمت قوس دندانی فک بالا از دست رفته باشند. طراحی آن به شکلی است که بندها روی مولرهای دو طرف قوس دندانی قرار می گیرند و یک سیم ضخیم آنها را به یکدیگر متصل می کند که بدون لمس بافت نرم از بافت سخت سقف دهان عبور می کند. هر چند تمیز کردن آن راحت تر از ابزار نانس است اما ثبات چندانی ندارد، مخصوصاً زمانی که مولرهای دوم شیری از دست رفته باشند.

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

دندان‌های شیری گرچه جایگزین دائمی خواهند داشت، اما از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. دندان‌های شیری به عنوان فضانگه‌دار برای دندان‌های دائمی عمل می‌کنند و به کودکان اجازه می‌دهند اولین غذای جامد خود را بجوند. کودکان معمولا در اثر حادثه، آسیب، پوسیدگی دندان، یا شرایط ژنتیکی، دندان‌های شیری خود را از دست می‌دهند. این احتمال وجود دارد که از دست دادن زود هنگام دندان‌های شیری منجر به بروز مشکلات ارتودنسی در دندان‌های دائمی شود.

فضا نگه‌دار چیست؟

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

 

در صورتی که دندان‌های مولر شیری وجود نداشته باشند یا زودتر از موعد از دست رفته باشند، ارتودنتیست‌ها استفاده از فضا نگه‌دارها را توصیه می‌کنند. هدف استفاده از فضا نگه‌دارها جلوگیری از جابجایی مولرهای اول دائمی مجاور دندان از دست رفته است. از این طریق می‌توان فضای کافی برای رشد پرمولرهای دائمی که دارای دو کاسپ (برجستگی روی سطح جونده‌ی دندان) هستند و نیز دندان‌های نیش حفظ نمود. در صورتی که مولرهای اول دائمی در جای درست خود نگه داشته نشوند، ممکن است رو به جلو منحرف شوند و مانع رشد پرمولرهای دارای دو کاسپ در مسیر معمول خود شوند. اولین پرمولر دارای دو کاسپ نیز ممکن است رو به جلو جابجا شود و مسیر معمول رشد و حرکت دندان نیش دائمی را مسدود کند. در صورتی که هر یک از شش دندان شیری در هر یک از دو فک پیش از موعد از دست برود، استفاده از فضا نگه‌دار ضروری خواهد بود.

انواع فضا نگه‌دارهای ثابت

نوع فضا نگه‌داری که دندانپزشک به شما پیشنهاد می‌دهد به تعداد دندان‌های از دست رفته و نیز محل آنها در دهان بستگی دارد. معمول‌ترین انواع فضا نگه‌دارها عبارتند از:

ابزار کمانی کامی (TPA)

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

 

این نوع فضا نگه‌دار ثابت در فک بالا زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که دندان‌های مولر شیری در هر دو طرف قوس دندانی زودتر از موعد از دست رفته باشند. ابزار TPA از دو بند فلزی تشکیل شده است که با یک سیم محکم در سقف دهان به یکدیگر متصل شده‌اند و بندها به آنها لحیم شده‌اند. ساختن ابزار عبارت است از تنظیم کردن بندهای فلزی روی دندان پایه‌ی کودک و ساخت قالب آن. بندها درون قالب باقی می‌مانند، که پس از آن با گچ دندانپزشکی پر می‌شود. ابزار TPA در آزمایشگاه و از روی قالب دندان‌های کودک ساخته می‌شود.

زمانی که ابزار TPA روی دندان پایه با سمان چسبانده می‌شود، می‌تواند مانع حرکت رو به جلوی دندان‌ها شود؛ با این حال همیشه قادر نیست مانع حرکت رو به جلوی نوک دندان‌های پایه شود و در نتیجه ممکن است باز فضا از بین برود و پر شود. احتمال برزو این اتفاق زمانی افزایش می‌یابد که کودک از روی عادت از زبان، انگشت، یا انگشت شست برای اعمال فشار روی سیم TPA استفاده می‌کند. گاهی اوقات یک دکمه به سیم مرکزی ابزار TPA متصل می‌شود که در کام کودک قرار می‌گیرد تا مانع تغییر جهت دندان پایه‌ای شود که ابزار به آن سمان شده است. در این حالت ابزار “نانس” نامیده می‌شود.

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

 

معمولا ابزار TPA در جای خود باقی می‌ماند تا دندان دائمی درون فضای به جا مانده در اثر از دست رفتن دندان‌ها رشد کند.

دیستال شو (Distal shoe)

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

 

این نوع فضا نگه‌دار زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بیمار کوچکتر از آن است که مولرهای شش سالگی او رشد کرده باشند. دیستال شو روی مولرهای شیری قرار داده می‌شود و برآمدگی دارد که روی لثه تا سطح مقابل مولر شش سالگی که رشد نکرده است امتداد می‌یابد و مسیر رشد آن را به درستی درون دهان هدایت می‌کند.

بند و حلقه (Band and loop)

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

 

این نوع ابزار زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که یک یا چند مولر شیری تنها در یک سمت قوس دندانی از دست رفته‌اند و مولر شش سالگی نیز پشت آنها وجود دارد. در این ابزار یک بند فلزی به دور مولر شش سالگی قرار می‌گیرد و یک بازوی سیمی به آن لحیم می‌شود که در سطح پشتی دندان باقی‌مانده‌ی کناری قرار می‌گیرد.

سیم کمانی پشت دندانی (Lingual holding arch)

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

فضا نگه‌دارها در درمان ارتودنسی

 

این نوع فضا نگه‌دار زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که یک یا چند مولر شیری در هر دو سمت قوس دندانی از دست رفته باشند و مولرهای شش سالگی پشت آنها در جای خود قرار داشته باشند. در این نوع فضا نگه‌دارها بندهای فلزی به دور مولرهای شش سالگی قرار می‌گیرند و یک سیم که به شکل قوس دندانی خمیده شده است به بندها لحیم می‌شود و روی سطح زبانی دندان‌های جلو قرار می‌گیرد.

دیگر انواع فضا نگه‌دارها نیز وجود دارند که مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما به طور کلی با اندکی تغییر در فضا نگه‌دارهایی که ذکر شدند ساخته می‌شوند.

فواید استفاده از فضا نگه‌دارها

 

  • فضا نگه‌دارها از جابجایی‌های نامطلوب مولرهای دائمی و پرمولرهای دارای دو کاسپ جلوگیری می‌نمایند.
  • فضا نگه‌دار فضای موجود در قوس دندانی را حفظ می‌کند تا پرمولرهای دارای دو کاسپ و دندان‌های نیش دائمی درون آن رشد کنند.
  • فضا نگه‌دارها شکل قوس دندانی را حفظ می‌کنند و در امتداد آنها دندان‌ها درون فک رشد می‌کنند. به این ترتیب از نامرتبی دندان‌ها نیز پیشگیری خواهد کرد.