تحلیل ریشه دندان در طول درمان ارتودنسی
تحلیل ریشه چیست؟
تحلیل فیزیولوژیک ریشه دندان فرایندی کاملاً طبیعی است که به مرور زمان و برای افتادن دندان های شیری اتفاق می افتد. تحلیل ریشه با اسکاری مقایسه شده است که پس از جراحی به جا می ماند. این فرایند تحت عنوان تحلیل آپیکال بافت ریشه تعریف می شود. در طول روند جابجایی دندان ها (ارتودنتیک یا غیر از آن)، فشارها از طریق دندان ها به الیاف پریودنتال لیگامان منتقل می شوند.
فشرده شدن بخش هایی از الیاف لیگامان منجر به تولید و نفوذ استئوکلاست ها می شود که در نهایت منجر به تحلیل و جذب استخوان می شود. در مناطقی که تحت کشش قرار می گیرند، تفاوت هایی در سطح استئوبلاست ها بوجود می آید و استخوان در آن قسمت ها رسوب (انباشته شدن) می کند. عدم تعادل بین جذب و رسوب، همراه با از دست رفتن بخشی از ویژگی های حمایت کننده سمنتوم می توانند منجر به جذب منطقه های سمنتوکلاست / استئوکلاست ریشه شود.
تصور می شود که تحلیل در طول دوره های فعال جابجایی دندان ها و زمانی اتفاق می افتد که تعادل به سمت نوک دندان به هم می خورد. رسوب (تولید مجدد استخوان) یا بازسازی سمنتال در طول دوره های خاموشی اتفاق می افتد. در صورتی که روند این دو مکانیزم دچار اختلال شود یا عدم تعادل آن به سمت تحلیل و جذب استخوان حفظ شود، از دست رفتن بافت ریشه می تواند اتفاق بیفتد. کوتاه شدن ریشه دندان در افرادی که هرگز تحت درمان ارتودنسی قرار نگرفته اند نیز مشاهده شده است.
تحلیل ریشه دندان در طول درمان ارتودنسی
آیا تحلیل ریشه انواع مختلفی دارد؟
آری. تحلیل ریشه می تواند پس از ضربه به دندان و در واکنش به التهاب نیز اتفاق بیفتد. انکیلوز دندان نیز ممکن است به فرایندهای جبران کننده در تحلیل مربوط شود. ارتودنتیست ها عموماً به تحلیل خارجی آپیکال ریشه (EARR) علاقه مند هستند، که شکلی از تحلیل سطحی محسوب می شود. EARR تنها به از دست رفتن مواد آپیکال ریشه دندان اشاره دارد، اما دیگر اشکال تحلیل نیز ممکن است مشاهده شوند، از جمله تحلیل جانبی (سرویکال) در سطح باکال ریشه دندان های مولر که در طول درمان سریع افزایش عرض کام (وسیع کردن کام) می تواند اتفاق بیفتد.
تحلیل ریشه دندان در طول درمان ارتودنسی
کوتاه شدن ریشه دندان چه زمانی رخ می دهد؟
مطالعاتی که روی سی تی های میکرو انجام شده اند، در عمق ۹۰% از دندان های دائمی که تحت درمان ارتودنسی قرار نگرفته اند نیز مناطق میکروسکوپی EARR mm1/0 نشان داده اند. تصور می شود تحلیل های فرو رفته کوچک، مخصوصاً روی قسمت های جانبی ریشه بی ضرر باشند و نشانه طبیعی از بین رفتن تعادل بین تحلیل و تشکیل استخوان هستند. بروز EARR حیطه وسیعی از گزارش ها را نشان می دهد، در حالی که مطالعات بافت شناسی بیشتر از مطالعات بالینی بروز این مشکل را نشان می دهند. زنان بیشتر از مردان مستعد تحلیل ریشه دندان هستند.
بیشترین قسمت هایی که تحت تأثیر قرار می گیرند دندان های لترال دندان های پیشین فک بالا، دندان های پیشین فک بالا، دندان های پیشین فک پایین، و بخش دیستال ریشه های دندان های مولر اول فک پایین، دندان های پرمولر دوم فک پایین، و دندان های پرمولر دوم فک بالا هستند. به نظر می رسد خطرات تحلیل پس از سن ۱۱ سالگی افزایش پیدا کنند.
چه مقدار از ریشه تحت تأثیر قرار می گیرد؟
تصور می شود EARR نامطلوب و خطرناک در ۳-۵ درصد از بیمارانی که تحت درمان ارتودنسی قرار می گیرند اتفاق بیفتد و این تحلیل به طور میانگین بین ۱ تا ۲ میلی متر است. با این حال، از آنجا که ماهیت آن به گونه ای است که نمی توان آن را پیش بینی کرد و پی بردن به وجود آن دشوار است، احتمال وقوع آن بیشتر است. در اکثر بیماران، تحلیل ریشه دندان ها ۲ میلی متر یا کمتر است.
آیا شرایط دیگری هستند که منجر به تحلیل ریشه دندان ها شوند؟
محققان این شرایط را در وضعیت های دیگری مانند آسم و ارتباط آن با اختلالات غدد درون ریز مانند پر کاری تیروئید نیز مورد بررسی قرار داده اند، اما احتمال آنها بسیار اندک گزارش شده است.
آیا تحلیل ریشه دندان ها می تواند ریشه خانوادگی داشته باشد؟
به احتمال زیاد، آری. تحقیقات اخیر نشان می دهند احتمال اینکه تحلیل ریشه دندان علت خانوادگی و ژنتیکی داشته باشد بسیار زیاد است. اهمیت عوامل ژنتیکی در متابولیسم استخوان ها مورد تأیید قرار گرفته است. چندین مطالعه نیز حاکی از تأثیر ژنتیک روی EARR بوده اند.
تحلیل ریشه دندان در طول درمان ارتودنسی
عوامل خطرزای کوتاه شدن ریشه دندان کدامند؟
در گذشته تصور می شد ریشه های کوتاه به عنوان یکی از عوامل خطر زای تحلیل ریشه باشند. سوابق خانوادگی (بستگان درجه یک) نیز می توانند نقش داشته باشند. آسیب و ضربه قبل از درمان ارتودنسی نیز رابطه مستقیم با تحلیل ریشه دارد. به نظر می رسد درمان های ارتودنسی طولانی مدت نیز با تحلیل ریشه بیشتری همراه باشند. البته شواهد ضد و نقیض زیادی در مورد این موضوع وجود دارند که آیا افزایش سطح فشار در طول درمان ارتودنسی شدت تحلیل ریشه را افزایش می دهد یا خیر.
در صورت پی بردن به تحلیل ریشه ها چه باید کرد؟
در صورتی که دندانپزشک متوجه تحلیل ریشه ها شود، توصیه می شود یک دوره ۴ تا ۶ ماهه درمان غیر فعال شود. می توان ابزار ارتودنسی را به صورت غیر فعال در جای خود نگه داشت یا برداشت. ارتودنتیست باید به فکر این نیز باشد که اگر ابزار ارتودنسی برداشته شود احتمال بازگشت دندان ها به محل قبل خود وجود دارد و حتی ممکن است جابجایی آنها غیر قابل کنترل باشد.
چگونه می توان خطر تحلیل ریشه را به حداقل رساند؟
با گرفتن تصویر OPG در ماه های ۴ تا ۶ می توان از خطر آن آگاه شد، علاوه بر این، باید قبل از آغاز درمان نیز از عوامل خطر زا آگاه بود و به محضی که ارتودنتیست از بروز آن آگاه می شود باید آن را به بیمار اطلاع دهد. باید طول درمان را به کوتاه ترین زمان ممکن رساند و از کمترین فشار استفاده کرد.
