اختلال مفصل فکی گیجگاهی یا TMD چیست؟

اختلالات مفصل فکی گیجگاهیTemporomandibular disorders  (TMD) اختلالاتی هستند که از اکلوژن (تماس بین دندان ها)، مفصل فک، و عضلات اطراف صورت نشأت می گیرند که جویدن و حرکات فک را کنترل می کنند. علائم و نشانه های این اختلال عبارتند از: صدای کلیک و در رفتگی در ناحیه فک، “قفل شدگی” یا “گیر کردن” فک در حالت بسته یا باز، دشواری در جویدن، تورم، درد، تحریک پذیری در ناحیه صورت.

اختلال مفصل فکی گیجگاهی

اختلال مفصل فکی گیجگاهی چیست؟

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی اختلالاتی هستند که در نتیجه مشکلاتی که در نحوه قرار گیری دندان های بالا و پایین روی یکدیگر، مفاصل فک، و عضلات صورت که جویدن و حرکات فک را کنترل می کنند وجود دارند بروز پیدا می کنند.

مفصل فکی گیجگاهی چیست؟

مفصل فکی گیجگاهی TMJ همان مفصل فک است، که مفصل لولا مانندی است که فک پایین (مندیبل) را به استخوان گیجگاهی جمجمه متصل می کند، که دقیقاً جلوی گوش ها در طرفین سر واقع شده است. این مفاصل به آرامی به بالا و پایین و طرفین حرکت می کنند، که امکان حرف زدن، جویدن، و خمیازه کشیدن را فراهم می آورند. عضلاتی که به مفصل فک متصل هستند و آن را احاطه کرده اند موقعیت آن و نحوه حرکات آن را کنترل می کنند.

علل بروز اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی می توانند در نتیجه آسیب به فک، TMJ، یا عضلات سر و گردن بروز پیدا کنند، مانند مشت محکم. علل دیگر عبارتند از:

• فشردن و ساییدن دندان ها روی یکدیگر (فشار خیلی زیادی به مفصل فکی گیجگاهی وارد می کند)
• تغییر وضعیت ضربه گیر نرم یا دیسک بین توپ و سوکت مفصل فک
• وجود استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید در مفصل فکی گیجگاهی
• استرسی که می تواند باعث شود باعث سفتی عضلات صورت و فک یا فشردن دندان ها روی یکدیگر می شود.

علائم و نشانه های اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

افرادی که اختلالات مفصل فکی گیجگاهی دارند ممکن است درد و ناراحتی شدیدی را تجربه کنندبه طور موقت یا برای چندین سال تجربه کنند. TMD بین افراد 20 تا 40 ساله شایع است و در زنان بین مردان شایع تر است.

علائم و نشانه های TMD عبارتند از:

• درد و تحریک پذیری در صورت، منطقه مفاصل فک، گردن، و شانه ها، و داخل و اطراف گوش هنگام جویدن، حرف زدن، یا کامل باز کردن دهان.
• محدود شدن توانایی کامل باز کردن دهان.
• گیر کردن یا قفل شدن فک در وضعیت باز یا بسته.
• صداهای کلیک یا در رفتگی در مفاصل فک هنگام باز یا بسته کردن دهان. درد نیز ممکن است وجود داشته باشد.
• احساس خستگی در صورت.
• مشکل در جویدن یا ناراحتی ناگهانی بایت- گویی دندان های فک های بالا و پایین به درستی روی یکدیگر قرار نمی گیرند.
• تورم در طرفین صورت.

دیگر علائم و نشانه های شایع عبارتند از دندان درد، سر درد، گردن درد، سر گیجه، و گوش درد، و مشکلات شنوایی مانند وزوز گوش.

اختلال مفصل فکی گیجگاهی

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی چگونه تشخیص داده می شوند؟

از آنجا که شرایط و بیماری های دیگر می توانند منجر به بروز علائم و نشانه های مشابه- شامل دندان درد، مشکلات سینوس، آرتریت، یا بیماری لثه– شوند، سوابق پزشکی دقیق و معاینات بالینی گرفته می شوند. مفاصل فکی گیجگاهی از نظر درد یا حساسیت و تحریک پذیری مورد بررسی قرار می گیرند؛ صداهای کلیک، یا قفل شدگی، یا صداهای شدید در طول حرکات فک؛ محدودیت حرکات، یا قفل شدگی فک هنگام باز و بسته کردن دهان؛ و بایت و عملکردهای عضلات.

تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس ممکن است گرفته شوند. این تصاویر رادیوگرافی کامل از صورت کل فک، مفصل فکی گیجگاهی، و دندان ها را نشان می دهد تا این اطمینان بوجود بیاید که مشکلات دیگر منجر به بروز علائم نشده اند. گاهی اوقات، دیگر تصاویر برای تست نیاز هستند. در تصاویر MRI بافت های نرم مشاهده می شوند، مانند دیسک مفصل فکی گیجگاهی، تا بررسی شود آیا با حرکات فک در جای درست قرار دارد یا خیر. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) به دیدن جزئیات استخوانی مفاصل کمک می کند.

ممکن است لازم باشد برای مراقبت های بیشتر و درمان به جراح فک و صورت مراجعه کنید. این پزشک متخصص فرایندهای جراحی داخل و اطراف صورت، دهان، و ناحیه فک است.

درمان های موجود برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی (TMD)

درمان ها حیطه مختلفی از مراقبت های شخصی ساده و درمان های محافظه کارانه را در بر می گیرند تا تزریق ها و جراحی باز. اکثر متخصصان موافق هستند که درمان باید با درمان های غیر جراحی محافظه کارانه آغاز شود، و جراحی به عنوان آخرین راهکار باید باقی بماند. برخی از درمان ها در زیر فهرست شده اند که وقتی همراه با یکدیگر استفاده شوند بهتر عمل می کنند:

اختلال مفصل فکی گیجگاهی

درمان های اساسی برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

• کیسه آب سرد یا گرمای مرطوب را روی موضع اعمال کنید: به مدت 10 دقیقه یک کیسه یخ روی طرفین صورت و ناحیه شقیقه قرار دهید. چند ورزش کششی ساده برای فک خود انجام دهید (طبق دستور دندانپزشک یا فیزیوتراپ). پس از ورزش کردن، به مدت 5 دقیقه، حوله گرم روی طرفین صورت قرار دهید. این کار را چند مرتبه در طول روز انجام دهید.
• غذاهای نرم بخورید: غذاهای نرمی مانند ماست، پوره سیب زمینی، پنیر کوتیج، سوپ، تخم مرغ آب پز، ماهی، میوه ها و سبزیجات پخته، حبوبات و دانه ها. علاوه بر این، غذای خود را به قطعات کوچکتر تبدیل کنید. از خوردن غذاهای سفت و ترد (مانند نان های بزرگ و هویچ خام)، غذاهای ضخیم و بزرگ که نیاز دارند دهان خود را کامل باز کنید تا اندازه لقمه شما شود، و غذاهای جویدنی (مانند کارامل و تافی) اجتناب نمایید. آدامس نجوید.
• دارو مصرف کنید: برای شل کردن عضلات خود و کاهش تورم، داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب (NSAIDها) بدون نسخه ، مانند آسپرین، ایبوپروفن (ادویل، موترین)، و ناپروکسن (آلیو) را امتحان کنید. دندانپزشک شما برای درد می تواند دوزهای بالاتر این داروها و دیگر NSAIDها، و داروهای دیگر را مانند ضد دردهای مخدر تجویز کند. شل کننده های عضلات، مخصوصاً برای افرادی که دندان های خود را روی یکدیگر فشار می دهند و می سایند، می توانند به آرام کردن عضلات سفت فک کمک کنند. داروهای ضد اضطراب می توانند به کاهش استرس کمک کنند، که گاهی اوقات تصور می شود موجب تشدید اختلالات مفصل فکی گیجگاهی شود. دوز پایین داروهای ضد افسردگی نیز می تواند به کاهش یا کنترل درد کمک کند. شل کننده های عضلات، داروهای ضد اضطراب، و داروهای ضد افسردگی تنها با تجویز در دسترس می باشند.
• استفاده از اسپلینت یا محافظ دندان شبانه: اسپلینت ها و محافظ دندان های شبانه ابزارهای دهانی پلاستیکی هستند که روی دندان های بالا یا پایین قرار می گیرند. آنها مانع برخورد و تماس دندان های فک های بالا و پایین با یکدیگر می شوند، که از تأثیرات ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر می کاهد. علاوه بر این، آنها با قرار دادن دندان ها در تماس با اسپلینت در درست ترین و کم آسیب ترین موقعیت بایت را اصلاح می نماید. اصلی ترین تفاوت بین اسپلینت ها و محافظ دندان ها این است که محافظ دندان های شبانه تنها شب ها استفاده می شوند و اسپلینت ها به صورت تمام وقت (24 ساعت به مدت 7 روز) استفاده می شوند. دندانپزشک شما راجع به نوع محافظ دندانی که شما نیاز دارید گفتگو خواهد کرد.
• قرار گرفتن تحت درمان های اصلاحی دندانپزشکی: این درمان ها شامل قرار دادن جایگزین برای دندان های از دست رفته؛ یا استفاده از روکش ها، یا بریس ها برای متعادل ساختن سطوح جونده دندان ها یا اصلاح مشکلات بایت است.
• از حرکات شدید فک پرهیز نمایید:

خمیازه کشیدن و جویدن را در حداقل میزان ممکن نگه دارید تا از جابجایی های شدید فک مانند فریاد زدن و آواز خواندن پرهیز نمایید.

چانه خود را روی دست قرار ندهید یا تلفن خود را بین شانه و گوش خود نگه ندارید. برای کاهش درد گردن و صورت وضعیت خوبی را تمرین کنید.

تا جایی که می توانید دندان های خود را مقداری از یکدیگر دور نگهدارید تا فشار روی فک خود را کاهش دهید. برای کنترل دندان قروچه در طول روز، زبان خود را روی سقف دهان پشت دندان های جلوی فک بالا قرار دهید.

تکنیک های آرام سازی را یاد بگیرید تا به کنترل فشار عضلات در فک کنید. از دندانپزشک خود در مورد نیاز به فیزیوتراپی یا ماساژ سؤال بپرسید. به فکر درمان های کاهش دهنده استرس، شامل بیوفیدبک، باشید.

اختلال مفصل فکی گیجگاهی

درمان های بحث برانگیزتر برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

وقتی درمان های محافظه کارانه موفقیت آمیز نیستند، دندانپزشک شما ممکن است یکی یا چند درمان زیر را پیشنهاد دهد:

• محرک عصبی الکتریکی ماوراء پوست (TENS): در این درمان برای کاهش درد برای شل کردن مفاصل فک و عضلات صورت، از جریان برق با سطح پایین استفاده می شود. این درمان می تواند در مطب دندانپزشک یا در منزل انجام شود.
• آلتراسوند: این یک درمان گرمایی عمیق است که برای کاهش درد یا بهبود حرکات روی مفاصل فکی گیجگاهی اعمال می شود.
• تزریق در محل درد: داروهای مسکن یا بی حس کننده ها برای تسکین درد به عضلاتی از صورت که درد دارند تزریق می شوند.
• درمان با امواج رادیویی: امواج رادیویی محرک الکتریکی با سطح پایین به فک وارد می کنند، که جریان خون را افزایش می دهد. این موجب کاهش درد مفاصل می شود.

جراحی برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

جراحی تنها در صورتی باید انجام شود که همه گزینه های درمانی دیگر امتحان شده اند و درد شدید باقی مانده باشد. از آنجا که جراحی بازگشت پذیر نمی باشد، نظر دو یا حتی سه دندانپزشک دیگر را در این زمینه جویا شوید.

سه نوع جراحی برای اختلالات مفصل فکی گیجگاهی وجود دارد: آرتروسنتز، آتروسکوپی، و جراحی باز مفصل. نوع جراحی مورد نیاز به مشکل مفصل فکی گیجگاهی بستگی دارد.

• آرتروسنتز: این فرایند جزئی داخل مطب و تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. این روش زمانی می تواند استفاده شود که فک ناگهان در وضعیت بسته قفل شود (فک نتواند به طور کامل باز شود) یا برای کاهش التهاب مفصل فکی گیجگاهی انجام می شود. سوزن هایی که با مایع استریل پر شده اند به داخل مفصلی که تحت تأثیر قرار گرفته است فرو می شوند و مفصل شستشو داده می شود. گاهگاهی، یک ابزار جراحی برای برداشتن بافت اسکار یا رها کردن دیسکی که از جای خود خارج شده است استفاده می شود. (یک دیسک نوع متفاوتی از بافت است که مانند ضربه گیر برای قسمتی عمل می کند که استخوان های فک با جمجمه تماس پیدا می کنند.)
• آرتروسکوپی: این فرایند تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. جراح برش کوچکی در جلوی گوش ایجاد می کند و یک ابزار کوچک نازک جای می دهد که حاوی لنز و نور است. این ابزار به یک صفحه ویدئویی قلاب شده است که اجازه می دهد مفصل فکی گیجگاهی و ناحیه اطراف آن را معاینه کند. بسته به علت بروز اختلال مفصل فکی گیجگاهی، جراح ممکن است بافت ملتهب را بردارد یا دیسک یا هر منطقه دیگری از مفصل فکی گیجگاهی را صاف کند.

از آنجا که جراحی آرتروسکوپیک از طریق یک برش کوچک انجام می شود، در مقایسه با جراحی باز مفصل، زخم کمتری وجود دارد، و دوره بهبود کوتاه تر خواهد بود، ناراحتی کمتری وجود خواهد داشت، و عوارض کمتری خواهد داشت.

بسته علت بروز اختلال مفصل فکی گیجگاهی، ممکن است انجام آرتروسکوپی امکان پذیر نباشد، و لازم باشد جراحی باز مفصل انجام شود.

• جراحی باز مفصل: بیمارانی که تحت جراحی باز مفصل قرار می گیرند نیز باید تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرند. بر خلاف آرتروسکوپی، جراحی باز مفصل یک نوع سنتی جراحی است که در آن یک برش بلند ایجاد می شود تا جراح ابزار را کار بگذارد. جراحی های باز مفصل ممکن است رویکردی باشند که در موارد زیر اتخاذ می شود:
  • یک ساختار استخوانی که مفصل فک را تشکیل می دهد ساییده شده است.
  • اطراف مفصل فکی گیجگاهی بک تومور وجود دارد.
  • اسکار یا تراشه های استخوانی داخل مفصل وجود دارند.

جراحی باز مفصل در مقایسه با آرتروسکوپی، منجر به طولانی شدن دوره بهبود می شود، بعلاوه، احتمال ایجاد اسکار بافت و آسیب به عصب نیز بیشتر است.