پلاک دندان چیست، چگونه تشکیل می شود؟

پلاک دندان چیست؟ تارتار چیست؟ تفاوت بین این دو چیست؟ چگونه روی دندان ها شکل می گیرند؟ چگونه می توان از شکل گیری آنها روی دندان ها جلوگیری کرد؟ چرا باید از شر پلاک های روی دندان ها خلاص شوید؟ چگونه می توان آنها را برطرف کرد؟

اینها پرسش هایی هستند که زمانی برای ما مطرح می شوند که از دندانپزشک خود می شنویم که روی دندان های ما پلاک یا تارتار تشکیل شده است. در این مقاله ما به این پرسش ها پاسخ خواهیم داد. امیدواریم که این اطلاعات به شما کمک کنند دریابید که چگونه می توانید از دندان های خود بهتر مراقبت کنید و از بروز مشکلات بهداشتی دهان و دندان در آینده جلوگیری کنید.

مشاهده پلاک و تارتار موجود روی دندان ها ممکن است کار دشواری باشد، مگر اینکه دندانپزشک باشید. پلاک دندان و تارتار مرتبط هستند، اما آنها یکسان نیستند. با این حال، یک مورد مشترک که پلاک دندان و تارتار (رسوب) دارند این است که شما نمی خواهید آنها به مدت طولانی روی دندان های شما باقی بمانند. خبر خوب این است که زدودن پلاک در منزل با استفاده از روتین های خوب بهداشتی دهان و دندان و شاید برخی از محصولات خاص حذف پلاک دندان بسیار ساده است. با این حال ، تارتار روی دندان ها به مراقبت های دندانپزشکی نیاز دارد.

پلاک دندان چیست؟

یک تعریف ساده پلاک دندان این است که: یک پوشش چسبنده که روی دندان ها و اطراف لثه ها تشکیل می شود. یک اصطلاح تخصصی برای پلاک دندان “بیوفیلم دندان” است، زیرا حاوی باکتری های زنده و بزاق است. چسب مانند بودن بافت پلاک دندان به باکتری ها کمک می کند تا در اطراف دندان ها و لثه ها به یکدیگر بچسبند، جایی که وقتی شما چیزی می خورید یا می نوشید، آنها از کربوهیدرات های باقی مانده تغذیه می کنند.

بدون زدودن مؤثر پلاک ها، باکتری ها تکثیر می شوند و بیوفیلم گسترش می یابد. با تغذیه باکتری ها، آنها اسیدهایی تولید می کنند که باعث خوردگی مینای دندان ها می شوند و پلاک روی دندان ها را سخت می کنند، و با تعدادی از مشکلات دندانی ارتباط دارند، از جمله:

• پوسیدگی دندان
• زرد شدن رنگ دندان ها
• بیماری لثه
• بوی بد دهان
• تارتار روی دندان ها
• از دست دادن دندان ها

به همین دلیل، زدودن پلاک ها به صورت روزانه از روی دندان ها، و دانستن اینکه چگونه می توانید به شکلی صحیح از شر پلاک روی دندان ها خلاص شوید، مهم است- در ادامه بیشتر در مورد اینها خواهید خواند.

چه عواملی باعث ایجاد پلاک روی دندان ها می شود و چگونه می توان از آن جلوگیری کرد؟

بیوفیلم دندان به طور طبیعی داخل دهان ما وجود دارد، بنابراین کاری نیست که شما بتوانید با انجام آن به طور کامل از شر پلاک دندان ها خلاص شوید، یا هر روز تشکیل شدن آن را متوقف کنید.

با این حال ، غذا و نوشیدنی که شما مصرف می کنید تأثیر مستقیمی روی میزان بیوفیلم روی دندان های شما دارد. باکتری های موجود در پلاک دندان روی دندان ها با تغذیه از کربوهیدرات ها (از جمله قندها) رشد می کنند- ممکن است متوجه شده باشید که فیلم چسبناک روی دندان های شما پس از خوردن آب نبات، شکلات و سایر خوراکی های شیرین بدتر است.

مصرف مرتب الکل نیز تعادل باکتری های سالم داخل دهان شما را به هم می ریزد.

کاهش مصرف این خوراکی ها، یا حداقل محدود کردن آنها به وعده های غذایی به جای میان وعده در طول روز، می تواند کمک کند مقدار پلاک روی دندان های شما به حداقل برسند. نشان داده شده است که برخی از خوراکی ها به کاهش تشکیل پلاک روی دندان ها کمک می کنند، و با سلامت بهتر لثه ها ارتباط دارند اما آنها جایگزینی برای مسواک زدن و نخ دندان کشدن نیستند، چه با نخ دندان سنتی یا مسواک بین دندانی.

زنان باردار، به دلیل تغییرات هورمونی داخل دهان خود، بیشتر احتمال دارد که روی دندان های آنها پلاک ایجاد شود، بنابراین مهم است که در دوران بارداری توجه بیشتری به بهداشت دهان و دندان های خود داشته باشند، تا پلاک تشکیل شده روی دندان ها به تارتار تبدیل نشود.

ظاهر پلاک روی دندان ها چگونه است؟

مشاهده پلاک روی دندان ها دشوار است زیرا تقریباً بی رنگ و گاهی اوقات زرد کم رنگ است. به احتمال زیاد با کشیدن زبان خود در امتداد دندان ها یا خراشیدن دندان ها با ناخن، آن را احساس می کنید. اگر به تازگی چیزی خورده اید، یا مدتی است که دندان های خود را مسواک نزده اید، احتمالاً می توانید قسمت هایی از دندان های خود که به نظر پرز دار شده اند را احساس کنید، که به اندازه زمانی که مسواک می زنید صیقلی نیستید. این پلاک دندان است.

اما ظاهر پلاک های دندان چگونه است؟ اگر می خواهید ببینید که دقیقاً در چه مکان هایی پلاک روی دندان های شما وجود دارد، از یک قرص نشان دهنده پلاک دندان استفاده کنید. این قرص ها باعث رنگی شدن هرگونه بیوفیلم روی دندان ها می شوند و به شما نشان می دهند که برای خلاص شدن از شر پلاک های مضر تشکیل شده روی دندان ها، باید تلاش های مسواک زدن خود را روی کجاها متمرکز کنید.

مقایسه پلاک دندان و تارتار

ما تعریف پلاک دندان را ارائه داده ایم، اما چه تفاوتی بین پلاک و تارتار (که به آن رسوب دندان نیز گفته می شود) وجود دارد؟

اگر پلاک را به درستی از سطح دندان های خود پاک نکنید، شروع به سفت شدن می کند. فقط ظرف چند ساعت می تواند سفت تر شود و مسواک زدن برای زدودن آن را دشوارتر کند. اما بعد از گذشت چند روز، مواد معدنی را از بزاق شما جذب می کند و ماده ای جامد به نام تارتار تشکیل می دهد. تارتار دندان اغلب در شکاف بین دندان ها، اطراف پایه دندان ها و زیر لثه ها تشکیل می شود.

با گذشت زمان، هرگونه تارتار تشکیل شده روی دندان ها گسترش می یابد، ضخیم تر می شود و به رنگ تیره در می آید. این می تواند باعث تحریک لثه ها شود و در نهایت منجر به بروز بیماری لثه خواهد شد.

تارتار تشکیل شده محکم به دندان ها می چسبد و زدودن آن توسط خودتان بسیار دشوار خواهد شد. اگر متوجه تارتار سفید، زرد ، قهوه ای یا سیاه رنگ روی دندان های خود شدید- ماده ای سخت که با مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن معمولی از بین نمی رود- به پاکسازی تخصصی دندان ها، که به جرمگیری و پولیش معروف است نیاز خواهید داشت که باید توسط دندانپزشک انجام شود.

در جدول خلاصه ای از تفاوت های کلیدی بین پلاک و تارتار آورده شده است:

	پلاک	تارتار
سرعت تشکیل	چند ساعت بعد از مسواک زدن، یا درست بعد از غذا خوردن	پلاک بعد از چند روز سفت می شود و به تارتار تبدیل می شود
بافت	فیلم چسبناک	ماده معدنی سفت
ظاهر	بی رنگ یا زرد کم رنگ، دشوار برای دیدن	ماده قابل مشاهده ای به رنگ سفید، زرد، قهوه ای، یا سیاه که به دندان ها می چسبد
نحوه زودن	اکثر پلاک ها با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن زدوده می شوند؛ مراجعات منظم به دندانپزشک توصیه می شوند	به پاکسازی های تخصصی (جرمگیری و پولیش) در مطب دندانپزشک نیاز دارند.
اگر باقی بماند…	سخت شده و به تارتار تبدیل می شود	گسترش می یابد و دندان را کامل پوشش می دهد، با پوسیدگی، بیماری لثه، و بیماری های دیگر ارتباط دارد.

چگونه پلاک را از روی دندان ها پاک می کنید؟

خبر خوب این است که بهترین راه برای از بین بردن پلاک از روی دندان ها به صورت روزانه، به راحتی، با مسواک زدن دندان های خود و نخ دندان کشیدن آنها است. اما، شما باید مطمئن شوید که درست مسواک می زنید. همچنین باید مطمئن شوید که زمان کافی برای تمیز نگهداشتن دندان های خود، صبح و شب صرف می کنید تا مطمئن شوید که تمام پلاک های تشکیل شده روی دندان ها را از بین می برید.

برخی از افراد متوجه می شوند که مسواک برقی برای از بین بردن پلاک دندان ها مؤثرتر از یک مسواک دستی عمل می کند. با این حال، مسواک زدن به تنهایی در زدودن پلاک بین دندان ها مؤثر نیست، به همین دلیل نخ دندان کشیدن روزانه کار مهمی است. اگر استفاده منظم از نخ دندان های معمولی را دوست ندارید، یک ابزار شستشوی دهان (واتر فلاسر) می تواند یک سرمایه گذاری خوب باشد.

در اینجا به بیان برخی از گام های اساسی برای زدودن پلاک ها از روی دندان ها می پردازیم، قبل از اینکه به رسوب تبدیل شوند:

• دو مرتبه در روز- یک بار قبل از خواب و یک بار دیگر در طول روز- حداقل به مدت دو دقیقه دندان های خود را مسواک بزنید.
• از یک مسواک دارای فرچه نرم استفاده کنید و از اعمال فشار خیلی زیاد اجتناب کنید.
• مسواک را با زاویه 45 درجه روی دندان ها قرار دهید تا به زیر خط لثه برسد.
• روی مسواک زدن همه سطوح هر دندان تمرکز کنید.
• قبل یا بعد از مسواک زدن دندان ها، بین دندان ها را نخ دندان بکشید.
• بلافاصله پس از مسواک زدن دهان را با آب یا دهانشویه نشویید، زیرا این کار باعث از بین رفتن مواد موجود در خمیردندان شما خواهد شد.

بیوفیلم دندان را نمی توان به سادگی با شستشو با آب از بین برد، گرچه شستشو پس از صرف غذا می تواند به شما در شستن مقداری از قندها و اسیدهای باقی مانده کمک کند. همچنین می توانید از دهانشویه فلورایده استفاده کنید یا آدامس بدون قند بجوید تا به تمیز نگه داشتن دندان های خود بین مسواک زدن ها کمک کنید.

چگونه می توان با تشکیل پلاک مبارزه کرد؟

بهترین راه برای مبارزه با تشکیل پلاک روی دندان ها، پاکسازی حرفه ای دندان ها است. پاکسازی ها باید حداقل هر شش ماه یک مرتبه انجام شوند تا از تشکیل بیش از حد پلاک جلوگیری شود. با این حال، بسته به سابقه بیماری های شما و میزان مستعد بودن شما به ابتلا به آنها، ممکن است نیاز باشد پاکسازی دندان ها بیشتر انجام شود. تشکیل پلاک می تواند منجر به بیماری های لثه و پوسیدگی دندان ها شود. اکثر پاکسازی های تخصصی دندان ها فقط حدود 30 دقیقه طول می کشد، و شامل جرمگیری و پولیش می شود تا اطمینان حاصل شود که تمام پلاک ها برداشته می شوند و لبخندی تازه و تمیز برای شما به جا می ماند.

ابزارهای حذف پلاک دندان

انواع مختلفی از ابزارها برای زدودن پلاک های دندان ها، کیت های حذف پلاک و حتی پاک کننده های برقی پلاک، برای از بین بردن پلاک از روی دندان ها وجود دارند. اینها به طور کلی برای افرادی که روی دندان های خود تارتار دارند و می خواهند بدون مراجعه به دندانپزشک آنها را حذف کنند به بازار عرضه می شوند.

ما استفاده از این ابزارها را برای از بین بردن پلاک دندان در منزل توصیه نمی کنیم. چرا؟ اولاً، همانطور که قبلاً نیز اشاره کردیم، شما احتمالاً بهترین پاک کننده پلاک را در کابینت حمام خود دارید. علت این است که تمام آنچه برای از بین بردن بیوفیلم دندان لازم است، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه است. ثانیاً، اگر رسوب سخت شده روی دندان های خود داشته باشید، تنها یک دندانپزشک متخصص می تواند اطمینان حاصل کند که این رسوب بدون خطر و به طور کامل زدوده شده است.

تلاش برای استفاده از ابزارهای مخصوص دندانپزشکی روی دندان های خودتان برای زدودن پلاک در منزل، شما را در معرض خطر آسیب رساندن به دندان ها و لثه ها قرار می دهد. بعلاوه، زدودن تارتار از روی پشت دندان ها و سایر مناطق که قابل مشاهده نیستند، برای شما بسیار دشوار خواهد بود. به طور خلاصه: حذف پلاک می تواند با مسواک انجام شود؛ زدودن تارتار باید توسط دندانپزشک شما انجام شود.

بهترین خمیردندان برای از بین بردن پلاک روی دندان ها چیست؟

از بین بردن پلاک از روی دندان ها بیشتر از آنکه به نوع مسواک مربوط باشد، به روتین مسواک زدن و تکنیک مسواک زدن شما مربوط می شود. اگر درست مسواک می زنید و برای تمیز کردن بین دندان های خود نخ دندان استفاده می کنید، صرف نظر گرفتن خمیر دندانی که استفاده می کنید، این روتین برای دور نگهداشتن پلاک از دندان های شما کافی خواهد بود. با این حال، برخی مواد خاص خمیردندان ها وجود دارند که می توانند به خنثی کردن اسید داخل دهان شما کمک کنند، بنابراین می توانید به دنبال یک خمیردندان مخصوص حذف پلاک یا خمیر دندان کنترل تارتار حاوی یک یا چند مورد از این موارد باشید:

• جوش شیرین (بی کربنات سدیم): قلیایی بودن جوش شیرین به تعادل اسیدیته بیوفیلم دندان کمک می کند. ساینده بودن آن نیز می تواند به زدودن پلاک دندان کمک کند.
• پیروفسفات سدیم: استفاده منظم از خمیر دندان حاوی این ماده می تواند مانع تشکیل پلاک دندان شود.
• تری کلوزان: این ماده ضد باکتریایی با باکتری هایی که در پلاک دندان زندگی می کنند مبارزه می کند.
• سیترات روی: ثابت شده است که این ماده تا 12 ساعت پس از مسواک زدن، زنده ماندن باکتری های موجود در پلاک دندان را کاهش می دهد.

خمیر دندان های زیادی برای مبارزه پلاک دندان و کنترل تارتار در دسترس هستند، بنابراین بهترین خمیر دندان برای جلوگیری از تشکیل پلاک دندان برای شما، ممکن است به ترجیح و سلیقه شخصی شما بستگی داشته باشد.

دهانشویه برای زدودن پلاک دندان

دهانشویه می تواند حاوی مواد خاصی باشد که به کاهش باکتری ها و محافظت از دندان ها در برابر تشکیل پلاک کمک می کند، بویژه فلوراید و کلراید ستیل پیریدینیوم. با این حال، استفاده از دهانشویه به تنهایی، روشی چندان مؤثر برای زدودن پلاک از روی دندان ها، یا جلوگیری از تشکیل پلاک نیست، و مطمئناً نباید جایگزین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن شود.

چگونه پلاک سخت را حذف کنیم؟

پلاک سخت شده روی دندان ها، معروف به تارتار یا رسوب، فقط توسط یک دندانپزشک قابل برداشته شدن است. در فرایند دندانپزشکی به نام دندان جرمگیری، از ابزارهای تخصصی برای سست کردن پلاک های چسب- مانند تشکیل شده گیر کرده روی دندان های شما استفاده  می شود.

حذف پلاک از روی پروتزهای مصنوعی دندانی

پروتزهای دندانی نیز به زدودن پلاک دندان نیاز دارند. بنیاد سلامت دهان و دندان توصیه می کند که به صورت روزانه پروتزهای دندانی خود را مسواک بزنید و دندان های مصنوعی خود را خیس کنید تا آنها را عاری از پلاک حفظ کنید. قرص های مخصوص تمیز کردن پروتز، به از بین بردن باکتری ها و صاف و تمیز کردن پروتزها کمک می کنند. با این حال، پلاک دندان- درست همانطور که روی دندان های طبیعی تشکیل می شود- اگر به درستی تمیز نشود، می تواند روی پروتزها نیز ایجاد شود.

نتیجه گیری

متأسفانه هیچ راهی برای خلاص شدن به طور دائم از شر پلاک دندان وجود ندارد. به دلیل میکروب هایی که به طور طبیعی داخل دهان وجود دارند، آنها همیشه داخل دهان در حال شکل گیری هستند، گرچه غذاهای حاوی قند زیاد سایر کربوهیدرات ها می توانند سرعت انباشته شدن آن را افزایش دهند.

اما چگونه می توان از شر پلاک خلاص شد؟ پاسخ در روتین بهداشتی دهان و دندان شما نهفته است.

مهم است که برای از بین بردن پلاک روی دندان ها، به صورت روزانه کارهای بهداشتی دهان و دندان ها را انجام دهید، در غیر این صورت، می تواند سخت شود و به تارتار تبدیل شود، که فقط توسط یک دندانپزشک متخصص قابل زدودن است. رها کردن بیوفیلم دندان یا تارتار روی دندان ها، با پوسیدگی دندان، بیماری لثه و بوی بد دهان ارتباط دارد.

دو بار در روز مسواک بزنید و یک بار در روز نخ دندان بکشید، تا تشکیل پلاک روی دندان های خود را به حداقل رساندن برسانید. همچنین معاینات منظم دندانپزشکی داشته باشید تا دندانپزشک شما بتواند هر مشکلی را زودتر شناسایی کند و به شما نشان دهد که روی کدام نواحی باید بیشتر کار کنید.

پرسش های متداول در مورد پلاک دندان

چگونه می توان در منزل پلاک را از روی دندان های خود برطرف کرد؟

اگر در حال فکر کردن به این موضوع هستید که چگونه می توانید از شر پلاک روی دندان ها خلاص شوید، خبرهای نسبتاً خوبی برای شما داریم. بهترین راه برای زدودن پلاک از روی دندان ها در منزل، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم است. ممکن است وسوسه شوید که ابزارهای دندانپزشکی فانتزی که در مطب دندانپزشک خود دیده اید را خریداری کنید، اما استفاده از این ابزارها در منزل بی خطر نیست.

چه تفاوتی بین پلاک و تارتار وجود دارد؟

تفاوت اصلی این است که اول پلاک می آید. اگر باقی بماند، به تارتار تبدیل می شود. پلاک را می توان در منزل با یک مسواک برداشت، اما تارتار بسیار سخت تر است و باید توسط یک دندانپزشک برداشته شود. مهم است که اجازه ندهید پلاک به تارتار تبدیل شود، زیرا تارتار می تواند منجر به پوسیدگی دندان و بیماری لثه شود.

پلاک از چه ساخته شده است؟

پلاک یک ماده چسبناک است که دندان های شما را می پوشاند و از ذرات غذایی و بزاق تشکیل شده است. باکتری ها از ذرات غذای موجود در پلاک شما تغذیه می کنند و آنها می توانند منجر به بروز بیماری لثه و پوسیدگی دندان شوند. به همین دلیل مهم است که به طور منظم مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.

چگونه پلاک منجر به پوسیدگی دندان می شود؟

باکتری ها در پلاک روی دندان شما زندگی می کنند و اسیدی تولید می کنند که موجب خوردگی و فرسایش مینای دندان های شما می شود. این باکتری ها همچنین می توانند باعث عفونی شدن بافت لثه و استخوان شما شوند، و این همان چیزی است که منجر به پوسیدگی دندان می شود.

بهترین خمیردندان برای رفع پلاک دندان چیست؟

بیشتر خمیر دندان های اقتصادی دارای خاصیت مبارزه با پلاک هستند، اما بهترین خمیر دندان برای مبارزه با پلاک آنهایی هستند که دارای فلوراید و جوش شیرین هستند.

پلاک چگونه شکل می گیرد؟

ذرات مواد غذایی باقی مانده روی دندان های شما مکانی برای رشد باکتری ها فراهم می آورند و بزاق موجود در دهان شما با باکتری ها و ذرات غذایی مخلوط می شود، و نتیجه آن پوشش کرکی و نازک است که ما آن را تحت عنوان پلاک می شناسیم. گرچه هر بار بعد از خوردن غذا، کمی پلاک تشکیل می شود و به تنهایی مشکلی ایجاد نمی کند، اما تشکیل پلاک می تواند منجر به پوسیدگی دندان شود و باید با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم مانع آن شد.