تأثیر افتادن زود هنگام دندان های شیری

از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری جلوی دهان می تواند ناشی از خارج شدن دندان از حفره خود در نتیجه صدمه یا آسیب، یا کشیدن دندان خراب شده یا پوسیده باشد.

دندان های شیری جلوی دهان

برخلاف از دست رفتن دندان در قسمت عقب دهان، اگر دندان های نیش درآمده باشند، از دست رفتن دندان در قسمت جلوی دهان تأثیر چندانی روی رشد دندان های دائم ندارد. از دست رفتن این نوع دندان های شیری معمولاً اختلالی در نحوه غذا خوردن کودک نیز ایجاد نمی کند. اگر این اتفاق پیش از تکمیل فرایند یادگیری حرف زدن رخ دهد، می تواند در نحوه حرف زدن کودک مشکل ایجاد کند. مهم ترین دلیل برای قرار دادن جایگزین برای دندان های جلوی دهان، زیبایی است زیرا عدم وجود دندان های جلو ممکن است موجب تغییر ظاهر کودک شود و تصور شخصی او از خود را به هم بریزد.

دندان های نیش یا مولرهای شیری

از دست رفتن زود هنگام دندان های عقب دهان، نیش یا مولرهای (دندان های آسیاب بزرگ) شیری جدی تر است، زیرا فضای خالی به جا مانده از آنها ممکن است از دست برود. این اتفاق زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که فواصل زمانی روند رشد دندان ها زیاد باشد. در هر نیمه از هر قوس دندانی، دندان های نیش و مولر شیری با هم بزرگ تر از دندان های نیش و پرمولر (آسیاب کوچک) دائمی هستند که قرار است بعداً در بیایند و این ناشی از اختلاف اندازه دندان های شیری و دائم است. اندازه اولین مولر شیری برابر با اندازه دندان های پرمولری است که جایگزین آن خواهند شد،

در حالی که دومین مولر شیری خیلی بزرگ تر از دومین پرمولر است. با از دست رفتن دندان های نیش یا مولر اول، هر چه تعداد دندان های موجود در دهان بیشتر باشد، نیاز به اقدامات پیشگیرانه ضروری تر خواهد بود زیرا عدم وجود جای کافی برای بیرون آمدن دندان ها مانع رشد درست دندان های دائم در جای درستشان می شود. کشیدن یا از دست رفتن دندان های نیش یا مولر شیری می تواند موجب جابجایی دندان های پشت جای خالی آنها به سمت مزیال (رو به جلو) و جابجایی دندان های جلو به سمت دیستال (رو به عقب) شود، که منجر به جابجایی دندان های دائم و خط وسط آنها خواهد شد.

سه عامل که با از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری باید مورد توجه قرار گیرند

• میزان فشردگی و نامرتبی دندان ها با میزان فضای از دست رفته پس از کشیدن یا افتادن دندان های شیری رابطه مستقیم دارد.
• نوع دندان از دست رفته. از دست رفتن یک دندان نیش شیری ممکن است منجر به جابجایی خط وسط دندان ها شود. از دست رفتن یک دندان مولر شیری، مخصوصاً مولر دوم ممکن است موجب جابجایی دندان مولر دائم اول به سمت مزیال شود.
• سن کودک. هر چه دندان در سنین پایین تر از دست برود، احتمال جابجایی دندان ها بیشتر خواهد بود.

جبران زود افتادن دندان شیری تا زمان رشد دندان های دائم

برای حفظ فضای به جا مانده از دندان های شیری که خیلی زودتر از موعد از دست رفته اند و پیشگیری از جابجایی دندان های مجاور این فضا تا زمان رشد دندان های دائم، باید برای دندان های کشیده شده یا از دست رفته جایگزین قرار داد که می تواند با کمک فضا نگهدار انجام شود.

انواع فضا نگهدار

بسته به محل دندان کشیده شده یا افتاده، فضا نگهدارهای متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند. از سوی دیگر، این ابزارها می توانند ثابت یا متحرک باشند. فضا نگهدار تا زمان رشد دندان های دائم در جای خود باقی می ماند.

فضا نگهدار بند و حلقه

نکته اصلی در استفاده از فضا نگهدار بند و حلقه این است که این ابزار برای از دست رفتن مولر اول شیری کاربرد دارد. یک بند به دور مولر دوم شیری قرار می گیرد و یک حلقه سیمی شکل تا طرف مقابل و تا سطح دیستال دندان نیش شیری امتداد می یابد. از این ابزار نمی توان برای حفظ فضای به جا مانده از مولر دوم شیری استفاده کرد. بند و حلقه از مولر اول دائم تا پرمولر اول شیری امتداد می یابد تا فضای رشد برای پرمولر دوم را حفظ نماید. با این حال، مولر اول شیری قبل از بیرون آمدن پرمولر دوم به صورت طبیعی از دست می رود که موجب می شود بند و حلقه منبع اتکای خود را از دست بدهند.

به همین دلیل باید از یک فضا نگهدار زبانی (پشت دندانی) یا پالاتال (کامی، سقف دهانی) استفاده شود. استثنایی که برای این قائده وجود دارد زمانی است که دندان های دائم وسط جلوی فک پایین هنوز بیرون نیامده باشند. این امکان نیز وجود دارد که سیم کمانی پشت دندانی در رشد دندان های جلو تداخل ایجاد کند. در این صورت فضا نگهدار بند و حلقه به صورت موقت کار گذاشته خواهد شد.

فضا نگهدار دو طرفه

زمانی که دندان های جلوی فک پایین بیرون می آیند، یک فضا نگهدار دو طرفه قرار گذاشته خواهد شد. فضا نگهدار دو طرفه برای از دست رفتن بیش از یک دندان در یک نیمه از یک قوس دندانی  یا از دست رفتن مولر دوم شیری کاربرد دارد. سه نمونه از فضا نگهدارهای دو طرفه فضا نگهدار پشت دندانی، ابزار نانس، و فضا نگهدار ترنس پالاتال (سقف دهانی) هستند.

 

فضا نگهدار پشت دندانی

در دو صورت باید از این نوع فضا نگهدار استفاده کرد:

• از دست رفتن دو طرفه دندان های مولر شیری فک پایین پس از بیرون آمدن دندان های دائم جلو
• از دست رفتن یک طرفه بیش از یک دندان از قوس دندانی فک پایین

طراحی آن به گونه ای است که بندهای دو طرف روی دندان های مولر قرار می گیرند و سیم ضخیمی روی سطح زبانی (داخلی) دندان های جلوی دهان قرار می گیرد.

 

ابزار نانس

ابزار نانس در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که دندان های مولر شیری فک بالا در هر دو طرف از دست رفته باشند، یا بیش از یک دندان در قوس دندانی فک بالا در یک سمت از دست رفته باشد. طراحی آن به شکلی است که بندها از دو طرف روی دندان های مولر قرار می گیرند و با یک سیم ضخیم به یکدیگر متصل می شوند. اتصال بندها با سیم کمانی ضخیمی که مانند فضا نگهدار پشت دندانی، پشت دندان های جلو قرار می گیرد، در جفت شدن دندان های جلوی فک پایین با دندان های جلوی فک بالا اختلال ایجاد می کند. به همین دلیل در این ابزار سیم کمانی به سمت چین های سقف دهان منحرف شده است و یک تکه آکریلیک آن را در بر گرفته است که روی بافت نرم قرار می گیرد.

 

فضا نگهدار ترنس پالاتال (سقف دهانی)

این نوع فضا نگهدار در صورتی استفاده می شود که دندان های مولر شیری در دو سمت فک بالا، یا بیش از یک دندان در یک سمت قوس دندانی فک بالا از دست رفته باشند. طراحی آن به شکلی است که بندها روی مولرهای دو طرف قوس دندانی قرار می گیرند و یک سیم ضخیم آنها را به یکدیگر متصل می کند که بدون لمس بافت نرم از بافت سخت سقف دهان عبور می کند. هر چند تمیز کردن آن راحت تر از ابزار نانس است اما ثبات چندانی ندارد، مخصوصاً زمانی که مولرهای دوم شیری از دست رفته باشند.

براکسیسم یا دندان قروچه چیست؟

براکسیسم Bruxism یا دندان قروچه عبارت است از ساییدن دندان ها روی یکدیگر در زمان هایی غیر از جویدن غذا. با محکم حرکت کردن فک ها روی یکدیگر از طرفین یا از جلو و عقب، دندان ها با فشار روی یکدیگر ساییده می شوند. فشردن clenching دندان ها روی یکدیگر نیز عبارت است از روی هم گذاشتن دندان ها و منقبض کردن ماهیچه ها، بدون حرکت دندان ها به عقب و جلو. اغلب فرد این کار را به صورت نا آگاهانه انجام می دهد و این اتفاق ممکن است در طول روز یا شب رخ دهد، اما براکسیسم شبانه چالش بزرگ تری است زیرا کنترل آن دشوارتر است. براکسیسم یکی از شایع ترین اختلالات خواب و یکی از فعالیت های عصبی- عضلانی ناآگاهانه و غیر ارادی است.

عوارض و علائم دندان قروچه

درد ماهیچه میوفاسیال، اختلال عملکرد مفصل فکی- گیجگاهی و نیز سر درد می توانند از جمله عوارض براکسیسم یا دندان قروچه باشند. در موارد شدید، این عادت می تواند منجر به بروز آرتروز مفصل فکی- گیجگاهی شود. علاوه بر اینها، ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر می تواند موجب ساییدگی دندان ها و در نتیجه موجب کوتاهی، کند شدن یا حتی شکسته شدن آنها شود. فشردن دندان ها روی یکدیگر می تواند فشار زیادی به ماهیچه ها، بافت ها و دیگر ساختارهای اطراف فک وارد کند. این عادت می تواند مشکلات زیر را نیز در پی داشته باشد:

• درد و خشکی مفصل فک
• درد لثه ها
• حساسیت، لقی یا شکستگی دندان ها
• صدای کلیک یا ترق و تروق در مفصل فکی
• سر درد خفیف

درد در ناحیه گوش نیز ممکن است بروز پیدا کند، شاید به این دلیل که ساختار مفاصل فکی- گیجگاهی در نزدیکی مجرای گوش واقع شده اند. علاوه بر این ممکن است درد ارجاعی وجود داشته باشد به این معنا که علاوه بر منبع درد، بیمار در جاهای مختلف دیگری نیز درد احساس می کند. دیگر علائم اصلی براکسیسم عبارتند از اضطراب، افسردگی، اختلال در خوردن غذا، و بی خوابی. گاهی اوقات، صدایی که از ساییدن دندان ها روی یکدیگر ایجاد می شود موجب آزرده خاطر شدن اطرافیان فرد می شود.

 

براکسیسم شدید می تواند به سطح اکلوزال دندان ها، مخصوصاً دندان های مولر آسیب برساند. این مشکل می تواند با سندروم اختلالات مفصل فکی- گیجگاهی (TMJ) نیز مرتبط باشد. برخی افراد دندان های خود را روی یکدیگر فشار می دهند و می سایند، بدون اینکه هیچ علامت یا نشانه ای داشته باشند.

علل براکسیسم یا دندان قروچه

علل دندان قروچه معمولاً ناشناخته هستند، اما چندین عامل می توانند در این میان دخیل باشند. در کودکان، معمولاً دندان قروچه پس از بیرون آمدن نخستین دندان و مجدداً پس از بیرون آمدن دندان های دائم بروز می یابد. معمولاً پس از رشد کامل دندان های دائم، این عادت به صورت خود به خود بر طرف می شود. اغلب این مشکل در زمان هایی که فرد مضطرب است، مثلاً زمانی که خشمگین، عصبی، یا در حال تمرکز است بروز پیدا می کند. محققان دریافته اند که پیش از یک دوره دندان قروچه، ممکن است فعالیت مغز و ضربان قلب افزایش پیدا کنند، به این معنا که سیستم عصبی مرکزی نقش اساسی ایفا می کند.

براکسیسم می تواند با غیر طبیعی بودن بایت مرتبط باشد، یعنی با قرار گرفتن دندان های دو فک روی یکدیگر، دندان ها به درستی با یکدیگر تماس نداشته باشند. قرار نگرفتن درست دندان های فک بالا و پایین روی یکدیگر، تحت عنوان اکلوزال ناهماهنگ شناخته می شود. در برخی افراد اسپاسم یا گرفتگی عضلات صورت در طول خواب می تواند موجب بروز براکسیسم شود. از دست رفتن دندان ها یا حتی شکسته و لب پر شدن آنها نیز می تواند منجر به بروز این مشکل شود، و درد می تواند عامل مؤثری محسوب شود. براکسیسم می تواند از جمله عوارض جانبی داروهای خاصی مانند داروهای ضد افسردگی و ضد روان پریشی و نیز آمفتامین ها باشد. شرایط عصبی مانند بیماری های هانتینگتون (Huntington) و پارکینسون (Parkinson) نیز می توانند از علل براکسیسم باشند.

عوامل دیگری که می توانند با این مشکل مرتبط باشند عبارتند از خستگی، مصرف الکل، استعمال دخانیات، آپنه خواب، و خر و پف. مطالعات حاکی از این هستند که 8 درصد از افراد بزرگسال و بین 14 تا 20 درصد از کودکان زیر 11 سال در خواب، دندان قروچه دارند. براکسیسم در کودکان بسیار شایع است و کمترین میزان شیوع آن بین افراد بالای 65 سال است. در کودکان، دندان قروچه می تواند در واکنش به درد ناشی از بیرون آمدن دندان ها باشد، یا زمانی که احساس اضطراب دارند، مثلاً حین امتحان یا جر و بحث کردن. کودکان مبتلا به اختلالات بیش فعالی نیز ممکن است براکسیسم داشته باشند.

درمان های براکسیسم یا دندان قروچه

درمان دندان قروچه به علت بروز آن بستگی دارد. هیچ درمانی برای خود دندان قروچه وجود ندارد، بلکه برای تخفیف علائم گزینه هایی وجود دارند، و باید به علت اصلی براکسیسم پرداخته شود. فشردن و ساییدن دندان ها در طول روز می تواند با افزایش آگاهی فرد، طب فیزیکی، یا ورزش بهبود پیدا کند، اما براکسیسم شبانه نیاز به راهکارهای دیگری دارد، زیرا از کنترل فرد خارج است. اگر علت اصلی آن استرس و آپنه خواب است، درمان این شرایط می تواند کمک کننده باشد. پس از درمان مجدداً می توان شرایط را بررسی نمود. تحقیقات نشان می دهند درمان آپنه خواب علائم براکسیسم را تا میزان زیادی کاهش می دهد.

 

خواب کافی در طول شب و ورزش منظم در طول روز نیز می توانند کمک کننده باشند. برای محافظت از دندان ها در طول شب می توان از محافظ دندان استفاده نمود. می توان استفاده از محافظ های شبانه را پیشنهاد داد که از جنس پلاستیک فشرده هستند و تمام دندان های فک بالا یا پایین را پوشش می دهند. محافظ های دندان ورزشی توصیه نمی شوند زیرا به علت برجسته بودنشان ممکن است از دهان خارج شوند و مشکلاتی بزرگ تر از آنچه قادر به حل آنها هستند ایجاد نمایند. به مرور زمان، محافظ دندان ممکن است ساییده و شل شود. در صورتی که فرد استفاده از محافظ دندان را متوقف کند ممکن است درد و علائم براکسیسم بازگردند؛ در نتیجه این ابزار نمی تواند راهکاری دائمی باشد. استفاده کوتاه مدت از داروهای شل کننده عضلات نیز می تواند یکی از گزینه های ممکن باشد.

 

کمک دانش ارتودنسی به درمان دندان قروچه

عدم درمان براکسیسم اصلاً ایده خوبی نیست. زیرا علاوه بر دردی که خود ایجاد می کند، در نهایت منجر به لزوم انجام درمان ریشه (عصب کشی) خواهد شد یا حتی از دست رفتن دندان را در پی خواهد داشت. برخی اقدامات پیشگیرانه ساده هستند که با انجام آنها می توان مشکل را به راحتی برطرف کرد، در حالی که در موارد حاد، درمان های بیشتری نیاز خواهد بود. این وضعیت مخصوصاً در مورد مال اکلوژن از اهیمت ویژه ای برخوردار است زیرا صاف شدن بایت با کمک درمان ارتودنسی می تواند موجب کاهش مشکلاتی شود که باعث بروز درد و ناراحتی و التهاب ماهیچه های فک می شوند که منجر به وخامت براکسیسم می شوند.

زمانی که درمان ارتودنسی برای یک بیمار آغاز می شود، چندین گام ابتدایی هستند که پیش از قرار گرفتن بریس ها یا براکت ها روی دندان ها باید برداشته شوند. یکی از این کارها گرفتن قالب از دهان و دندان ها است. اکثر افراد، مخصوصاً بیماران کم سن و سال قبلاً آن را تجربه نکرده اند به همین دلیل ممکن است انجام آن برایشان نگران کننده باشد. والدین باید به کودکان خود توضیح دهند که گرفتن قالب کار بسیار ساده و راحتی است و کودک نباید نگران انجام آن باشد. ارتودنتیست در طول یک روز کاری ممکن است چندین مرتبه این کار را برای بیماران مختلف تکرار کند. ارتودنتیست قبل از قرار گرفتن براکت ها روی دندان ها، پس از برداشتن آنها و نیز برای ساخت ابزارهایی مانند ریتینرها از دندان ها قالب می گیرد.

 

قالب دندانی چیست؟

قالب ارتودنسی با استفاده از یک تری گرفته می شود که روی دندان ها قرار می گیرد. سپس تری با استفاده از ماده مخصوصی پر می شود. شاید پر استفاده ترین ماده ای که برای این کار استفاده می شود نمک اسید آلژینیک (یا به اختصار آلژینات) باشد. آلژینات پودری است که با آب ترکیب می شود، تا جایی که سفتی آن به اندازه خمیر کیک باشد. برای جذاب شدن این بخش از درمان، مزه های مختلفی هستند که می توان آنها را به آلژینات افزود تا مزه آن بهتر شود و حس خوشایندی به بیمار بدهد. معمولاً 60 ثانیه طول می کشد تا این ماده کاملاً سفت شود. به همین دلیل فوراً داخل دو تری قرار می گیرد و پس از آن تری ها یکی پس از دیگری، یکی روی دندان های فک بالا و دیگری روی دندان های فک پایین قرار می گیرد. شاید این زمانی باشد که بیمار نگران می شود و احساس ناراحتی می کند. ماده دیگری که برای این کار مورد استفاده قرار می گیرد وینیل پلی سیلوکسان vinyl polysiloxane (VPS) است. این ماده که بر پایه سیلیکون است حدود 2 تا 5 دقیقه طول می کشد تا کاملاً خشک شود.

 

معمولاً ابتدا قالب فک پایین و پس از آن، قالب فک بالا گرفته می شود. هنگام گرفتن قالب فک بالا ممکن است بیمار احساس کند هر لحظه ممکن است آلژینات از گلویش پایین برود. در حالی که اینطور نیست و هرگز چنین اتفاقی نمی افتد. بایستی ارتودنتیست تری را در جای خود، داخل دهان ثابت نگه دارد تا زمانی که آلژینات سفت شود. سپس تری از دهان خارج می شود. با سفت شدن آلژینات، جای دندان ها و لثه های بیمار روی آن باقی می ماند. سپس ارتودنتیست داخل جای دندان ها گچ می ریزد تا برای بررسی و وضعیت دندان ها یا ساخت ابزار مناسب بیمار یک قالب داشته باشد.

 

آلژینات از چه چیزهایی ترکیب شده است؟

شاید این جالب ترین قسمت فرایند قالب گیری باشد. آلژینات از گیاه weed (جلبک) یا اشنه kelp (کتانجک) دریایی بدست می آید. اشنه عموماً در آب های سرد مکان هایی مانند کالیفرنیا، سان دیگو، اسکاتلند و نروژ یافت می شود. بسیاری از کمپانی های بزرگ در کنار این منابع عظیم دریایی واقع شده اند. آلژینات علاوه بر صنعت دندانپزشکی در دیگر صنایع مانند تولید لوازم آرایش، ترمیم های زیبایی و دیگر شاخه های پزشکی کاربرد دارد.

می ترسم قالب به داخل گلویم فرو رود!

اگر می ترسید آلژینات به داخل حلقتان بپرد، اصلاً اینطور نیست و تا به حال چنین اتفاقی نیفتاده است. یک قالب خوب باید قسمت های عقب دهان را نیز پوشش دهد، به همین دلیل ممکن است احساس کنید احتمال دارد وارد حلق شود. بسیاری از بیماران اگر حین گرفتن قالب فک بالا حواسشان پرت شود و به قالب گیری فکر نکنند واکنش بهتری خواهند داشت. دستیار ارتودنتیست معمولاً با صحبت کردن راجع به موضوعات غیر مرتبط سعی می کند این کار را انجام دهد. قالب پس از یک دقیقه به سرعت سفت می شود.

 

حین گرفتن قالب به صورت غیر ارادی حالت تهوع می گیرم!

همه افراد در دهان خود رفلکس تهوع gag reflex دارند. رفلکس تهوع قسمتی از دهان است که در بالای نرم کام در عقب دهان واقع شده است و احتمالاً فرد با لمس آن حالت تهوع می گیرد. رفلکس تهوع برخی افراد اندکی جلوتر از حد طبیعی واقع شده است. این بیماران حین گرفتن قالب دندان های فک بالا احساس بسیار بدتری را تجربه خواهند کرد. به منظور کاهش حالت تهوع حین گرفتن قالب، ارتودنتیست می تواند برای بی حس کردن نرم کام از یک داروی بی حس کننده موضعی استفاده کند. داروی بی حس کننده موضعی تتراکائین Cetacaine به شکل اسپری است که به راحتی می توان آن را به عقب دهان اسپری کرد. این اسپری مزه چندان خوشایندی ندارد. پس از چند دقیقه سقف دهان بیمار بی حس خواهد شد و برای قالب گیری آماده خواهد بود.

باید و نباید های قالب گیری دندان

• اگر منطقه رفلکس تهوع شما جلوتر از حد معمول واقع شده است و از این موضوع مطلع هستید، آن را با ارتودنتیست خود درمیان بگذارید.
• در طول فرایند قالب گیری سعی کنید کمتر آب دهان خود را قورت دهید، یا آن را با دستمال خشک کنید، زیرا عمل بلع می تواند موجب ایجاد احساس تهوع شود.
• از راه بینی و نه از راه دهان نفس بکشید.
• عصبی نشوید. قالب گیری بسیار ساده است و کاری است که انجام آن ضروری است. در طول قالب گیری آرام باشید.
• سعی نکنید تری را از دهان خود خارج کنید زیرا می تواند همه چیز را خراب کند. اگر تری زودتر از موقعی که باید از دهان خارج شود، قالب خراب خواهد شد و نیاز خواهد بود قالب دیگری گرفته شود.

در صورتی که روی دندان های خود براکت ارتودنسی دارید ممکن است شاهد برخی عوارض جانبی از قبیل خشکی دهان، احساس پنبه ای درون دهان باشید. راهکارهایی هستند که می توانند به شما اجازه دهند تا زمانی که براکت ها از روی دندان ها برداشته شوند در دهان احساس راحتی داشته باشید.

بزاق دهان به حفظ سلامت محیط دهان کمک می کند.

غدد بزاقی ما از اهمیت ویژه ای برخوردارند زیرا بزاق ترشح می کنند. بزاق دهان را مرطوب نگه می دارد و در حس کردن مزه ها و نیز خرد کردن و هضم غذاهایی که می خوریم نقش دارد. بعلاوه با شستن ذرات غذای باقی مانده درون دهان، کمک می کند باکتری های درون دهان تحت کنترل و دندان ها در برابر پوسیدگی مقاوم باقی بمانند.

اهمیت برطرف نمودن خشکی دهان

اگر شما کاندید مناسبی برای قرار گرفتن براکت ها روی دندان ها هستید، دندانپزشک با گرفتن عکس رادیو گرافی با اشعه ایکس و معاینه دهان، شرایط شما را بررسی خواهد نمود. وی باید اطمینان حاصل کند که همه دندان های شما به درستی صاف شده اند و بایت شما در تناسب با فک شما قرار دارد. اگر مشکلی مشاهده کند، ممکن است برای ارزیابی های بیشتر و قرار گرفتن تحت درمان با براکت های ارتودنسی شما را به یک ارتودنتیست ارجاع دهد. با تغییر شکل و تنظیم مجدد دندان ها برای قرار گرفتن در جای درست، دهان دچار دگرگونی می شود. در طول این دوره ممکن است دهان شما دچار خشکی شود.

 

علائم خشکی دهان در طول درمان ارتودنسی

ممکن است چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد تا به براکت ها عادت کنید. ممکن است علائم مربوط به خشکی دهان را تجربه کنید از جمله سوزش لب ها ، خشکی دهان، خشکی و ترک خوردگی لب ها، مشکل در قورت دادن، احساس تشنگی، افزایش غلظت بزاق و حس چسبندگی در دهان، احساس سوزش و ناراحتی درون دهان، ترک و بریدگی در گوشه های دهان، بوی بد دهان، بروز مشکل در حین حرف زدن و قورت دادن غذا و عدم احساس مزه غذا، بالا رفتن خطر بیماری لثه ها و افزایش حفره دندان ها شود.

در صورتی که در طول درمان ارتودنسی از خشکی دهان رنج می برید، باید با دقت مراقب پیشگیری از پوسیدگی دندان ها و ایجاد حفره در آنها و نیز بیماری لثه باشید.

 

علل کلی خشکی دهان

خشکی دهان زمانی اتفاق می افتد که غدد بزاقی به خوبی عمل نمی کنند و این منجر به کاهش ترشح بزاق می شود. گاهی اوقات خشکی دهان به علت عصبی یا مضطرب بودن فرد بروز پیدا می کند. با این حال، موارد جدی و پایدارتر خشکی دهان نتیجه دیگر عوامل هستند از جمله:

• برخی داروهای خاص: بسیاری از داروها دارای عوارض جانبی مانند حالت تهوع یا سردرد هستند. اما آیا می دانسته اید خشکی دهان یکی از شایع ترین عوارض جانبی داروهای تجویزی است؟

بیش از 400 دارو وجود دارند که می توانند غدد بزاقی شما را تحت تأثیر قرار دهند. این داروها عبارتند از داروهایی که برای درمان افسردگی، اضطراب، آلرژی، اسهال، بی اختیاری ادرار، بیماری پارکینسون و دیگر بیماری ها تجویز می شوند، همینطور آنتی هیستامین ها، مسکن ها، ضد احتقان ها و داروهای ادرار آور.

• سبک زندگی: از جمله استعمال دخانیات یا جویدن تنباکو.
• بیماری ها: شامل سندورم شوگرن Sjögren’s syndrome (نوعی اختلال التهابی مزمن و مربوط به دستگاه ایمنی ناشی از اختلال در عملکرد غدد برون ریز)، HIV/ ایدز، بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، رماتیسم مفصلی، دیابت، و بسیاری بیماری های دیگر.
• درمان های پزشکی که موجب آسیب به غدد بزاقی شده اند، از جمله پرتو درمانی و شیمی درمانی.
• دهیدراته شدن بدن: یا همان کاهش آب بدن و نیز شرایطی که موجب کاهش آب بدن می شوند، از جمله تب، عرق کردن شدید، اسهال، استفراق، کم خونی و نیز سوختگی.

 

علل خشکی دهان در طول درمان ارتودنسی

حتی درمان ارتودنسی نیز می تواند موجب خشکی دهان شود، مخصوصاً پس از هر بار تنظیم سیم کمانی. علت آن هم این است که براکت ها مقداری از فضای درون دهان شما را می گیرند، از طرف دیگر اجزاء بریس ها می توانند موجب تحریک لثه ها و اطراف دهان شوند و آزار دهنده باشند. هر گونه حساسیتی می تواند موجب خشکی دهان شما شود. پس از قرار گرفتن براکت ها روی دندان ها و زمانی که آنها را تنظیم می کنید، ممکن است در دهان خود احساس درد یا ناراحتی شدید داشته باشید. این مشکل می تواند موجب تشنگی شدید، مخصوصاً پس از بیدار شدن از خواب در هنگام صبح شود.

 

راهکارهایی برای کمک به مبارزه با خشکی دهان

اگر خودتان در حال استفاده از داروهایی هستید که موجب خشکی دهان می شوند یا کسی را تحت این شرایط می شناسید، با انجام این کارها می توانید به مرطوب نگه داشتن دهان و حفظ سلامت آن کمک کنید:

1. آب بیشتری بنوشید: در طول روز جرعه جرعه آب بنوشید.
2. خوردن میوه های منجمد را امتحان کنید: میوه های منجمد می توانند تسکین دهنده باشند و برای دهان خشک شما که در آن احساس ناراحتی می کنید آرام بخش باشند.
3. به فکر محدود کردن مصرف کافئین و الکل باشید: حین مصرف الکل یا کافئین دهیدراته شدن (کاهش آب) بدن به راحتی اتفاق می افتد.
4. در طول شب می توانید از دستگاه بخور استفاده کنید: این می تواند به شما کمک کند پوست و دهانتان هیدراته (مرطوب، دارای آب) باقی بماند.
5. عادات مراقبت های روزانه از دهان و دندان های خود را حفظ کنید: مسواک زدن و کشیدن نخ دندان می توانند به محافظت از دندان ها در برابر پوسیدگی و دیگر مشکلات آسیب رسان ناشی از خشکی دهان کمک کنند.
6. مراجعه منظم به دندانپزشک، بر اساس برنامه مشخص شده را ادامه دهید: در این مراجعات می توانید متوجه بروز مشکلات جدی ناشی از خشکی دهان شوید و برای متوقف ساختن آنها اقدام کنید.

آیا مشکل خشکی دهان شما جدی است؟

در صورتی که خشکی دهان مشکلات متعددی برای شما ایجاد می کند، با ارتودنتیست خود تماس بگیرید. علاوه بر این، ممکن است نیاز باشد راجع به داروهای مختلفی که مصرف می کنید و نیز دوز مصرفی آنها با یک پزشک عمومی مشورت کنید.

 

جویدن ناخن عادتی است که در یک سوم تا یک چهارم کودکان و تقریباً بین نیمی از نوجوانان رواج دارد. این عادت عموماً در کودکی آغاز می شود و در برخی افراد ممکن است تا دوران بزرگسالی نیز تداوم داشته باشد. عاداتی که بی اختیار انجام می شوند، همیشه تأثیرات منفی روی سلامت جسمی فرد ندارد، اما این عادت قطعاً آسیب رسان خواهد بود. جویدن ناخن باعث می شود ناخن ها ظاهر ناهموار، غیر عادی و نازیبا داشته باشند، به ریشه های ناخن ها که موجب رشد ناخن ها می شوند، آسیب وارد شود. علاوه بر همه ی این مشکلات می تواند مشکلات بسیاری برای دهان و دندان ها بوجود بیاورد.

جویدن ناخن و آسیب به دندان ها و لثه ها

ممکن است فکر کنید دندان های شما محکم تر از ناخن هایتان هستند اما به مرور زمان این عادت می تواند آسیب های قابل توجهی به دندان ها و لثه ها وارد کند. بزرگ ترین صدماتی که جویدن ناخن به دندان ها و لثه وارد می کنند عبارتند از:

• ساییدگی، لب پر شدگی و ترک دندان ها: اصطحکاک ناشی از فشردن دندان ها به ناخن ها می تواند به تدریج موجب پوسیدگی و ساییدگی مینای دندان شود، یا حتی باعث شود دندان ها لب پر شوند یا ترک بردارند. بیشترین آسیب به دندان های جلوی هر دو فک بالا و پایین وارد می شود و باعث می شود سطح جونده ی آنها مسطح یا شکسته شود.
• مال اکلوژن و شکاف بین دندان ها: جویدن ناخن ها تنها موجب آسیب فیزیکی به دندان ها نمی شود، بلکه می تواند باعث جابجایی آنها شود که منجر به مال اکلوژن (مشکلات مربوط به بایت) و شکاف بین دندان ها خواهد شد.
• تحلیل ریشه: احتمالاً نادرترین اتفاقی که در پی جویدن ناخن ممکن است برای دندان ها رخ دهد این است که باعث شود استخوان فک ریشه های دندان ها را جذب کند، آنها را تضعیف کند، و آنها را مستعد از دست رفتن کند. این اتفاق بیشتر در افرادی رخ می دهد که در طول درمان ارتودنسی با براکت های ارتودنسی ناخن های خود را می جوند.
• آسیب به بافت لثه ها و التهاب آنها: ناخن های ناهموار می توانند باعث بریده شدن بافت لثه ها شوند. علاوه بر این، مقدار زیادی آلودگی و میکروب زیر ناخن ها پنهان می شود که با جویدن آنها همه ی این میکروب ها به دهان منتقل می شوند. حال تصور کنید چه اتفاقی می افتد اگر این میکروب ها بتوانند از طریق بافت بریده وارد جریان خون شوند. این اتفاق می تواند منجر به بروز بیماری لثه شود. شرایطی که منشاء باکتریایی دارد و معمولاً از پلاک دندان شروع می شود، اما ورود باکتری از راه بریدگی لثه نیز می تواند عامل بروز آن باشد.
• براکسیسم (دندان قروچه): عادت جویدن ناخن می تواند احتمال گسترش خطر عادت مزمن ساییدن دندان ها روی یکدیگر را افزایش دهد، که علاوه بر سردرد و درد فک با دیگر مشکلات دهانی همراه خواهد بود.
• آسیب به دندان ها و ابزارهای ارتودنسی در طول درمان با براکت ارتودنسی: جویدن ناخن می تواند موجب جابجایی دندان ها شده و طول درمان ارتودنسی را افزایش دهد. از طرف دیگر ناخن ها می توانند موجب شکسته شدن براکت های ارتودنسی و خم شدن سیم کمانی شوند.

علل جویدن ناخن

اگر جویدن ناخن چنین عواقب ناخوشایندی دارد، چرا برخی افراد آن را انجام می دهند؟ جویدن ناخن عملی کاملاً غیر ارادی است و منشاء این عادت هنوز کاملاً شناخته شده نیست، اما نتایج مطالعات نشان می دهند که این عادت می تواند ناشی از اضطراب و نگرانی، خستگی یا وسواس باشد. دیگر عادات رفتاری مشابه عبارتند از کندن پوست یا کشیدن مو. اغلب، ممکن است حتی خود فرد متوجه نشود این کار را انجام می دهد، و این باعث می شود ترک آن دشوارتر شود.

چگونه جویدن ناخن ها را متوقف کنیم؟

برای کمک به توقف جویدن ناخن، متخصصان پوست نکات زیر را توصیه می کنند:

1. ناخن های خود را کوتاه نگه دارید: هر چه ناخن ها کوتاه تر باشند کمتر قابل جویدن خواهند بود به همین دلیل کمتر فرد وسوسه می شود آنها را سمت دهان ببرد تا به دندان ها آسیب برساند.
2. روی ناخن های خود لاک مخصوص جلوگیری از جویدن ناخن بزنید که بد مزه هستند: این نوع لاک ها کاملاً بی خطر هستند با این حال فرمولاسیون ساخت آنها به گونه ای است که مزه ی بدی دارند تا فرد را از جویدن ناخن ها باز دارند. این نوع لاک ها را می توان بدون نسخه ی پزشک از داروخانه ها تهیه کرد.

3. به طور منظم ناخن های خود را مانیکور کنید: وقتی برای زیبا شدن ناخن های خود هزینه می کنید باعث می شود بیشتر به فکر آنها باشید و کمتر آنها را بجوید. به جای مانیکور کردن ناخن ها، برای جلوگیری از جویدن آنها می توانید آنها را با چسب نواری یا برچسب بپوشانید یا دستکش بپوشید.

4. عادت جویدن ناخن را با یک عادت خوب تعویض کنید: زمانی که احساس می کنید دوست دارید ناخن های خود را بجوید، سعی کنید به جای آن با یک توپ ضد استرس یا گِل پلاستیکی بازی کنید. این کار باعث می شود دست های شما مشغول باشند و از دهانتان دور بمانند.
5. منشاء آغاز آن را شناسایی کنید: این عادت می تواند منشاء جسمی داشته باشد، مثلاً ریشه ی ناخن ها، یا دیگر عوامل مانند خستگی، استرس یا افسردگی. در صورتی که متوجه شوید چه چیزی باعث می شود ناخن های خود را بجوید، می توانید برای متوقف نمودن آن برنامه ای طراحی کنید. شاید تنها با دانستن اینکه چه زمان هایی برای جویدن ناخن ها ترغیب می شوید بتوانید مشکل را برطرف کنید.
6. سعی کنید به تدریج عادت جویدن ناخن را در خود از بین ببرید. برخی روانشناسان توصیه می کنند برای ترک این عادت از یک رویکرد تدریجی استفاده کنید. ابتدا سعی کنید جویدن ناخن انگشت شست را متوقف کنید. پس از موفقیت، ناخن انگشت کوچک، انگشت اشاره، تا زمانی که تمام انگشتان را حذف کنید. هدف این است که به جایی برسید که دیگر هیچ یک از ناخن های خود را نجوید.

خبر خوب اینکه بسیاری از بیمارانی که تحت درمان ارتودنسی قرار گرفته اند ابراز داشته اند پس از قرار گرفتن براکت ها روی دندان های آنها، از آنجا که نگران ابزار ارتودنسی خود بوده اند دیگر قادر نبوده اند به راحتی ناخن های خود را به دندان ها نزدیک کنند و به تدریج موجب ترک عادت آنها شده است. در برخی دیگر از بیماران، از آنجا که در طول درمان ارتودنسی بایت به خوبی بسته نمی شود و دندان ها روی یکدیگر قرار نمی گیرند این عادت به طور خود به خود ترک می شود. چه روی دندان های خود براکت ارتودنسی دارید، قصد دارید درمان ارتودنسی را آغاز کنید، یا به طور کلی به فکر سلامت خود هستید به فکر ترک این عادت مضر باشید.