پس از این که دندان‌هایتان با کمک براکت ارتودنسی صاف و مرتب شد به ارتودنتیست مراجعه می‌کنید تا براکت را از دهانتان خارج کند. اما پس از درآوردن براکت هنوز کار تمام نشده است بلکه باید از وسیله ارتودنسی دیگری به نام نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر استفاده کنید. چرا که اکنون هدفتان نگه داشتن دندان‌ها در موقعیت جدید است. اگر چه دندان‌هایتان صاف و همراستا شده اند اما هنوز در موقعیت جدید خود تثبیت نشده ‌اند و باید مدتی با استفاده از نگهدارنده ارتودنسی آنها را در جای خود نگه دارید تا زمانی که دیگر خطر بازگشت دندان‌ها به موقعیت پیشین وجود نداشته باشد.

ارتودنتیست یا دندانپزشک عمومی نوع ریتینر اختصاصی برای بیمار را انتخاب کرده و سپس از دهان قالب ‌گیری میکند. قالب برای لابراتور دندانپزشکی ارسال می‌شود تا توسط متخصصان لابراتوار دندانپزشکی این وسیله ساخته ‌شود. در بیشتر موارد نگهدارنده باید به مدت چند سال و حتی گاهی اوقات مادام‌ العمر استفاده شود.

به طور کلی دو نوع نگهدارنده پس از براکت استفاده می‌شود: نگهدارندة ثابت ارتودنسی و نگهدارندة غیر ثابت یا متحرک ارتودنسی. انتخاب نوع آن بسته به شرایط و نیازهای بالینی بیمار دارد.

ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی

انواع نگهدارنده ارتودنسی

به‌ طور کلی نگهدارنده ارتودنسی ممکن است ریتینر ثابت، هالی و یا اسیکس باشد. هر یک از این گزینه ‌ها معایب و مزایای خاص خود را دارند. نگهدارندة ثابت در سطح پشتی دندان‌ها چسبانده می‌شود بنابراین نتایج درمان بستگی به پایبندی و تعهد بیمار به استفاده از این وسیله، ندارد. نگهدارندة غیر ثابت هالی معمولاً برای فک بالا استفاده می‌شود و نگهدارندة غیر ثابت اسیکس همانند اینویزالاین بوده و برای هر دو فک می‌توان آن را استفاده کرد.

ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی

مراقبت از نگهدارنده ارتودنسی

در صورتی که از انواع ثابت آن استفاده می‌کنید مراقبت خاصی لازم نیست. تنها کافی است هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، به دندان‌هایی که به آنها سیم ریتینر وصل شده است توجه بیشتری داشته باشید. در مورد نگهدارندة غیر ثابت باید هنگام مسواک زدن دندان‌ها، وسیله را از دهان خارج کنید. سپس وسیله ارتودنسی را جداگانه باید تمیز نمایید. توجه داشته باشید جعبه وسیله ارتودنسی غیر ثابت حتماً باید مرتباً تمیز شود تا محلی برای تجمع آلودگی‌ها و میکروب‌ها فراهم نشود.

چرا باید از نگهدارنده ارتودنسی استفاده کنیم؟

هنگامی که دندان‌ها در موقعیت جدید قرار می‌گیرد، ممکن است هنوز استخوان پیرامون آنها خوب سخت نشده باشد و امکان بازگشت دندان به موقعیت قبل وجود داشته باشد. از طرف دیگر با افزایش سن وضعیت دندان‌ها و ساختارهای پشتیبانی‌ کننده آنها تغییر می‌کند و این امر ممکن است موجب جابه‌جایی دندان‌ها شود. همچنین عادات دهانی مانند جویدن ناخن، فشار دادن زبان به دندان‌های جلویی، دندان قروچه و عادات دیگر دائماً نیرویی به دندان‌ها وارد می‌کنند و آنها را از جایگاه مطلوب خود خارج می‌نمایند. نگهدارندة ارتودنسی اجازه نمی‌دهد نیروهای داخلی و بیرونی بر موقعیت دندان‌ها تأثیر بگذارند.

مشکلات ارتودنسی هر بیمار با دیگری متفاوت بوده و بنابراین درمان آن نیازمند استفاده از وسیله ‌ها و قطعات گوناگون است تا بتوان مشکلات پیچیده ارتودنسی را به نحو مطلوبی درمان نمود. همین پیچیدگی درمان و گستردگی وسایل ارتودنسی بسیاری از بیماران را سردرگم می‌نماید. به همین علت در اینجا اجزا و قطعات مختلف سیستم براکت را معرفی می‌نماییم تا با آشنایی با آنها و عملکرد آنها بهتر بتوانید مسیر درمان ارتودنسی را پشت سر بگذارید.

نگین براکت

نگین براکت

نگینهای براکت به قطعات مربعی شکل کوچکی گفته می‌شود که به سطح دندان‌ها چسبانده می‌شوند. نگینهای براکت همانند دستگیره عمل کرده و سیم ارتودنسی به آنها متصل می‌شود تا به کمک آنها دندان‌ها را به سمت مورد نظر بکشاند. نگین براکت ممکن است از جنس فلز استیل و یا سرامیک شفاف یا سفید رنگ ساخته شود. همچنین ممکن است نگین براکت طراحی خود لیگاچور داشته باشد که در آن نیازی به استفاده از لیگاچور نیست بلکه نگین براکت حاوی یک شیار ( اسلات) است که سیم ارتودنسی در داخل آن قرار می‌گیرد.

سیم ارتودنسی

سیم ارتودنسی

وظیفه اصلی اعمال نیرو به دندان‌ها بر عهده سیم ارتودنسی باشد. سیم ارتودنسی از فلز استیل ساخته می‌شود. در طی درمان ارتودنسی از سیم‌هایی با قطرهای مختلف استفاده می‌شود تا با پیشرفت درمان نیروی بیشتری به دندان‌ها وارد شود.

حلقه کشی یا لیگاچور

حلقه کشی یا لیگاچور

لیگاچور یک حلقه کشی کوچک است که دور نگین براکت قرار می‌گیرد و وظیفه آن متصل نگه داشتن سیم ارتودنسی به نگین براکت است. لیگاچور ممکن است فلزی بوده و به صورت سیم تابیده دور نگین براکت استفاده شود. معمولاً برای کودکان از لیگاچور پلاستیکی استفاده می‌شود چرا که می‌توانند رنگ حلقه کشی را طبق سلیقه خود انتخاب کنند (شکل بالا).

الاستیک

الاستیک

الاستیک یک حلقه کشی است که بین دو یا چند نگین براکت قرار می‌گیرد (شکل بالا). الاستیک جهت اعمال نیرو و موقعیت دندانهای دو فک مقابل نسبت به هم را تغییر داده و به اصلاح مشکلات بایت کمک می‌کند. الاستیک ممکن است بسته به سلیقه بیمار در انواع رنگ‌های مختلف استفاده شود.

فنر مارپیچی

فنر مارپیچی

فنر مارپیچی فنر فلزی است که دور سیم ارتودنسی می‌پیچد و در فاصله بین دو دندان قرار می‌گیرد تا بین آنها فاصله ایجاد نماید. گاهی اوقات ممکن است از فنر مارپیچی برای ایجاد فضا برای بیرون زدن دندان نهفته یا نیمه نهفته و یا ایجاد فضا برای کاشت ایمپلنت استفاده شود.

حلقه فلزی

حلقه فلزی

حلقه فلزی یا بند ارتودنسی همانند کمربند دور دندان آسیاب بزرگ قرار می‌گیرد. نگین براکت به بند ارتودنسی متصل می‌شود. حلقه فلزی ممکن است حاوی یک قطعه لوله ای شکل کوچک باشد که برای اتصال ضمایم از آن استفاده میشود.

قلاب ارتودنسی

قلاب ارتودنسی

قلاب یک زایده فلزی است که به برخی از نگینهای براکت جوش خورده است تا حلقه کشی الاستیک دور آن قرار بگیرد.

زنجیر پلاستیکی

زنجیر پلاستیک یا پاورچین مجموعه ای از حلقه های کشی به هم متصل است که دور نگینهای براکت قرار میگیرند. و معمولا در شرایطی از آن استفاده می‌شود که می‌خواهیم چند دندان هنگام حرکت در طی درمان ارتودنسی، با هم حرکت کرده و بین آنها فاصله ایجاد نشود.

براکت ارتودنسی چیست؟

براکت متداولترین وسیله ارتودنسی است که برای صاف و همراستا کردن دندان‌ها و فکها استفاده می‌شود. امروزه براکت‌ها طراحی‌های گوناگونی دارند که باعث می‌شود برای طیف گسترده ‌تری از افراد و نیازهای متفاوت قابل استفاده باشد.

سیستم براکت از نگینهای مربع شکل کوچکی به نام نگین براکت تشکیل شده است که به سطح جلوی دندان ها چسبانده می‌شود و سیم ارتودنسی که از نگینهای براکت عبور کرده و آنها را به یکدیگر متصل نگه می‌دارد و وظیفه اعمال نیرو به دندان‌ها را برعهده دارد. همچنین سیستم براکت شامل اجزاء و قطعات گوناگونی از جمله الاستیک، لیگاچور، حلقه فلزی (بند ارتودنسی)، قلاب و فنر می باشد که هر یک از آنها وظیفة مشخصی داشته و در شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 انواع براکت ارتودنسی

همان‌طورکه گفته شد خواسته ‌ها و نیازهای افراد مختلف متقاضی درمان ارتودنسی، متفاوت است به همین علت سیستم‌های مختلفی برای درمان ارتودنسی طراحی شده است. برای مثال برای برخی افراد به دلیل موقعیت اجتماعی خاصی که دارند، نامرئی بودن سیستم براکت از اولویت بالایی برخوردار است، برای برخی دیگر کارایی و کوتاه شدن دوره درمان اهمیت بیشتری دارد و برای برخی ممکن است هزینه اولویت اصلی را داشته باشد. برای این که بدانید کدام نوع براکت ارتودنسی برای شما مناسب است ابتدا باید آشنایی مختصری آنها داشته باشید.

 انواع براکت ارتودنسی

• براکت فلزی

رایج‌ترین سیستم براکت مورد استفاده، براکت فلزی است. در واقع با شنیدن عبارت درمان ارتودنسی اولین چیزی که به ذهن همه خطور می‌کند ظاهر سیم‌ کشی و فلزی دندان‌ها است. سیستم براکت فلزی از نگینهای مربع شکل فلزی کوچک و سیم ارتودنسی تشکیل شده است. مؤثرترین و کارآمدترین سیستم براکت که قابلیت حل مشکلات پیچیده ارتودنسی را دارد براکت فلزی است. همچنین از نظر هزینه تقریباً ارزان‌ترین نوع براکت محسوب می‌شود. با این حال گاهی اوقات ممکن است به علت ظاهر فلزی و جلب توجه زیاد بسیاری از متقاضیان درمان ارتودنسی تمایلی به استفاده از آن نداشته باشند. همچنین برخی زواید فلزی سیستم براکت ممکن است بافت‌های نرم دهان را تحریک و زخم نماید. این مشکل با اندکی موم دندانپزشکی قابل حل است.

 انواع براکت ارتودنسی

• براکت سرامیکی

برای افرادی که ظاهر لبخند در طی درمان ارتودنسی برایشان اهمیت زیادی دارد سیستم‌های نامرئی طراحی شده است که یکی از آنها براکت سرامیکی است. اگر چه سیستم براکت سرامیکی کاملاً نامرئی نیست اما بسیار کمتر از براکت فلزی جلب توجه می‌کند چرا که نگینهای براکت از جنس سرامیک شفاف یا سفید رنگ ساخته می‌شود که در پس زمینه سفید رنگ دندان استتار می‌کند. همچنین در برخی شرایط از سیم ارتودنسی سفید رنگ استفاده می‌شود که به نامرئی شدن بیشتر این سیستم براکت کمک می‌کند. با این حال باید در نظر داشته باشید سیستم براکت سرامیکی گران‌تر از براکت فلزی است. از نظر کارآمدی این براکت با براکت فلزی قابل مقایسه و برابر است. یکی دیگر از مشکلات احتمالی براکت سرامیکی امکان تغییر رنگ سرامیک و زرد شدن آن است. با این حال سرامیک در مقابل تغییر رنگ و لکه مقاوم محسوب می‌شود.

• مینی براکت

سیستم مینی براکت کاملاً مشابه براکت معمولی است با این تفاوت که نگینهای براکت کوچک‌تر هستند و سطح کمتری از دندان را می‌پوشانند بنابراین کمتر جلب توجه می‌کنند.

 انواع براکت ارتودنسی

• براکت پشت دندانی

سیستم براکت پشت دندانی یا لینگوال مشابه سیستم براکت معمولی است با این تفاوت که نگینهای براکت به سطح پشتی دندان‌ها چسبانده می‌شود بنابراین در معرض دید قرار ندارند و سیم ارتودنسی نیز از سطح پشتی دندان‌ها عبور می‌کند (شکل بالا). بنابراین در حالت معمولی هنگام صحبت کردن براکت در دهان دیده نمی‌شود. در واقع سیستم براکت پشت دندانی واقعا نامرئی است. اما از آنجایی که نصب این سیستم بر پشت دندان‌ها و تنظیم آن در هر جلسه، بیشتر طول می‌کشد، ممکن است هزینه بیشتری به دنبال داشته باشد. همچنین از آنجایی ‌که سیستم براکت در معرض دید و در دسترس قرار ندارد، تمیز کردن آن دشوارتر بوده و زمان بیشتری نیاز دارد. از طرفی ممکن است صحبت کردن به خصوص در روزهای اول با مشکل مواجه شود و تلفظ برخی واژه ‌ها دشوار باشد. با این حال خیلی زود به آن عادت کنید و یاد می‌گیرید چگونه صحیح صحبت کنید.

 انواع براکت ارتودنسی

• براکت خود لیگاچور یا دیمون

سیستم براکت خود لیگاچور یا دیمون مشابه سیستم براکت معمولی است با این تفاوت که در آن نیازی به استفاده از حلقه کشی یا سیم لیگاچور وجود ندارد.

شکل- حلقه های کشی صورتی رنگ دور نگینهای براکت، لیگاچور هستند.

لیگاچور (شکل بالا) یک سیم تابیده و یا حلقه کشی است که دور نگین براکت قرار میگیرد تا سیم ارتودنسی را متصل به آن نگه دارد. اما نگینهای براکت خود لیگاچور به گونه ای طراحی شده اند که خود حاوی گیره ای برای نگه داشتن سیم ارتودنسی هستند. این سیستم باعث میشود اصطکاک بین دندان و براکت کاهش یافته و در نتیجه دندان با نیروی کمتر بیشتر حرکت کند. بنابراین درد آن کمتر از سیستمهای دیگر است. از طرفی به علت عدم وجود لیگاچور، بهداشت دهان آسانتر بوده و تمیز کردن براکت موثرتر انجام میشود در نتیجه احتمال پوسیدگی، لکه و تغییر رنگ دندان و عفونت لثه که در اثر تجمع پلاک در اطراف نگین برکت اتفاق می افتد کاهش پیدا میکند.

 انواع براکت ارتودنسی

• الاینر شفاف یا اینویزالاین

یکی از محبوب‌ترین سیستم‌های درمان ارتودنسی، الاینر شفاف است که یکی از مشهورترین برندهای آن اینویزالاین نام دارد. الاینر شفاف بر خلاف تمامی سیستم‌های براکت که پیش‌تر به آنها اشاره شد، ثابت نیست و به دندان‌ها چسبانده نمی‌شود. الاینر شفاف ارتودنسی غیر ثابت بوده و بیمار می‌تواند هر زمان که می‌خواهد آن را درآورده و دوباره سر جای خود بگذارد. این ویژگی یک شمشیر دو لبه است به این معنی که از طرفی راحتی بیشتری برای بیمار فراهم می‌کند و در بسیاری موقعیتهای اجتماعی، بیمار می‌تواند آن را از دهان خارج کند و با آسودگی خاطر صحبت کند اما از طرفی در صورتی که بیمار همکاری لازم را نداشته باشد و طبق دستور ارتودنتیست تمام وقت از آن استفاده نکند، درمان به مخاطره افتاده و ممکن است تمام زحمات به هدر برود. الاینر شفاف از پلاستیک شفاف ساخته شده و تقریباً نامرئی است. برای مسواک زدن و غذا خوردن باید آن را از دهان خارج کنید. در مواقعی که الاینر را از دهان خارج می‌کنید باید مراقب باشید آن را گم نکنید یا در جایی که امکان آسیب دیدن آن وجود دارد قرار ندهید. الاینر را باید مرتباً هر روز تمیز کنید تا محلی برای تجمع میکروب‌ها و پلاک‌ها نشود.

 انواع براکت ارتودنسی

• براکت توربو

براکت توربو در واقع یک سیستم براکت ارتودنسی نیست و برای حرکت دادن دندان‌ها استفاده نمی‌شود بلکه نگین براکت کوچکی است که به سطح پشتی دندان‌های جلویی چسبانده می‌شود تا اجازه ندهد دندان‌های جلوی بالا و پایین بیش از اندازه نرمال با یکدیگر هم‌پوشانی داشته باشند. براکت توربو برای اصلاح مشکلات بایت ( اوربایت شدید) استفاده می‌شود.