براکت ارتودنسی چیست؟

براکت متداولترین وسیله ارتودنسی است که برای صاف و همراستا کردن دندان‌ها و فکها استفاده می‌شود. امروزه براکت‌ها طراحی‌های گوناگونی دارند که باعث می‌شود برای طیف گسترده ‌تری از افراد و نیازهای متفاوت قابل استفاده باشد.

سیستم براکت از نگینهای مربع شکل کوچکی به نام نگین براکت تشکیل شده است که به سطح جلوی دندان ها چسبانده می‌شود و سیم ارتودنسی که از نگینهای براکت عبور کرده و آنها را به یکدیگر متصل نگه می‌دارد و وظیفه اعمال نیرو به دندان‌ها را برعهده دارد. همچنین سیستم براکت شامل اجزاء و قطعات گوناگونی از جمله الاستیک، لیگاچور، حلقه فلزی (بند ارتودنسی)، قلاب و فنر می باشد که هر یک از آنها وظیفة مشخصی داشته و در شرایط خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 انواع براکت ارتودنسی

همان‌طورکه گفته شد خواسته ‌ها و نیازهای افراد مختلف متقاضی درمان ارتودنسی، متفاوت است به همین علت سیستم‌های مختلفی برای درمان ارتودنسی طراحی شده است. برای مثال برای برخی افراد به دلیل موقعیت اجتماعی خاصی که دارند، نامرئی بودن سیستم براکت از اولویت بالایی برخوردار است، برای برخی دیگر کارایی و کوتاه شدن دوره درمان اهمیت بیشتری دارد و برای برخی ممکن است هزینه اولویت اصلی را داشته باشد. برای این که بدانید کدام نوع براکت ارتودنسی برای شما مناسب است ابتدا باید آشنایی مختصری آنها داشته باشید.

• براکت فلزی

رایج‌ترین سیستم براکت مورد استفاده، براکت فلزی است. در واقع با شنیدن عبارت درمان ارتودنسی اولین چیزی که به ذهن همه خطور می‌کند ظاهر سیم‌ کشی و فلزی دندان‌ها است. سیستم براکت فلزی از نگینهای مربع شکل فلزی کوچک و سیم ارتودنسی تشکیل شده است. مؤثرترین و کارآمدترین سیستم براکت که قابلیت حل مشکلات پیچیده ارتودنسی را دارد براکت فلزی است. همچنین از نظر هزینه تقریباً ارزان‌ترین نوع براکت محسوب می‌شود. با این حال گاهی اوقات ممکن است به علت ظاهر فلزی و جلب توجه زیاد بسیاری از متقاضیان درمان ارتودنسی تمایلی به استفاده از آن نداشته باشند. همچنین برخی زواید فلزی سیستم براکت ممکن است بافت‌های نرم دهان را تحریک و زخم نماید. این مشکل با اندکی موم دندانپزشکی قابل حل است.

• براکت سرامیکی

برای افرادی که ظاهر لبخند در طی درمان ارتودنسی برایشان اهمیت زیادی دارد سیستم‌های نامرئی طراحی شده است که یکی از آنها براکت سرامیکی است. اگر چه سیستم براکت سرامیکی کاملاً نامرئی نیست اما بسیار کمتر از براکت فلزی جلب توجه می‌کند چرا که نگینهای براکت از جنس سرامیک شفاف یا سفید رنگ ساخته می‌شود که در پس زمینه سفید رنگ دندان استتار می‌کند. همچنین در برخی شرایط از سیم ارتودنسی سفید رنگ استفاده می‌شود که به نامرئی شدن بیشتر این سیستم براکت کمک می‌کند. با این حال باید در نظر داشته باشید سیستم براکت سرامیکی گران‌تر از براکت فلزی است. از نظر کارآمدی این براکت با براکت فلزی قابل مقایسه و برابر است. یکی دیگر از مشکلات احتمالی براکت سرامیکی امکان تغییر رنگ سرامیک و زرد شدن آن است. با این حال سرامیک در مقابل تغییر رنگ و لکه مقاوم محسوب می‌شود.

• مینی براکت

سیستم مینی براکت کاملاً مشابه براکت معمولی است با این تفاوت که نگینهای براکت کوچک‌تر هستند و سطح کمتری از دندان را می‌پوشانند بنابراین کمتر جلب توجه می‌کنند.

• براکت پشت دندانی

سیستم براکت پشت دندانی یا لینگوال مشابه سیستم براکت معمولی است با این تفاوت که نگینهای براکت به سطح پشتی دندان‌ها چسبانده می‌شود بنابراین در معرض دید قرار ندارند و سیم ارتودنسی نیز از سطح پشتی دندان‌ها عبور می‌کند (شکل بالا). بنابراین در حالت معمولی هنگام صحبت کردن براکت در دهان دیده نمی‌شود. در واقع سیستم براکت پشت دندانی واقعا نامرئی است. اما از آنجایی که نصب این سیستم بر پشت دندان‌ها و تنظیم آن در هر جلسه، بیشتر طول می‌کشد، ممکن است هزینه بیشتری به دنبال داشته باشد. همچنین از آنجایی ‌که سیستم براکت در معرض دید و در دسترس قرار ندارد، تمیز کردن آن دشوارتر بوده و زمان بیشتری نیاز دارد. از طرفی ممکن است صحبت کردن به خصوص در روزهای اول با مشکل مواجه شود و تلفظ برخی واژه ‌ها دشوار باشد. با این حال خیلی زود به آن عادت کنید و یاد می‌گیرید چگونه صحیح صحبت کنید.

• براکت خود لیگاچور یا دیمون

سیستم براکت خود لیگاچور یا دیمون مشابه سیستم براکت معمولی است با این تفاوت که در آن نیازی به استفاده از حلقه کشی یا سیم لیگاچور وجود ندارد.

لیگاچور (شکل بالا) یک سیم تابیده و یا حلقه کشی است که دور نگین براکت قرار میگیرد تا سیم ارتودنسی را متصل به آن نگه دارد. اما نگینهای براکت خود لیگاچور به گونه ای طراحی شده اند که خود حاوی گیره ای برای نگه داشتن سیم ارتودنسی هستند. این سیستم باعث میشود اصطکاک بین دندان و براکت کاهش یافته و در نتیجه دندان با نیروی کمتر بیشتر حرکت کند. بنابراین درد آن کمتر از سیستمهای دیگر است. از طرفی به علت عدم وجود لیگاچور، بهداشت دهان آسانتر بوده و تمیز کردن براکت موثرتر انجام میشود در نتیجه احتمال پوسیدگی، لکه و تغییر رنگ دندان و عفونت لثه که در اثر تجمع پلاک در اطراف نگین برکت اتفاق می افتد کاهش پیدا میکند.

• الاینر شفاف یا اینویزالاین

یکی از محبوب‌ترین سیستم‌های درمان ارتودنسی، الاینر شفاف است که یکی از مشهورترین برندهای آن اینویزالاین نام دارد. الاینر شفاف بر خلاف تمامی سیستم‌های براکت که پیش‌تر به آنها اشاره شد، ثابت نیست و به دندان‌ها چسبانده نمی‌شود. الاینر شفاف ارتودنسی غیر ثابت بوده و بیمار می‌تواند هر زمان که می‌خواهد آن را درآورده و دوباره سر جای خود بگذارد. این ویژگی یک شمشیر دو لبه است به این معنی که از طرفی راحتی بیشتری برای بیمار فراهم می‌کند و در بسیاری موقعیتهای اجتماعی، بیمار می‌تواند آن را از دهان خارج کند و با آسودگی خاطر صحبت کند اما از طرفی در صورتی که بیمار همکاری لازم را نداشته باشد و طبق دستور ارتودنتیست تمام وقت از آن استفاده نکند، درمان به مخاطره افتاده و ممکن است تمام زحمات به هدر برود. الاینر شفاف از پلاستیک شفاف ساخته شده و تقریباً نامرئی است. برای مسواک زدن و غذا خوردن باید آن را از دهان خارج کنید. در مواقعی که الاینر را از دهان خارج می‌کنید باید مراقب باشید آن را گم نکنید یا در جایی که امکان آسیب دیدن آن وجود دارد قرار ندهید. الاینر را باید مرتباً هر روز تمیز کنید تا محلی برای تجمع میکروب‌ها و پلاک‌ها نشود.

• براکت توربو

براکت توربو در واقع یک سیستم براکت ارتودنسی نیست و برای حرکت دادن دندان‌ها استفاده نمی‌شود بلکه نگین براکت کوچکی است که به سطح پشتی دندان‌های جلویی چسبانده می‌شود تا اجازه ندهد دندان‌های جلوی بالا و پایین بیش از اندازه نرمال با یکدیگر هم‌پوشانی داشته باشند. براکت توربو برای اصلاح مشکلات بایت ( اوربایت شدید) استفاده می‌شود.