“لیزر” LASER مخفف عبارت “تقويت نور بوسيله امواج تحريك شده” است. لیزر دستگاهی است که می تواند با تغییر انرژی الکتریکی به انرژی اپتیکال نور تولید کند. برای تولید نور لیزر، بایستی اتم ها به سطح انرژی بالاتری برسند و انرژی خود را در آزاد کنند. این اشعه تقریباً موازی، تک رنگ، و متمرکز نور است، که با نورهای معمولی تضاد دارد.

مهم ترین ویژگی های لیزر

لیزر دارای سه ویژگی منحصر به فرد است که آن را از نورهای معمولی متمایز می کند. مونوکروماتیک بودن Monochromaticity: در مقایسه با منابع معمولی نور که طول موج های گسترده ای از خود ساتع می کنند، طول موج نوری که توسط لیزر ساتع می شود بسیار باریک است، به همین نور لیزر دلیل به جای آنکه چند رنگ باشد، یک رنگ خاص دارد. موازی سازی Collimation: پرتو لیزر مسیر، اندازه، و شکل ثابتی دارد در حالی که نورهای معمولی در تمام جهات ساتع می شوند. ارتباط و پیوستگی Coherency: همه امواج نوری در نور لیزر شبیه یکدیگر هستند.

تأثیرات بیولوژیک لیزر

وقتی نور لیزر به بافت هدف برخورد می کند، چهار نوع تعامل صورت می گیرد: انعکاس، انتقال، پراکنده شدن، و جذب شدن. انعکاس زمانی اتفاق می افتد که پرتو تابیده شده مسیر خود را از روی سطح بافتی که روی آن تابیده شده است تغییر می دهد که باعث می شود هیچ تأثیری روی هدف نداشته باشد. وقتی انرژی لیزر از داخل بافت عبور می کند، هیچ تأثیری روی بافت هدف ندارد و انتقال اتفاق می افتد. پراکنده شدن نور باعث می شود گرمای تولید شده توسط پرتوهای لیزر به اطراف محل تابش منتقل شود که موجب تضعیف انرژی لیزر می شود. جذب انرژی لیزر توسط بافت های هدف از جمله تأثیرات اولیه و مطلوب لیزر است. مقدار انرژی جذب شده توسط بافت هدف به طول موج لیزر، حالتی که نور ساتع می شود، و نیز ویژگی های بافت بستگی دارد.

لیزرهای دندانی چندین تأثیر فوتوبیولوژیکال دارند: تأثیرات فوتوترمال Photothermal لیزر به تبدیل نور به گرما گفته می شود. برش ها، شکاف ها و قطع کردن های با دقت و بدون خونریزی در جراحی نتیجه تأثیر فوتوترمال لیزر هستند. واکنش های شیمایی لیزر از قبیل کیور (خشک) کردن رزین کامپوزیت و شکستن پیوندهای شیمیایی می توانند با کمک لیزر انجام شوند که نتیجه تأثیر فوتوشیمیایی  photochemical آن است. تأثیر فوتوآکوستیک photoacoustic لیزر می تواند با یک موج شوک تولید شود که می تواند بافت را از هم باز کند و یک دهانه ساییده بوجود بیاورد. این ویژگی برای فرایندهای بافت سخت دندانی مفید هستند. لیزر دارای تأثیر بیواستیمولیتینگ biostimulating نیز هست که باعث می شود زخم به سرعت بهبود پیدا کند و درد تسکین یابد، رشد کلاژن و تولید تأثیر ضد التهاب افزایش پیدا کند.

کاربرد لیزر در ارتودنسی

کاربرد لیزر در ارتودنسی

بیش از سه دهه از استفاده از لیزر در جراحی های فک و صورت می گذرد. این تکنیک نسبتاً جدیدی است که طی 20 سال اخیر به ارتودنسی معرفی شده است. این درمان خیلی زود جای خود را در حل مشکلات متعدد مربوط به درمان ارتودنسی، از باندینگ براکت های سرامیکی، دیباندینگ براکت ها، اِچ کردن سطح مینای دندان ها گرفته تا جراحی مخاط و بافت لثه، پیدا کرد. لیزرها با طول موج های مختلف می توانند مشکلات بافت های سخت را برطرف کنند. علاوه بر این، گزارش شده است که لیزر با سطح پایین در کنترل درد ناشی از قرار گیری سیم ارتودنسی نیز مفید است.

کاربرد لیزر در ارتودنسی

کنترل بافت نرم

اغلب قبل از درمان ارتودنسی، در طول و پس از آن، ناهنجاری هایی در بافت های نرم اتفاق می افتد. سه وضعیت بالینی اصلی که ممکن است با درمان ارتودنسی همراه باشند عبارتند از رشد بیش از حد بافت لثه، فرنوم غیر عادی، و نهفتگی دندان. بنابراین، فرایندهای جراحی مانند ژنژیوکتومی gingivectomy، ژنژیوپلاستی gingivoplasty ، و فرِنِکتومی frenectomy و نیز برداشتن بافت از روی دندان نهفته با کمک جراحی، اغلب برای حل مشکلات بالا لازم هستند. بر اساس مطالعات قبلی، لیزرهای بافت نرم (با دقت زیاد، قابلیت بیشتر در جلوگیری از خونریزی، بهبود سریع تر زخم، و درد کمتر) می توانند جایگزین تیغ های مرسوم جراحی برای انجام جراحی ها شوند. لیزرهای بافت نرم مختلفی هستند که برای فرایندهای بافت نرم داخل دهان استفاده می شوند که از بین آنها دایود، CO2 و ND:YAG به دیگر انواع آن ارجحیت دارند. اخیراً Er:YAG و Er,Cr:YAG توجه بسیاری به خود جلب نمودند.

بزرگ شدن بافت لثه می تواند درمان ارتودنسی را از ابتدا و از زمانی که براکت ها به دندان ها متصل می شوند، تا مرحله پایانی درمان تحت تأثیر قرار دهد. علل بزرگ بزرگ شدن بافت لثه را می توان به دو دسته تقسیم کرد: علل دارویی (فنی توئین  phenytoin، سیکلوسپورین  ciclosporinو مسدود کننده های کانال کلسیم) و تجمع پلاک با تحریک مکانیکی. حاشیه های بزرگ شده لثه ها یا کانتور غیر عادی آنها به نظر می رسد می تواند ارتفاع و شکل تاج دندان ها را تغییر دهد که در عوض تناسب دندان ها را تغییر می دهد.

بنابراین، به نظر بسیاری از ارتودنتیست ها قرار گیری صحیح براکت ها روی مرکز بالینی تاج دندان ها دشوار است. گاهی اوقات، باندینگ براکت امکان پذیر نیست. در طول درمان ارتودنسی، عدم تناسب دندان در نتیجه رشد بیش از حد لثه ها باعث می شود ارزیابی صحیح و قضاوت انحراف محوری دندان دشوار باشد، بنابراین، نتایج درمان ارتودنسی چندان رضایت بخش نخواهند بود و از نظر زیبایی مشکل آفرین خواهند بود.

برای حل مشکلات بوجود آمده در نتیجه بزرگ شدن لثه ها لازم است ژنژیوکتومی و ژنژیوپلاستی انجام شوند. لیزر CO2 یکی از بهترین ابزارها برای جراحی های دهانی تلقی می شود زیرا طول موج های آن به خوبی توسط بافت نرم جذب می شوند، زیرا اساساً از آب تشکیل شده است. در دهه 1980 استفاده از لیزر CO2 توسط پریودنتیست ها برای انجام ژنژیوکتومی روی بیمارانی آغاز شد که دچار هیپرپلازی (افزایش رشد) بافت لثه ناشی از مصرف برخی داروها بودند. لیزر CO2 به صورت گسترده توسط دندانپزشک ها برای زدودن بافت اضافی لثه، هم برای دلایل عملکردی و هم دلایل زیبایی مورد استفاده قرار گرفت.

در مقاله بعد به ادامه این مبحث خواهیم پرداخت…