اکثر افراد نمی دانند تنفس دهانی یک مشکل پیچیده برای سلامت است که می تواند منجر به آپنه انسدادی خواب مشکلات گفتاری، و رشد نادرست اجزاء صورت شود.

تنفس دهانی چیست؟

برای اکثر افراد، باز بودن دهان تنها یک عادت ساده است- دهان در یک وضعیت باز باقی می ماند وقتی روی بسته نگه داشتن آن تمرکز ندارند. برای افراد دیگر، دهان باز است و برای تنفس استفاده می شود، در حالی که پزشکان این وضعیت را “دهان باز” یا “باز ماندن دهان” می نامند. حالت طبیعی برای تنفس سالم همیشه با دهان بسته است، در حالی که دم و بازدم از راه بینی انجام می شود.

برخی افراد بزرگسال از عادت باز بودن دهان خود کاملاً آگاه هستند، در حالی که برخی دیگر هرگز به این موضوع توجه نکرده اند تا زمانی که پزشک به صورت اتفاقی به آن پی ببرد. اکثر اوقات، بیماران بزرگسال، از از عادت باز بودن دهان خود آگاه هستند اما نمی دانند چرا وقتی حرف نمی زنند یا غذا نمی خورند، این عادت می تواند برای آنها چالش برانگیز باشد.

آیا تنفس دهانی واقعاً مشکل برانگیز است؟

شاید نگران شدن از عادت باز ماندن دهان ، و حتی درمان آن نیز احمقانه به نظر برسند. اما این مشکل واقعاً به این صورت نیست. این عادت می تواند منجر به بروز مشکلات زیر شود:

• دندان ها و بریس ها: اگر دهان شما باز است، مدت زمان بیشتری طول می کشد تا بریس های شما عمل کنند و درمان شما برای ارتودنتیست شما بسیار چالش برانگیز خواهد بود. بستن فاصله بین دندان ها دشوارتر خواهد بود و وقتی بریس ها برداشته شوند، ثبات دندان ها با مشکل مواجه خواهد شد. به این معنا که با بازگشت مشکل ارتودنتیک به حالت اول همراه خواهد بود و در آینده باز هم بریس های ارتودنسی نیاز خواهند بود.
• گفتار: وقتی کودکان با عادت باز بودن دهان مواجه هستند، احتمال دارد که در ادای برخی حروف و اصوات مشکل داشته باشند. شایع ترین مشکلات گفتاری نوک زبانی حرف زدن و ناتوانی در ادای درست حرف “س” است. گفتار تحت تأثیر قرار می گیرد زیرا وقتی دهان باز است فرد با مشکلی مواجه است که پزشک ها آن را تحت عنوان “الگوی بلع فشردن زبان پشت دندان ها” می نامند.

 

 

 

• رشد اجزاء صورت: مهم است به خاطر داشته باشید که رشد یک نیروی بسیار قوی است. کودکی که با عادت باز بودن دهان مواجه است به احتمال زیاد در بزرگسالی اجزاء چهره او با مشکلات ظاهری مواجه خواهند بود، از جمله، استخوان چانه آنها چندان برجسته نخواهد بود، اجزاء صورت آنها صاف به نظر خواهد رسید، ارتفاع صورت آنها بیشتر خواهد بود، چشمان فرو رفته تری خواهند داشت، و کام آنها باریک تر خواهد بود، و حتی در اکثر موارد فک پایین آنها کوچکتر خواهد بود. با بستن دهان و تنفس از راه بینی، می توان از بروز این مشکلات در الگوی رشد صورت پیشگیری کرد.

 

 

• خواب و اکسیژن: وقتی افراد بزرگسال و کودکان در طول روز از راه دهان نفس می کشند، احتمال تنفس از راه دهان در تمام طول شب نیز بیشتر خواهد بود. تنفس دهانی در طول شب، همراه با انسداد مجرای تنفسی، دو علامت و نشانه ای هستند که با آپنه خواب و تغییر سطوح دی اکسید کربن و اکسیژن موجود در جریان خون ارتباط مستقیم دارند. وقتی اکسیژن کمتری می تواند به مغز برسد، یادگیری و تمرکز در مدرسه نیز برای بسیاری از کودکان دشوار می شود. در افراد بزرگسال، خستگی مزمن و اختلالات فکری از جمله علائم مربوط به این مشکل هستند.

علل بروز مشکل تنفس دهانی کدامند؟

به سختی می توان مشخص نمود چه عاملی موجب بروز عادت تنفس دهانی می شود. با این حال، اکثر افراد با یکی از این سه عامل مواجه هستند:

• آنها مشکلات تنفسی یا مجرای تنفسی دارند. عادت تنفس دهانی یا دهان باز در بسیاری از افراد می تواند به مشکلات تنفسی آنها بازگردد، از جمله آلرژی، سرماخوردگی های مزمن، گرفتگی بینی، بزرگ شدن لوزه سوم یا لوزه ها، آسم، انحراف سپتوم بینی و بسیاری مشکلات دیگر. نکته جالبی که باید به آن دقت کرد این است که به محضی که مشکل مجرای تنفسی حل شود، عادت هنوز هم باقی می ماند. هنوز هم کودکانی به ارتودنتیست ها مراجعه می کنند که لوزه های آنها برداشته شده اند اما هنوز هم از راه دهان نفس می کشند. اینجاست که درمان مایوفانکشنال (یکی از درمان های ارتودنسی) به میان می آید- پس از برداشته شدن انسداد مجرای تنفسی، ماهیچه ها، بلع، و الگوی تنفس باید مجدداً آموزش داده شوند.

 

 

 

• عاداتی مانند مکیدن انگشت یا شست دارند (داشته اند). وقتی انگشت داخل دهان قرار دارد، مخصوصاً برای مدت زمانی طولانی، ماهیچه های دهان و صورت به شکل این عادت در می آیند. اگر انگشت داخل دهان است، لب ها نمی توانند یک سیل (مهر و موم) تشکیل دهند و الگوی بلع فشردن زبان پشت دندان ها نیز شکل می گیرد. تنها با توقف عادت مکیدن انگشت، علائم و نشانه های تنفس دهانی از بین نخواهند رفت. همین موضوع برای مشکلات مجرای تنفسی که در پی مکیدن انگشت بوجود می آیند نیز صدق می کند- عادت متوقف می شود اما تنفس دهانی باقی می ماند. اغلب پس از ترک عادت مکیدن انگشت یا شست، درمان مایوفانکشنال، همراه با درمان ارتودنسی لازم هستند.
• گره زبانی دارند (داشته اند). گره یا گرفتگی زبانی در واقع یک شرایط پزشکی واقعی است- نه فقط اصطلاحی که به عدم توانایی تلفظ درست حروف اطلاق می شود. این شرایط تحت عنوان فرنوم زبانی محدود نیز نامیده می شود. اگر فردی این مشکل را دارد، اغلب لازم است زبان آنها با یک جراحی ساده آزاد شود تا دهان آنها در وضعیت بسته باقی بماند. موقعیت قرار گیری زبان نقش مهمی در تنفس از راه بینی ایفا می کند، بنابراین اگر زبان با یک مانع فیزیکی محدود شده باشد، ممکن است توقف تنفس دهانی بسیار دشوار باشد. اکثر بیمارانی که گره زبانی دارند، لازم است پس از جراحی آموزش های لازم را ببینند تا بتوانند دهان خود را ببندند و به طور طبیعی از راه بینی نفس بکشند.

 

 

 

برای جلوگیری از بروز عادت تنفس دهانی والدین چه کاری می توانند انجام دهند؟

اکنون که از این علائم و نشانه ها آگاه هستید، می توانید به خود و کودکتان نگاه کنید و با انجام کارهای زیر به استاندارد برسید:

• مراقب تنفس از راه دهان یا باز ماندن دهان باشید. این اتفاق در طول روز چه مدت اتفاق می افتد؟
• دقت کنید کدامیک از مشکلات تنفسی که در بالا ذکر شدند دارید، یا در گذشته داشته اید.
• به فکر مراجعه به دندانپزشک یا پزشک متخصص تنفس و خواب باشید. شاید زمان آن رسیده است که خواب خود را بررسی کنید.
• به یک ارتودنتیست مجرب مراجعه کنید تا برای شناسایی و درمان مشکل شما اقدام نماید.