جرمگیری و تسطیح سطح ریشه چیست؟

جرمگیری و تسطیح سطح ریشه (پاکسازی عمقی) نوعی فرایند ترمیمی دندانپزشکی شامل زدودن پلاک و رسوبی (تارتار) است که بالا و زیر خط لثه چسبیده اند. این فرایند پس از آسیب دیدن لثه ها، استخوان ها، و بافت های اطراف در نتیجه بیماری پریودنتال (لثه) ضروری است.

بیماری پریودنتال چیست؟

بیماری پریودنتال که تحت عنوان پریودنتیت نیز شناخته می شود، نوعی بیماری التهابی شدید می باشد که لثه ها، استخوان ها، و بافت های اطراف را در حفره دهان تحت تأثیر قرار می دهد. بیماری پریودنتال با تشکیل و تجمع طولانی مدت پلاک ها و رسوب های دندانی آغاز می شود.

اگر در روز دو مرتبه مسواک نزنید یا پاکسازی های روتین دندان ها را انجام ندهید، پلاک های دندانی روی دندان ها و بین آنها به طور کامل زدوده نمی شوند. به مرور زمان، این پلاک های دندانی سفت و سفت تر می شوند و به تارتار تبدیل می شوند، و باکتری بع لثه ها منتشر می شود. این روند منجر به بروز ژینژیویت (بیماری لثه اولیه) و در نهایت پریودنتیت می شود.

وقتی لثه ها حساس و تحریک پذیر می شوند، آنها از دندان ها منتشر می شوند و فضاهای عمیقی شکل می گیرند. این فضاها “پاکت های پریودنتال” نامیده می شوند. تارتار عموماً زیر لثه ها، روی پایه دندان ها، بین لثه ها، و روی ریشه های دندان ها واقع شده است.

عوامل خطرزا و علائم و نشانه های بیماری پریودنتال

شایع ترین عامل خطرزا یا ریسک فاکتور همراه با پریودنتیت عبارت است از:

• عادات خوب مسواک نزدن و خوب نخ دندان نکشیدن، که منجر به تشکیل پلاک و تارتار می شوند.
• کشیدن سیگار یا جویدن تنباکو برای مدت زمان طولانی.
• تغذیه بد، مانند خوردن غذاها و نوشیدنی های مملو از قند و شکر در اغلب اوقات.
• برخی داروهای فشار خون، بیماری قلبی، عارضه های قلبی عروقی، ذات الریه باکتریایی، تشنج، یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن.
• دندان های کج، که باعث می شوند پلاک های دندانی و رسوب به سختی زدوده شوند.
• سابقه خانوادگی پریودنتیت.
• فشار طولانی مدت، که موجب بروز التهاب می شود.

علائم و نشانه های پریودنتیت می توانند از خفیف تا شدید دسته بندی شوند و می توانند شامل موادر زیر باشند:

• لثه های قرمز و متورم
• التهاب زیر یا اطراف لثه ها
• لثه هایی که با پروب کردن (مانند نخ دندان کشیدن) دچار خونریزی می شوند.
• لق شدن دندان ها یا شل شدن لثه ها که به راحتی از روی دندان ها کنار می روند.
• بوی بد دهان، حتی پس از مسواک زدن.
• چرک بین دندان ها و لثه ها.
• کج شدن ناگهانی دندان ها و بایت مشکل دار.

مراحل گام به گام جرمگیری و تسطیح سطح ریشه

جرمگیری و تسطیح سطح ریشه ها عبارت است از زدودن پلاک های دندانی، تارتار (رسوب) سفت شده، و لکه ها از روی سطح دندان ها و ریشه های دندان های بیمار. هزینه جرمگیری و تسطیح سطح ریشه (پاکسازی عمقی) به موقعیت بیمار بستگی دارد و نیز اینکه بیمار بیمه خدمات دندانپزشکی دارد یا خیر.

دندانپزشک عموماً فرایند را در دو جلسه مجزا انجام می شود. طی جلسه نخست یک چهارم فک های بالا و پایین هر طرف از دهان را پاکسازی می کند. سپس در جلسه دوم دو چهارم دیگر پاکسازی می شوند.

فرایند جرمگیری و تسطیح سطح ریشه ها عموماً شامل گام های زیر هستند:

تزریق بی حس کننده موضعی

جرمگیری و تسطیح سطح ریشه نیاز به تزریق بی حس کننده های موضعی دارد، که به آن داروی تثبیت کننده غشاء نیز اطلاق می گردد، تا به کنترل درد و خونریزی کمک کند. بی حس کننده های موضعی متداول ترین بی حس کننده هایی هستند در طول فرایندهای دندانپزشکی که تنها مقداری تهاجمی هستند استفاده می شوند.

ابتدا، دندانپزشک دارو را داخل دهان تزریق می کند و منطقه مورد نظر را بی حس می کند. سپس، پس از حدود 5 دقیقه، از دست رفتن موقتی احساس اتفاق می افتد. شما بیدار خواهید ماند و در طول کل فرایند هشیار خواهید بود اما هیچ دردی احساس نخواهید کرد. شما در طول درمان و پس از آن، در محل تزریق سوزش حساسیت احساس خواهید کرد.

جرمگیری

گام دوم در این فرایند انجام جرمگیری زیر لثه است، که طی آن دندانپزشک پلاک ها و رسوب زیر لثه ها، بین لثه ها، و روی پایه تاج دندان ها را می زداید. جرمگیری یا به صورت دستی یا با استفاده از ابزار آلتراسونیک انجام می شود. هر دو تکنیک موجب شل شدن پلاک های دندانی و زدوده شدن تارتار سفت شده می شود. برای زدودن پلاک های و باکتری، اسکیلر درون پاکت قرار داده می شود در حالی که با دندان زاویه ای بین 45 تا 90 درجه داشته باشد. سپس دندان ها و سطوح ریشه ها تراشیده می شوند و با حرکات عمودی، افقی و دورانی تمیز می شوند.

تسطیح سطح ریشه

عاج، سمنتوم، مینا، و پالپ دندان چهار بخش اصلی دندان ها هستند. وقتی پریودنتیت ادامه پیدا می کند، عموماً بیماری به سمنتوم، عاج، یا هر دو آسیب می رساند. تسطیح سطح ریشه تلاشی است برای صاف و صیقلی کردن سطوح زبر ریشه های دندان و زدودن هر گونه باکتری زیر لثه.

در طول این فرایند، دندانپزشک زیر لثه ها را پاکسازی می کند تا هر گونه پلاک و تارتار تشکیل شده روی ریشه های دندان ها زدوده شوند، جایی که استخوان ها تحت تأثیر عفونت قرار گرفته اند. تسطیح عبارت است از زدودن کامل سمنتوم که فیلم کلسیفیه شده ای است که روی سطح ریشه های دندان ها را پوشش داده است.

این فرایند ممکن است شامل زدودن لایه های سطحی بسیار ریز عاج نیز باشد، که لایه دوم دندان است که زیر مینای دندان وجود دارد.

پس از جراحی

پس از تکمیل فرایند، دندانپزشک شما منطقه پاکسازی شده را شستشو می دهد تا هر گونه باکتری باقی مانده را پاکسازی نماید. سپس فشار اعمال می کند تا از رشد صحیح بافت لثه اطمینان حاصل نماید.

بیماران اغلب پس از فرایند دردی جزئی تجربه می کنند. لثه هایی که به خوبی ترمیم پیدا کرده باشند بافتی محکم، و شکلی طبیعی دارد که به خوبی تطبیق پیدا کرده است.

از جمله علائم پس از درمان که عموماً ظرف چند روز برطرف می شوند عبارتند از:

• خونریزی لثه ها
• لثه های تحریک پذیر
• ناراحتی دندان ها، مانند حساسیت به گرما، سرما، و مواد شیرین
• تورم و التهاب اطراف منطقه درمان شده
• آلرژی به برخی موادی که در طول فرایند استفاده می شوند.

نکات مراقبت پس از فرایند

رعایت بهداشت خوب دهانی برای پیشگیری از پیشرفت پریودنتیت مزمن ضروری است. پریودنتیت جدی ترین شکل بیماری لثه است که منجر به تحلیل دائمی استخوان می شود که نمی تواند دوباره رشد کند. بیماری پریودنتال شدید نیز عموماً نیاز به جراحی تهاجمی دارد.

برای پیشگیری از نیاز به جراحی، داشتن بهداشت خوب دهانی لازم و ضروری است. این عادات عبارتند از پاکسازی دندان ها با دو مرتبه مسواک زدن در طول روز، استفاده از فلوراید، نخ دندان کشیدن، و شستشو با دهانشویه.

جلسات چکاپ پس از فرایند چند هفته پس از درمان نیز ضروری هستند، که در آن دندانپزشک بهبود لثه ها را بررسی می کند و اطمینان حاصل می کند که اندازه پاکت پریودنتال کاهش پیدا کرده است. اگر پاکت عمیق تر از 3 میلی متر باشد، ممکن است یک فرایند دیگر لازم باشد.