درد شدید و ناگهانی در یک سمت فک می تواند هشدار دهنده باشد، اما این معمولاً چندان جدی نیست. شما باید نگران مسائل دندانی مانند حفره های دندان یا آبسه دندان ها باشید یا به این فکر کنید که آیا شب ها دندان های خود را روی یکدیگر فشار می دهید و می سایید.

علل احتمالی متعددی وجود دارند که باعث بروز درد فک در یک سمت می شوند. در اینجا، ما تعدادی از دلایل اصلی را بیان خواهیم کرد، و علائم دیگری که باید به آنها دقت کنید را ذکر خواهیم کرد، و برای شما توضیح خواهیم داد که چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید.

آیا باید نگران باشیم؟

به طور کلی، درد فک در یک سمت دلیل برای نگرانی فوری نیست. اما در موارد نادر، می تواند یکی از علائم اولیه حمله قلبی باشد. هر کسی می تواند این علائم را تجربه کند، اما اغلب در زنان اتفاق می افتد.

اگر قرار است یک حمله قلبی داشته باشید، احتمالاً در کنار درد فک علائم دیگری نیز دارید، از جمله:

• فشار یا درد در ناحیه سینه که وقتی استراحت می کنید از بین می رود اما دوباره برمی گردد.
• گرفتگی، درد، و فشار در ناحیه سینه و بازو، که می تواند به فک، گردن، کتف، و شکم شما منتشر شود.
• سوزش سر دل یا سوء هاضمه
• تنگی نفس
• تهوع، استفراق، و درد شکم
• خستگی شدید
• سر گیجه و سبکی سر
• عرق سرد ناگهامی

این علائم می توانند به طور ناگهانی بروز پیدا کنند یا به آرامی، طی چند ساعت یا چند روز پیش بیایند. اگر درد فک شما با برخی از این علائم همراه باشد، باید به دنبال درمان اورژانسی باشید یا از کسی بخواهید شما را به بیمارستان برساند.

علل شایع درد فک

در اینجا به برخی از شایع ترین علل بروز درد فک می پردازیم:

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی (TMJ) مفاصلی را تحت تأثیر قرار می دهد که جمجمه شما را به فک متصل می کند. یک دیسک استخوان ها را در این مفاصل از هم جدا می کند و به حرکت صحیح آنها کمک می کند. اگر دیسک کج شود یا مفاصل آسیب ببینند، ممکن است درد و دیگر علائم را در یک یا در هر دو سمت فک خود تجربه کنید.

دیگر علائم اختلالات مفصل فکی گیجگاهی عبارتند از:

• درد اطراف فک
• گوش درد
• درد، صدای کلیک، یا در رفتگی هنگام جویدن یا باز کردن دهان
• مشکل در باز و بسته کردن دهان، در صورت قفل شدن مفاصل

عوامل متعددی هستند که می توانند با اختلالات مفصل فکی گیجگاهی ارتباط داشته باشند، بنابراین همیشه هم یافتن یک علت مشخص کار راحتی نیست.

مسائلی که می توانند در اختلالات فکی گیجگاهی نقش داشته باشند عبارتند از:

• آرتریت
• فشردن یا ساییدن دندان ها روی یکدیگر یا دندان قروچه
• آسیب به بافت
• آسیب به دندان ها یا همراستا نبودن آنها
• عفونت یا آسیب فک
• آسیب به غضروف مفاصل

اگر شما علائم اختلالات فکی گیجگاهی دارید، با پزشک معالج یا دندانپزشک خود مشورت کنید تا علت اصلی را شناسایی کند.

سینوزیت

التهاب درون حفره های بینی شما می تواند باعث بروز سینوزیت شود. این اتفاق به نظر می رسد در صورتی رخ دهد که سرما خورده باشید، اما آلرژی ها و دیگر شرایط پزشکی نیز می توانند با سینوزیت ارتباط داشته باشند.

اگر حفره های سینوس پشت گونه های شما، که تحت عنوان سینوس ماگزیلا شناخته می شوند، ملتهب شوند، احتمالاً در یک یا هر دو سمت فک خود درد احساس خواهید کرد.

دیگر علائم سینوزیت عبارتند از:

• احتقان بینی که باعث می شود تنفس از راه بینی دشوار شود.
• مخاط زرد یا سبز رنگی که از بینی به داخل حلق شما تخلیه می شوند.
• درد، فشار، و تورم صورت.
• فشار و درد در گوش ها و سر.
• خستگی
• مشکل در بویایی یا چشایی.

سینوزیت اغلب به طور خود به خود برطرف می شود، اما اگر بیشتر از یک هفته طول بکشد، ممکن است ارزش داشته باشد برای چکاپ به پزشک مراجعه کنید.

مشکلات دندانی

درد در یک سمت فک شما اغلب می تواند به مشکلات دندانی یا نگرانی های وضعیت سلامت دهان شما ارتباط داشته باشد.

مشکلات شایع دندانی که باعث بروز درد فک می شوند عبارتند از:

• حفره های دندانی
• آبسه دندان
• رشد دندان عقل
• بیماری لثه یا پوسیدگی دندان
• از دست دادن یا کجی و انحراف دندان ها
• ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر

اگر مشکلات دندانی مقصر باشند، احتمالاً علائم دیگری نیز باید داشته باشید، از جمله:

• دندان دردی که طولانی شود یا ایجاد شود و از بین برود
• دندان های حساس
• لثه های دردناکی که خونریزی دارند
• زخم داخل دهان
• بوی بد دهان یا خشکی مداوم دهان
• درد هنگام جویدن یا بلعیدن

تورم صورت و تب همراه با درد شدید دندان ممکن است نشان دهنده یک آبسه باشند. برای این علائم بلافاصله با دندانپزشک خود تماس بگیرید، مخصوصاً اگر تنفس و بلع شما دچار مشکل شود.

علل نادر

این مسائل چندان شایع نیستند، اما ممکن است منجر به بروز درد در یک سمت فک شما شوند. اگر دلیل واضحی برای درد شما وجود ندارد، احتمالاً پزشک شما این علل را رد می کند.

نورالژی تریژمینال (درد عصب سه قلو)

این بیماری مزمن عموماً از فشار غیر طبیعی بر روی عصب سه قلو ناشی می شود. این فشار می تواند از عملکرد صحیح عصب جلوگیری کرده و منجر به بروز درد شدید شود. آسیب یا ناهنجاری مغزی نیز می تواند باعث بروز این بیماری شود.

نورالژی سه قلو بیشتر در زنان و افراد بالای 50 سال شایع است. نشانه اولیه آن نیز درد شدید است که معمولاً در یک سمت صورت اتفاق می افتد.

این درد ممکن است:

• هنگامی که صورت را لمس می کنید یا عضلات صورت را حرکت می دهید ایجاد شود، حتی ممکن است باعث بروز دردهای جزئی مانند ضربان زدن، یا احساسات شوک مانند شود.
• احساس درد یا سوزش دائمی داشته باشد.
• باعث تکان در صورت شود.
• در قسمت هایی رخ می دهد که برای چند ثانیه یا چند دقیقه طول می کشد.
• در فک پایین، گونه ها یا دهان شما ایجاد می شود.
• با گذشت زمان شدیدتر می شود.
• درد اغلب مختصر اما آزار دهنده است. ممکن است به داروهای بدون نسخه پاسخ ندهد، اما پزشک شما می تواند درمان های دیگر، از جمله داروهای تجویزی را توصیه کند.

استئومیلیت

استئومیلیت یکی از انواع نادر اما جدی عفونت استخوان است که با ورود باکتری به داخل استخوان اتفاق می افتد.

اگر مشکل جدی مربوط به سلامت دندان داشته باشید یا اگر دهان شما به نوعی آسیب دیده باشد، استخوان فک شما ممکن است پس از جراحی دندان عفونی شود. شرایطی که بر سلامت ایمنی شما تأثیر می گذارند نیز می توانند خطر استئومیلیت را در شما افزایش دهند.

این عفونت می تواند گسترش یابد و باعث مرگ استخوان شود. درمان سریع با آنتی بیوتیک ها می تواند به جلوگیری از بروز عوارض جدی کمک کند، بنابراین در صورت داشتن موارد زیر مهم است که مراقبت های پزشکی دریافت کنید:

• بدتر شدن درد فک
• تب داشتن
• تورم یا حساسیت در دندان ها یا فک
• قرمزی یا گرما در ناحیه دردناک
• خستگی
• بوی بد دهان
• مشکل در باز و بسته کردن دهان به دلیل درد و تورم
• بی حسی در فک، لب ها، یا دهان

تومورها و کیست ها

این دو نوع زائده با هم متفاوت هستند. تومورها توده ای از بافت ها هستند و کیست ها معمولاً حاوی مایع هستند. هر دو می توانند باعث درد فک در شما شوند، گرچه هر دو تا حدودی نادر هستند.

اغلب آنها سرطانی نیستند، اما همچنان می توانند روی سلامت دهان و دندان ها تأثیر بگذارند. آنها ممکن است به سرعت رشد کنند، باعث شوند دندان ها به سرعت جابجا شوند و از جای خود خارج شوند و استخوان و بافت فک و دهان را از بین ببرند.

برخی از شایع ترین تومورها و کیست هایی که می توانند بر دهان شما تأثیر بگذارند عبارتند از:

• آملوبلاستوم
• کیست های دندانی
• ادنتوم

همه کیست ها یا تومورها یاعث بروز علائم نمی شوند، اما ممکن است علائم زیر را همراه با درد مداوم در فک خود تجربه کنید.

• لکه های قرمز یا سفید داخل دهان
• زخم های باز یا خونریزی کننده
• یک توده یا زائده ای که می توانید آن را احساس کنید
• درد طولانی مدت یا احساس خشن در گلو
• مشکل در بلع یا حرکت فک
• رشد بافت اطراف دندان ها
• تورم فک یا صورت

درمان به نوع زائده و علت بروز آن بستگی دارد، اما تشخیص زود هنگام و مراقبت های پزشکی می توانند شانس درمان موفق را افزایش دهند.

نکاتی برای تسکین چنین دردهایی

اگر در فک خود درد خفیف یا موقی دارید، ممکن است نیازی به درمان دارویی نداشته باشید. اگر علت جدی نباشد، معمولاً پس از رفع مشکل درد بهبود می یابد.

در این فاصله زمانی، این راهکارها می توانند در مدیریت آن به شما کمک کنند:

• از گرما استفاده کنید. گرما به آرامش عضلات شما کمک می کند و می تواند به تسکین درد و خشکی آنها نیز کمک کند.
• کمپرس یخ استفاده کنید. این راهکار می تواند به بی حس کردن درد کمک کند و بویژه زمانی می تواند مفید باشد که تورم را هم تجربه می کنید.
• مسکن های بدون نسخه را امتحان کنید. استامینوفن (تیلنول)، ایبوپروفن (ادویل) و سایر داروهای مسکن بدون نسخه می توانند به کاهش موقت درد کمک کنند. حتماً دستور العمل دوز روی بسته بندی را دنبال کنید. اگر دوز توصیه شده مؤثر نیست، یا برای بیش از چند روز به مصرف مسکن نیاز دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
• در صورت امکان به فک خود استراحت دهید. انتخاب غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد ندارند می توانند به شما در جلوگیری از کار بیش از حد عضلات فک کمک کند.
• ماساژ را امتحان کنید. یک پزشک، فیزیوتراپ، یا متخصص ماساژ می توانند از ماساژ درمانی برای کاهش درد و تنش در فک شما استفاده کنند. همچنین می توانید یاد بگیرید که چگونه از برخی تکنیک ها به تنهایی استفاده کنید. آنها بویژه می توانند برای اختلالات فکی گیجگاهی مفید باشند.
• سعی کنید آرامش داشته باشید. اگر درد فک شما ناشی از ساییدن یا فشردن دندان ها روی یکدیگر (دندان قروچه یا براکسیسم) است، تکنیک های آرام سازی می توانند به شما کمک کنند از استفاده از این عمل به عنوان پاسخی برای استرس اجتناب کنید. شل کردن عضلات بعلاوه می تواند به تسکین درد کمک کند.
• موقعیت خواب خود را تغییر دهید. اگر همیشه به یک پهلو می خوابید، یا در حالی می خوابید که دستتان را زیر فک خود قرار می دهید، این کار می تواند به عضلات شما فشار وارد کند. تغییر سمتی که روی آن می خوابید می تواند به کاهش درد شما کمک کند. حتی اگر درد شما علت دیگری داشته باشد، خوابیدن به سمت دیگر می تواند به تسکین درد در شب کمک کند.

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

گرچه درد فک همیشه جدی نیست، اما درد همراه با برخی علائم خاص می تواند به یک مشکل جدی تر اشاره کند که نیاز به درمان دارد.

اگر درد بیشتر از چند روز ادامه پیدا کند یا به نظر برسد که برطرف شده و مجدداً عود کند، ممکن است لازم باشد به پزشک یا دندانپزشک خود مراجعه کنید.

در اینجا به بیان برخی از علائم دیگر می پردازیم که ممکن است وقت آن باشد که نظر یک پزشک متخصص را جویا شوید:

• در خوردن، آشامیدن، بلعیدن یا تنفس مشکل دارید.
• درد باعث می شود حرکت دادن دهان مثل همیشه، دشوار باشد.
• ورم یا تبی دارید که از بین نمی روند.
• درد شدیدی دارید که ناگهان پس از ترکیدن مایعی شور که مزه و بوی نامطبوعی دارد، از بین می رود.

تب بالا، درد شدید یا تورمی که بر توانایی تنفس و بلع شما تأثیر می گذارند، همه علائم جدی هستند که نیاز به درمان فوری دارند. اگر با این علائم درد فک دارید، بهتر است به جای منتظر ماندن برای مراجعه به پزشک معالج خود، به اورژانس بروید.