مزایای بهداشت خوب دهان و دندان ها فراتر از داشتن لبخندی درخشان است. اطمینان از صحیح مسواک زدن، نخ دندان کشیدن روزانه، و رعایت مراجعات منظم دندانپزشکی، سلامت عمومی شما را تضمین می کند. مشکلات دندانی مانند بیماری لثه و پوسیدگی دندان می توانند با تعدادی از بیماری ها از جمله بیماری قلبی و ذات الریه ارتباط داشته باشند.

این مقاله مروری سریع دارد بر شرایط مرتبط با سلامت ضعیف دهان و دندان ها، مواردی که می توانند سلامت دهان و دندان های شما را بدتر کنند، و همچنین آنچه که می توانید برای حفظ لبخند خود انجام دهید.

چه شرایطی با بهداشت نامناسب دهان مرتبط هستند؟

به طور فزاینده ای، محققان در حال یافتن ارتباطات قابل توجهی بین سلامت عمومی شما و سلامت دهان و دندان ها هستند. بهداشت ضعیف دهان مستقیماً با ذات الریه، طیف وسیعی از مشکلات جدی قلبی و همچنین مشکلات دوران بارداری و زایمان ارتباط دارد.

بیماری قلبی

طی چند سال گذشته، تعداد رو به افزایشی از شواهد، مشکلات دندانی، بویژه از دست دادن دندان ها و پریودنتیت (بیماری پیشرفته لثه) را به بیماری قلبی و سایر مشکلات قلبی ربط داده اند. این مشکلات قلبی و گردش خون عبارتند از:

• بیماری عروق کرونر قلب: که همچنین تحت عنوان آترواسکلروز atherosclerosis شناخته می شود، بیماری عروق کرونر قلب زمانی بروز می یابد که شریان های قلب سخت می شوند، جریان خون دچار اختلال می شود یا به طور کامل قطع می شود.
• نارسایی قلبی: زمانی است که قلب قادر به پمپاژ کافی نیست، و باعث تجمع خون در سایر قسمت های بدن، بویژه پاها و ریه ها می شود.
• آریتمی قلبی: که مشخصه ویژه آن ضربان قلب نامنظم، خیلی سریع یا خیلی آهسته اس، آریتمی های قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی (Afib) نیز ممکن است بروز پیدا کنند.
• سکته مغزی: سکته مغزی که ناشی از لخته شدن خون یا ترکیدن عروق مغز است، باعث تشنج می شود و یک موقعیت اورژانسی پزشکی است.

در افرادی که سلامت دهان و دندان خوبی ندارند، از میان دیگر مشکلات قلبی، میزان حمله قلبی و سکته مغزی افزایش یافته است. گرچه ممکن است مشکلات دهان مستقیماً باعث بروز ناراحتی های قلبی نشوند، اما آنها ممکن است به مشکلات قلبی کمک کنند و با آنها مرتبط باشند. با این حال، برای درک اینکه چرا این ارتباط وجود دارد، تحقیقات بیشتری نیاز است.

اندوکاردیت

بهداشت نامناسب دهان همچنین یک عامل خطر برای اندوکاردیت، نوعی عفونت بافت های قلب است. باکتری های موجود در دهان در نتیجه بیماری های لثه، ژنژیویت و پریودنتیت می توانند وارد جریان خون شوند و باعث بروز التهاب بالقوه اندوکاردیوم (بافت های پوشش داخلی حفره ها و دریچه های قلب) که تهدید کننده زندگی است شوند.

عوارض بارداری و زایمان

عوارض دوران بارداری و زایمان بعلاوه می توانند در نتیجه عدم رعایت بهداشت و سلامت دهان و دندان ایجاد شوند. علاوه بر این، باردار بودن احتمال ابتلا به التهاب لثه، پریودنتیت، لق شدن دندان ها، یا پوسیدگی دندان ها به دلیل نوسانات هورمونی را افزایش می دهد. مشکلات داخل دهان با طیفی از این عوارض ربط داده شده اند، از جمله:

• تولد زودرس
• وزن کم هنگام تولد
• پره اکلامپسی Preeclampsia
• ژنژیویت زخمی نکروزان حاد (که بعلاوه تحت عنوان trench mouth شناخته می شود)
• تومورهای روی بافت لثه مادر (epulis gravidarum)

پنومونی

ذات الریه یک عفونت ریه است که شدت آن متغیر است و می تواند زندگی فرد مبتلا را تهدید کند. یک مطالعه در سال 2020 روی بیماران مبتلا به ذات الریه در کره جنوبی نشان داد که از دست دادن دندان، داشتن حفره و بهداشت نامناسب دهان ارتباط نزدیکی با این بیماری دارند. علت این است که باکتری های موجود در دهان می توانند وارد جریان خون شده و ریه ها را آلوده کرده و منجر به بروز علائم ذات الریه شوند.

روماتیسم مفصلی

گرچه ماهیت دقیق این رابطه ناشناخته است، اما بین بیماری لثه و آرتریت روماتوئید (RA) نیز ارتباطی یافت شده است. این بیماری خود ایمنی به مفاصل آسیب می زند و باعث بروز درد و التهاب می شود. باکتری های خاصی در دهان، بویژه پورفیروموناس ژنژیوالیسPorphyromonas gingivalis ، در مفاصل آرتروزی یافت شده اند که نشان دهنده ارتباط است.

بیماری آلزایمر

مطالعات نشان داده اند که بین ژنژیویت و بیماری آلزایمر، یک شکل پیش رونده زوال عقل که باعث تخریب سلول های عصبی در مغز می شود، ارتباط وجود دارد. محققان دریافته اند که باکتری پورفیروموناس ژنژیوالیس می تواند از لثه به مغز حرکت کند، و در آنجا آنزیم هایی را ترشح می کند که به نورون ها آسیب می رسانند.

آلزایمر و مراقبت از دندان

افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است برای مراقبت از دندان های خود به کمک نیاز داشته باشند. ممکن است نیاز باشد پرستاران یا اعضای خانواده به افراد مبتلا به آلزایمر کمک کنند که مرتباً مسواک بزنند و نخ دندان بکشند.

چه شرایطی می توانند سلامت دهان را بدتر کنند؟

نه تنها مشکلات بهداشت دهان و دندان ها مانند التهاب لثه و پوسیدگی دندان می توانند منجر به بروز سایر مشکلات سلامتی، یا بدتر شدن آنها شوند، بلکه سلامت دهان بعلاوه تحت تأثیر دیگر بیماری ها قرار می گیرد. این بویژه در مورد شرایط مزمن و طولانی مدت بیشتر صدق می کند. در اینجا خلاصه ای سریع از مشکلات سلامتی که می توانند روی دهان شما تأثیر بگذارند آورده شده است.

دیابت

دیابت زمانی به وجود می آید که در تبدیل قندها (گلوکز) به انرژی مشکلاتی وجود داشته باشد، که منجر به بالا رفتن خیلی زیاد سطوح قند خون می شود. انواع مختلفی از دیابت وجود دارند که دیابت نوع 2 شایع ترین آنها است.

دیابت باعث ادرار زیاد، کاهش وزن ناگهانی، خستگی و سایر علائم می شود و با بیماری پریودنتال همراه است. بیماری لثه می تواند باعث از دست رفتن دندان ها و مشکلات دیگر شود.

ایدز یا اچ آی وی HIV

زندگی کردن با ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) که می تواند منجر به ایدز شود، می تواند تأثیر قابل توجهی روی سلامت دهان و دندان ها داشته باشد. با HIV طیف وسیعی از مشکلات دهان و دندان ممکن است ایجاد شوند، از جمله:

• ژنژیویت (التهاب لثه)
• پریودنتیت
• حفره های دندانی
• آفت دهان
• خشکی دهان
• تاول ها
• کاندیدیازیس دهانی (عفونت قارچی دهان)
• سلامت ایمنی و سلامت دندان

افراد مبتلا به HIV بیشتر مستعد بروز مشکلات دندانی و دهانی هستند زیرا این ویروس به سیستم ایمنی حمله کرده و آن را ضعیف می کند. در نتیجه، مبارزه با باکتری های موجود داخل دهان برای بدن سخت تر است.

پوکی استخوان

پوکی استخوان، بیماری که روی سلامت و تراکم استخوان ها تأثیر می گذارد، یکی دیگر از بیماری هایی است که می تواند آسیب قابل توجهی به دندان ها و لثه ها وارد کند. تحلیل رفتن استخوان مرتبط با این بیماری می تواند روی استخوان فک تأثیر بگذارد، و باعث لق شدن یا از دست رفتن دندان ها شود. استخوان های ضعیف در فک نیز می توانند باعث بروز مشکلاتی در ابزارهای دندانی مانند بریج ها و پروتزهای مصنوعی دندانی شوند.

پوکی استخوان بعلاوه با پریودنتیت همراه است. گرچه ارتباط دقیق آن مشخص نیست، اما ضعیف شدن استخوان زیرین ممکن است لثه ها و دندان ها را بیشتر مستعد ابتلا به عفونت باکتریایی کند.

چگونه سلامت دهان و دندان ها را حفظ کنیم؟

بهداشت خوب دهان شامل موارد زیر است:

• صحیح مسواک زدن: مسواک برقی ترجیح داده می شود. اگر از مسواک دستی استفاده می کنید، از حرکات کوچک و دایره ای استفاده کنید. مهم نیست از کدام مسواک استفاده می کنید، دو مرتبه در روز و هر مرتبه دو تا سه دقیقه مسواک بزنید.
• نخ دندان کشیدن: مسواک به تنهایی نمی تواند وارد فضای بین دندان ها شود، حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید.
• فلوراید را فراموش نکنید: فلوراید موجود در آب آشامیدنی (آبی که از شیر آب می نوشید) یا خمیر دندان به تقویت مینای دندان کمک می کنند.
• تحت مراقبت منظم قرار بگیرید: حتماً دو بار در سال برای معاینات و پاکسازی های روتین به دندانپزشک مراجعه کنید.
• مصرف الکل و تنباکو را کاهش دهید: سیگار کشیدن و استفاده از الکل و جویدن تنباکو می توانند به دندان ها و لثه های شما آسیب وارد کنند.
• مراقب داروها باشید: خشکی دهان یکی از عوارض جانبی شایع داروها است، و می تواند منجر به بروز مشکلات دندانی شود.

خلاصه

مشکلات دندانی، بویژه از دست دادن دندان و بیماری لثه، با بیماری های قلبی، اندوکاردیت، و عوارض دوران بارداری و زایمان و سایر بیماری ها مرتبط دارند. علاوه بر این، دیابت، HIV/ AIDS و پوکی استخوان می توانند سلامت دهان را بدتر کنند. رعایت بهداشت خوب دهان و دندان و انجام معاینات منظم دندانپزشکی برای حفظ سلامت عمومی شما مهم است.

رابطه نزدیکی بین سلامت دندان های شما و سایر اعضای بدن شما وجود دارد. ایجاد عادات بهداشتی خوب دهان و دندان و حفظ ملاقات های دندانپزشکی بخشی از اقدامات گسترده تر خود مراقبتی هستند. اگر نگران دندان های خود هستید یا فکر می کنید بهتر است معاینه شوید، حتماً با دندانپزشک خود تماس بگیرید.