ونیر دندان چیست؟

ونیرهای دندان، که تحت عنوان ونیرهای پرسلاین یا ونیر کامپوزیت نیز شناخته می‌شوند، یک لایه‌ی نازک رزین کامپوزیت یا پرسلاین نیمه شفاف همرنگ دندان هستند که به صورت سفارشی ساخته می‌شوند تا متناسب با دندان‌های فرد باشند و رنگ، شکل و ظاهر کلی دندان‌های فرد را بهبود بخشند. قرار دادن ونیرهای دندانی می‌تواند تغییر چشمگیری در لبخند و ظاهر فرد ایجاد نماید.

ونیرهای دندای قادر به حل چه نوع مشکلاتی هستند؟

قرار دادن ونیرهای دندانی گاهی اوقات تحت عنوان “ارتودنسی فوری” شناخته می‌شود زیرا می‌توان از آنها برای مخفی نمودن انواع مشکلات دندانی از جمله دندان‌های “منطقه‌ی لبخند” بهره برد. این مشکلات عبارتند از:

• فاصله‌ی بین دندان‌ها

 

• دندان‌های بدشکل یا کج و ناصاف

 

• دندان‌های شکسته یا لب‌پر شده

 

• وجود لکه‌های دائمی داخلی یا بیرونی دندان‌ها

ونیرهای دندانی قادرند ظاهر دندان‌ها را بهبود بخشند اما نمی‌توانند نحوه‌ی قرارگیری فک، اوربایت یا آندربایت را اصلاح نمایند. برای حل این مشکلات پیچیده‌تر، نیاز است درمان‌های ارتودنسی بیشتری صورت گیرد.

جایگزین‌های ونیرهای دندان کدامند؟

نزدیک‌ترین جایگزین‌های ونیرهای پرسلاین از نظر زیبایی، رزین کامپوزیت‌ها هستند. رزین کامپوزیت ماده‌ای همرنگ دندان است که برای پر کردن دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد و ممکن است برای ساخت ونیرهای دندانی نیز مورد استفاده قرار گیرد. از روکش دندان نیز ممکن است برای اصلاح برخی مشکلات مشابهی استفاده شود که ونیرهای دندانی برای آنها کاربرد دارند، گرچه، فرایند آنها تهاجمی‌تر است.

مزیت‌های ونیرهای پرسلاین

ونیرهای پرسلاین در مقایسه با رزین کامپوزیت از مزیت‌های بیشتری برخوردارند:

• ونیرهای پرسلاین بسیار بادوام هستند. اگرچه ونیرهای پرسلاین بسیار ظریف هستند، معمولا بین 5/0- 7/0 میلی‌متر ضخامت دارند و ذاتا حساس و شکننده هستند و به محض اتصال به ساختار دندان سالم، بسیار محکم می‌شوند. اگر از طریق حفظ بهداشت دهان و دندان‌، از ونیرهای پرسلاین به خوبی مراقبت شود و از آنها برای شکستن یا جویدن خوراکی‌های سفت مانند یخ استفاده نشود، ممکن است چندین سال، معمولا بین 10-15 سال، دوام داشته باشند.
• ونیرهای پرسلاین ظاهری بسیار طبیعی و شبیه دندان‌های طبیعی بوجود خواهند آورد. نیمه‌شفاف بودن پرسلاین این امکان را فراهم می‌آورد تا ونیرها مانند مینای دندان سبک باشند و در دندان عمقی بوجود می‌آورند که با دیگر مواد که برای زیبایی بکار برده می‌شوند قابل مقایسه نمی‌باشد.
• ونیرهای پرسلاین در برابر ایجاد لکه مقاوم هستند. برخلاف دیگر مواد پیوندی که برای زیبایی دندان بکار برده می‌شوند، پرسلاین از جنس سرامیک صاف و سیقلی و مقاوم است، بنابراین در اثر کشیدن سیگار یا نوشیدن مایعات تیره یا پر رنگ یا ادویه‌ها، لکه‌ی دائمی در آنها ایجاد نخواهد شد.
• ونیرهای پرسلاین بسیار غیرتهاجمی هستند. در صورت لزوم، طی فرایند کارگذاشتن آنها روی دندان، تنها بخش کوچکی از ساختار دندان برداشته می‌شود.

معایب ونیرهای پرسلاین در مقایسه با ونیرهای رزین کامپوزیت

معایب اصلی ونیرهای پرسلاین در مقایسه با رزین کامپوزیت عباتند از:

• ونیرهای پرسلاین در مطب ساخته نمی‌شوند. این نوع ونیرها در آزمایشگاه ساخته می‌شوند بنابراین نیاز است بیمار حداقل دو مرتبه به ارتودنتیست مراجعه نماید. ونیرهای رزین کامپوزیت در یک جلسه ساخته و کار گذاشته می‌شوند. برای قرار دادن رزین کامپوزیت روی دندان، به بهترین شکل ممکن و بدون برجستگی دندان و حجیم به نظر رسیدن آن، نیاز است به میزان کافی از ساختار دندان برداشته شود. ماده‌ای که برای اتصال به کار برده می‌شود روی دندان قرار می‌گیرد، سپس رزین کامپوزیت افزوده می‌شود، به آن نور تابانده می‌شود و در پایان پولیش می‌شود.
• ونیرهای پرسلاین گران‌تر از ونیرهای کامپوزیت هستند. ساختن و کارگذاشتن ونیرها مستلزم صرف زمان، تخصص و منابع بیشتری است، بنابراین هزینه‌ی آنها بیشتر است.
• ونیرهای پرسلاین قابل ترمیم و اصلاح نیستند. بنابراین، در صورت شکسته شدن آنها باید ونیر پرسلاین دیگری جایگزین آن شود.

چه کسانی گزینه‌های مناسبی برای ونیرهای دندانی هستند؟

ونیرهای دندانی برای همه‌ی افراد یا برای همه‌ی دندان‌ها مناسب نیستند. در موفقیت این تکنیک، انتخاب گزینه‌ی مناسب، عامل بسیار مهمی است. در صورتی که برای دستیابی به بهترین نتایج نیاز باشد بخشی از ساختار دندان  برداشته شود، قرار دادن ونیر روی دندان فرایندی غیرقابل بازگشت است. ارتودنتیست پس از معاینه‌ی دندان قادر خواهد بود مشخص نماید که آیا ونیرهای دندان مناسب تغییرات مد نظر شما هستند یا خیر. برخی شرایطی که مشخص می‌نمایند دندان‌ها یا افراد خاصی گزینه‌های مناسبی برای ونیرهای دندانی نیستند عبارتند از:

• دندان ناسالم. پیش از ساخت و اتصال ونیر‌های دندانی باید پوسیدگی دندان و بیماری فعال لثه درمان شوند.
• دندان ضعیف. چنانچه بخش قابل توجهی از ساختار دندان از دست رفته باشد و با مواد پر کننده جایگزین شده باشد، این دندان آنقدر مقاوم نیست تا با ونیر دندانی عملکرد خوبی داشته باشد.
• دندانی که بخش قابل توجهی از مینای آن از دست رفته باشد. موفقیت ونیرهای دندانی در اتصال آنها به مینای دندان است.
• افرادی که عادت به فشردن و ساییدن دندان‌ها دارند. فشردن و ساییدن دندان‌ها به یکدیگر (دندان قروچه) از روی عادت، می‌تواند به سادگی موجب شکستن یا لب‌پر شدن ونیرهای دندانی شود. محافظ‌های شبانه‌ی دندان‌ها می‌تواند راه حل مناسبی برای این مشکل باشد.
• افراد که بایت آنها محکم نیست.
• افرادی که دندان‌های آنها به شدت ناصاف و نامرتب هستند و در جای نادرست واقع شده‌اند. ممکن است برای دستیابی به نتایج مطلوب نیاز باشد درمان ارتودنسی صورت گیرد.

روش کار گذاشتن ونیرهای پرسلاین

معمولا برای کار گذاشتن ونیرهای پرسلاین نیاز است بیمار دو مرتبه به ارتودنتیست مراجعه نماید. طی جلسه‌ی نخست:

• دندان‌ها معاینه می‌شوند، بیمار تمایلات و انتظارات خود را با ارتودنتیست در میان می‌گذارد و رنگ مورد نظر بیمار برای ونیر انتخاب می‌شود. مشارکت فعال بیمار در روند “طراحی لبخند” نقش حیاتی دارد. اندازه و شکل دندان‌ها و نیز محدودیت‌های اصلاحی ونیرهای پرسلاین مورد بحث قرار می‌گیرند.
• برای کار گذاشتن ونیرها ممکن است نیاز باشد دندان‌های بیمار آماده شوند که این کار از طریق کوتاه و مرتب کردن مینای دندان از قسمت جلو و لبه‌ی سطح جونده انجام می‌شود تا پس از قرار گرفتن ونیر روی دندان، ضخامت آن از حد مشخصی فراتر نرود و برجسته به نظر نرسند. معمولا، 5/0 تا 7/0 میلی‌متر از مینای دندان تراشیده خواهد شد.
• دندان‌ها قالب‌گیری خواهند شد تا ونیرها دقیقا شبیه دندان‌ها ساخته شوند. از این قالب برای ساخت مدلی استفاده خواهد شد که ونیر پرسلاین به صورت سفارشی از روی آن ساخته خواهد شد.
• بسته به میزان تراشیده شده از روی مینای دندان و نوع تغییرات ایجاد شده، ونیرهای موقتی ممکن است روی دندان‌ها قرار بگیرند.

جلسه‌ی دوم نیز ممکن است بین یک تا دو ساعت طول بکشد. طی این جلسه:

• در صورتی که ونیرهای موقتی روی دندان‌ها قرار گرفته باشند، برداشته خواهند شد.
• مناسب بودن اندازه‌ی ونیرهای پرسلاین توسط ارتودنتیست و سپس توسط خود بیمار مورد بررسی قرار خواهد گرفت. همین زمان است که بیمار باید شکل، رنگ، اندازه و حس قرار گرفتن ونیر را مورد بررسی قرار دهد و ببیند که آیا پیش از اتصال به دندان‌ها، انتظارات او را برآورده می‌سازند. پیش از اتصال ونیرها به دندان‌ها، بیمار می‌تواند درخواست هرگونه تغییری را داشته باشد زیرا پس از اتصال آنها به دندان، دیگر فرصتی برای هیچ گونه تغییری باقی نخواهد ماند.

 

• با مورد تایید قرار گرفتن ونیرها از سوی بیمار، دندان‌ها با محلول اسیدی رقیقی پاکسازی خواهند شد. از نوعی چسب مخصوص همرنگ دندان روی دندان‌ها و داخل ونیرها زده خواهد شد که پس از اتصال ونیر به دندان‌ها، با تابش نور خشک و محکم خواهد شد.
• به محض خشک شدن چسب، هر گونه سمنت اضافی برداشته می‌شود، بین دندان‌ها نخ دندان کشیده می‌شود و ونیرها پولیش می‌شوند.

برای نگه‌داری از ونیرها چه مراقبت‌هایی نیاز است؟

ونیرهای دندان ممکن است لب‌پر شوند و در صورتی که به خوبی از آنها مراقبت نشود ممکن است کنده شوند. برای افزایش دوام آنها نیاز است بهداشت دهان و دندان به خوبی حفظ شود و بیمار به طور منظم؛ یا حداقل دو مرتبه در سال، به ارتودنتیست خود مراجعه نماید. بعلاوه، بیمار باید سعی کند از آنها برای گاز زدن یا شکستن خوراکی‌های سفت و محکم مانند انواع مغزها و یخ استفاده نکند

طول درمان ارتودنسی برای هر بیماری متفاوت است و تحت تاثیر عوامل مختلف خواهد بود. برخی از این عوامل با معاینه‌ی بیمار مشخص می‌شوند، مانند پیچیدگی مشکل موجود در فک و دندان‌ها که تعیین‌کننده‌ی طول درمان می‌باشند. دیگر عوامل از قبیل “همکاری بیمار” کمتر قابل پیش‌بینی هستند اما به همین میزان در تعیین طول درمان نقش دارند. به همین دلیل، معمولا پیش‌بینی می‌شود که طول درمان بین یک تا دو سال باشد.

موارد پیچیده‌تر ارتودنسی مستلزم مدت زمان بیشتر برای اتمام درمان خواهند بود. از سوی دیگر، ایجاد تغییرات کوچک و درمان‌های جزئی نیاز به زمان کمتری خواهند داشت. بعلاوه، زمانی که درمان چند روش را شامل می‌شود، مثلا جراحی فک یا انجام ایمپلنت،  طول درمان افزایش خواهد یافت.

عوامل موثر بر طول درمان ارتودنسی

 

از جمله مهمترین عواملی که طول درمان ارتودنسی را تحت تاثیر قرار می‌دهند به طور خلاصه در زیر ذکر شده‌اند.

• به نظر در مواردی که درمان ارتودنسی نیاز به کشیدن دندان دارند بیشتر طول می‌کشد تا مواردی که نیاز به کشیدن دندان ندارند. بعلاوه، تعداد دندان‌های کشیده شده نیز در طول درمان نقش دارند.

 

• نمی‌توان به طور قطعی نتیجه‌گیری کرد که طول درمان با ابزارهای متحرک ارتودنسی چقدر است.

 

• به نظر تفاوت‌های سنی در طول درمان ارتودنسی نقش ندارند، مشروط بر آنکه بیمارها در یک دوره‌ی دندانی دائمی به سر برند.
• در رابطه با مال اکلوژن کلاس II، شواهد بسیاری مبتنی بر این واقعیت وجود دارد که هر چه درمان ارتودنسی زودتر آغاز شود، درمان آن طولانی‌تر خواهد بود.
• شواهد اندکی در رابطه با تفاوت‌های طول درمان ارتودنسی مال‌اکلوژن‌های مختلف وجود دارد.
• طول درمان روش‌های ترکیبی اردونسی- جراحی متفاوت است و به نظر به جراح بستگی دارد. چنین به نظر می‌رسد که جراحان با تجربه‌تر که تعداد بیشتری جراحی انجام داده‌اند، در مدت زمان کمتری درمان را به اتمام می‌رسانند.

• عوامل مختلف مانند تکنیک مورد استفاده، تعداد و مهارت جراحانی که در فرایند درمان دخیل می‌باشند، رضایت بیمار و شدت مال‌اکلوژن اولیه همگی در طول درمان نقش دارند. با این حال، سهم هر عامل چندان شناخته شده نیست و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
• وجود دندان‌های نیش نهفته در فک بالا طول درمان را افزایش می‌دهند. وخامت نهفتگی دندان، و نیز سن بیمار، ممکن است با طول درمان مرتبط باشند.

شاید موثرترین عامل درتعیین طول درمان ارتودنسی همکاری بیمار باشد. رضایت بیمار در روند موثر درمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استفاده‌ی مداوم از الاستیک قابل ارتجاع یا روکش کام طبق دستورالعمل ارتودنتیست ، مراقبت صحیح از براکت‌ها و سیم‌ها و مراجعه‌ی منظم به ارتودنتیست افزایش سرعت پیشرفت درمان را ممکن خواهد نمود. عدم تبعیت بیمار از همه‌ی این موارد باعث خواهد شد درمان به تعلیق بیفتد. متاسفانه، ارتودنتیست کنترلی روی این جنبه‌ی درمان ندارد. اغلب، همکاری ضعیف بیمار منجر به طولانی‌تر شدن زمان قابل انتظار درمان خواهد شد.

با خارج کردن بریس‌های دندانی، درمان ارتودنسی پایان نخواهد یافت. پس از برداشتن بریس نیاز است بیمار از ریتینر استفاده کند تا دندان‌ها را در جای خود نگه دارند.طی این زمان، بیمار باید به طور منظم به ارتودنتیست مراجعه نماید.

در آخر باید اشاره نمود که در حال حاضر اطلاعات مستندی مربوط به طول درمان با استفاده از روش‌های ارتودنسی نسبتا جدید (مانند تکنیک اینویزالازین و مینی‌ایمپلنت) در دست نیست. بعلاوه، شواهد علمی برای بررسی زمان درمان در مورد روش‌های درمان جنبی غیرمعمول کافی نیستند

بسیاری از افراد جامعه نیاز دارند که بر روی دندان‌هایشان کارهای زیبایی و ترمیمی صورت گیرد و یکی از گزینه‌های اصلی آنها استفاده از درمان ارتودنسی است. با این وجود با توجه به اینکه چندین نوع متخصص حرفه‌ای در این زمینه وجود دارد، اغلب آن‌ها گیج می‌شوند و نمی‌دانند که به سراغ کدام یک از گزینه‌ها بروند. معمولاً اولین گامی که برای درمان دندان‌ها برداشته می‌شود، این است که به سراغ یک دندانپزشک عمومی رفته و در صورت تخصصی شدن موضوع آنها باید به یکی از متخصصین حوزه خود مراجعه کنند. یکی از حرفه‌هایی که متخصص مراقبت از دندان به شمار می‌رود، ارتودنتیست است که وظیفه درمان ارتودنسی را بر عهده دارد.

 اغلب ارتودنتیست‌ها زمان خود را بر روی صاف کردن دندان‌ها متمرکز می کنند و معمولاً در سطح جامعه با کسانی که از براکت ارتودنسی استفاده می‌کنند شناخته می‌شود! با وجود تعدد در متخصصین دندانپزشکی، در این مقاله به طور خاص درباره روش درمان ارتودنسی بحث خواهیم کرد می‌خواهیم مشابهت بین هر کدام از این روشها را به بحث بگذاریم. پس با ما همراه باشید!

یک ارتودنتیست دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟

 اگر با اصطلاح ارتودنتیست آشنا نباشید، احتمالاً با سؤالات بسیاری مواجه می‌شوید از جمله: درمان ارتودنسی چیست؟ انواع درمان ارتودنسی چیست؟ و برخی از این سؤالات بیشتر به وظایف آنها مربوط می‌شود. ارتودنتیست‌ها وظیفه تمیز کردن دندان‌ها را برعهده ندارند، و دندانها را نمی‌کشد، نقش اصلی آنها این است که دندان‌ها را مرتب کرده و وضعیت قرار گرفتن دندانها بر روی هم را اصلاح کنند. اغلب افراد در مراجعه به این متخصصین از آن‌ها می‌خواهند که موقعیت دندان‌ها و فک را برای گرفتن براکت ارتودنسی بررسی کنند.

 براکت یکی از وسایلی که برای تحت فشار قرار دادن دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت ارتودنتیست‌ها در تعیین بهترین ابزار ممکن برای حرکت دندان‌های بیمار تخصص دارند و انتخاب می‌کنند که چه ابزاری برای وضعیت دندان یک بیمار مناسب است. در حقیقت ارتودنتیست‌ها ابزارهای مختلفی در اختیار دارند که با عنوان براکت ارتودنسی شناخته می‌شود و به شکل‌های مختلفی بر روی دندان‌ها قرار گرفته و از طریق اعمال فشار فیزیکی و مکانیکی به دندان‌ها باعث حرکت آنها به سمت محل مناسب می‌شوند.

 اساساً درمان ارتودنسی به عنوان یک فرایند در گرفتن دستگاه و ابزار مورد نظر برای تنظیم موقعیت نادرست دندان‌ها تعریف می‌شود. در حال حاضر ۴ نوع درمان ارتودنسی وجود دارد که مورد استفاده قرار می‌گیرند و عبارتند از:

• براکت های ثابت: این براکت ها قابلیت برداشتن ندارند و به عنوان رایج‌ترین گزینه مورد استفاده قرار می‌گیرند؛
• براکت ارتودنسی متحرک: این براکت‌ها عملکردی همانند براکت های معمولی دارند، با این تفاوت که امکان برداشتن و جابجایی آنها فراهم است.
• نگه دارنده‌های پلاستیکی: این ابزارها معمولاً برای تغییر مکان بسیار کم مورد استفاده قرار می‌گیرند.

براکت های ارتودنسی چگونه عمل می‌کنند؟

همانطور که قبلاً عنوان شود، ارتودنتیست به شما کمک می‌کند که موقعیت دندانهای خود را تغییر دهید. با توجه به این که اغلب ارتودنتیست‌ها از براکت ارتودنسی به عنوان رایج‌ترین روش مورد نظر استفاده می‌کنند، باید کمی در مورد آن‌ها و کاربردهای آنها بحث کنیم. در وهله اول، براکت ها از قطعاتی جداگانه ساخته می‌شوند که بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند. پس از قرار گرفتن براکت ها بر روی دندان، یک سیم از میان آنها عبور می‌کند و با اعمال فشار بر روی آنها باعث حرکت دندان می‌شود. با گذشت زمان، این سیم‌ها فشار‌های مختلف و متناوبی بر روی دندان‌ها وارد می‌کنند که درد آن نیز تحت فشار به صورت آهسته شروع به حرکت می‌کند.

با گذشت زمان، سیمهای براکت ارتودنسی قوی‌تر شده و دندان‌ها تحت فشار مستقیم قرار گیرند تا به محل خود برسند. اگر شما مشکل اوربایت (overbite) یا آندربایت (underbite) دچار باشید این بدین معنی است که دندانهای بالایی یا پایینی شما در حالت طبیعی خود قرار ندارند. با توجه به این شرایط، ارتودنتیست ممکن است نسبت به قرار دادن براکت ارتودنسی و فاصله آنها تصمیم‌های متفاوتی بگیرد. در هر صورت انتخاب نوع درمان ارتودنسی و ابزارهای مورد استفاده در آن بر عهده شخص ارتودنتیست بوده آنها تصمیم می‌گیرند که شما در شرایط مختلفی از کدام گزینه استفاده کنید. البته ممکن است در انتخاب گزینه‌ها به سلیقه شما و مسائل ظاهری بیمار نیز توجه شود.

ارتودنتیست شما دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد؟

 ممکن است فکر کنید که براکت ارتودنسی تمام کارها را انجام می‌دهند و نقش همه ارتودنتیست‌های یکسان است و بیشتر کار بر عهده براکت قرار دارد. در حقیقت، ارتودنتیست شما نقش مهمی در طول این فرایند بازی می‌کند. ارتودنتیست شخصی ممکن است فرایند درمان ارتودنسی را به شکل متفاوتی ارائه دهد و برخی از آنها نسبت به دیگران عملکرد بهتری داشته باشد. مهم این است که شما به عنوان یک بیمار به دنبال یک ارتودنتیست حرفه‌ای، با کیفیت بالا و قابل اطمینان بگردید تا اطمینان حاصل شود که روند درمان ارتودنسی شما به خوبی انجام می‌شود.

 در وهله اول، یکی از مواردی که یک متخصص ارتودنسی به شما می‌گویند این است که شما نمی‌توانید یک غذای خاص را بخورید. آن‌ها معمولاً یک لیست طولانی از غذاهایی که نمی‌توانید به سمت آنها بروید و یا غذاهایی که بهتر است به هنگام استفاده از براکت ارتودنسی مصرف کنید در اختیار شما قرار می‌دهند. معمولاً ارتودنتیست‌ها از شما می‌خواهند که به سراغ این غذاها نروید:

• غذاهای جویدنی: این غذاها برای براکت ارتودنسی بسیار بد هستند و به روند درمان ارتودنسی لطمه می‌زنند.
• غذاهای چسبناک: این خوراکی‌ها به سطح براکت و دندانها چسبیده و برداشتن آنها دردسر دارد.
• غذاهایی که نیاز به استفاده از دندان‌های جلویی دارند: خوراکی‌های مانند ذرت و سیب لازم است که با دندان جلویی خورده شوند و ممکن است باعث شکسته شدن براکت ارتودنسی یا سیم‌های آن شود.
• خوراکی‌های سخت: این مواد به خودی خود برای سلامت براکت ارتودنسی و دندان‌ها مضر هستند.

اما یکی دیگر از مواردی که ارتودنتیست می‌تواند برای شما انجام دهد این است که بهترین راه ممکن برای رفع مشکل دندانهای شما پیشنهاد دهد. با توجه به اینکه افراد مختلف دارای وضعیت دندان متفاوت و سیستم استخوان فک متفاوت هستند، انتخاب شیوه درمان ارتودنسی باید توسط متخصص صورت گیرد.

 تصمیم نهایی با شماست

 دیدار با ارتودنتیست و انجام درمان ارتودنسی به عنوان بخش مهمی از زندگی شما محسوب می‌شود و می‌تواند لبخند را به زندگی شما برگرداند. اما در این میان نکته‌ای که اهمیت دارد این است که در انتخاب ارتودنتیست خود نهایت دقت و شناخت را به کار ببرید. درمان ارتودنسی همانند سایر شیوه‌های پزشکی از یک اصول اولیه مشابه پیروی می‌کند و معمولاً ابزارهای آنها نیز یکسان است. اما چیزی که باعث تفاوت می‌شود و ممکن است بیماران را به سمت درمان ارتودنسی بکشاند، تجربه، دانش، مهارت، دسترسی به تجهیزات مناسب و سابقه طولانی ارتودنتیست‌ها است که به شما در انتخاب آنها کمک می‌کند.

درمان ارتودنسی پیشگیرانه

بعضی کودکان در سنین 8 یا 9 سالگی میتوانند از مزایای ارتودنسی زودهنگام یا پیشگیرانه استفاده کنند. برای اینکه متوجه شوید کودک شما نیاز به این نوع درمان دارد یاخیر، انجمن ارتودنتیست های آمریکا به تمامی والدین توصیه کرده است که کودک خود را در ابتدای سن 7 سالگی به ویزیت یک متخصص ارتودنتیست ببرند. هدف اصلی این نوع درمان جلوگیری از ایجاد و پیشرفت مشکلات فک و دندانهای کودکان است تا بتوان با ارائه روش های درمانی ساده تر و کوتاهتر از بروز مشکلات جدی فک و صورت در سنین بالاتر جلوگیری نمود. بعضی از مواردی که درمان ارتودنسی پیشگرانه مصداق پیدا میکند به شرح زیر است:

• شل شدن یا افتادن زودهنگام و غیرعادی دندانهای شیری کودک
• جلوآمدن بیش از حد دندانهای ثنایای بالا
• دندان های ثنایای پایین جلوتر از دندانهای بالایی قرار بگیرند
• قوس دندانهای فک بالا کمتر از قوس دندانهای فک پایین باشد
• انحراف و بد فرمی چانه در هنگام روی هم قرار گرفتن دندان ها و بستن دهان
• ادامه یافتن عادت مکیدن انگشت شصت یا شیشه شیر پس از سن پنج سالگی

در صورت مشاهده هریک از این علائم در اولین فرصت کودک خود را به دیدار یک متخصص ارتودنسی ببرید.

درمان ارتودنسی دو مرحله‌ای

 این شیوه درمانی نسبت به سایر  شیوه‌ها از پیچیدگی بیشتری برخوردارند و معمولاً در کودکان اتفاق می‌افتد. این دسته از افراد نیازی به کار کردن بر روی دندان‌ها ندارند و سعی می‌شود که وضعیت استخوانهای فک آنها بهبود یابد. در این حالت درمان ارتودنسی به صورت دو مرحله‌ای انجام می‌شود و در هر مرحله روی بخش مجزای از فک فرایندهای تخصصی صورت می‌گیرند. مرحله‌ی اول شامل کارهای ارتوپدی می‌شود که هدف آن توسعه و بهبود فک کودک با توجه به وضعیت استخوان صورت وی است. معمولاً در این افراد به دلایل مختلفی از جمله دلایل مادرزادی مشکلات ایجاد می‌شوند که فردی نیاز دارد آنها را اصلاح کند.

 بخش دوم کار به حالت درمان ارتودنسی کلاسیک انجام می‌شود و تمامی فعالیت‌ها بر روی دندان‌ها صورت می‌گیرد. با توجه به وضعیت استخوان فک، در این افراد دندان‌ها به صورتی قرار می‌گیرند که آرایش بسیار نامنظمی داشته و دندان‌ها نمی‌توانند عملکرد طبیعی خود را نشان دهند. در نتیجه ارتودنتیست با استفاده از بریس یا هر ابزار دیگری دندان‌ها را در وضعیت مناسبی نسبت به یکدیگر قرار داده و آنها را محکم می‌کنند. معمولاً این شیوه به دلیل پیچیدگی و دو مرحله‌ای بودن آن مدت درمان طولانی‌تری دارد.

 

 درمان ارتودنسی کلاسیک

این شیوه در ترمیم دندان و مرتب کردن آن بسیار متعارف بوده و از دیرباز توسط ارتودنتیست‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در این روش ترمیمی دندان، فاصله بین آنها، شیب مناسب و نحوه قرار گیری آنها بر روی یکدیگر تصحیح می‌شود. معمولاً برای انجام این کار باندهای الاستیک یا فلزهای مخصوص استفاده می‌شود که دندانها را تحت فشار قرار داده و آنان را به حالت طبیعی برمی گرداند. در درمان ارتودنسی کلاسیک سعی می‌شود که تنها با استفاده از اهرم فشار و با بهره گیری از تخصص و تجربه ارتودنتیست دندان وضعیت مناسبی نسبت به حالت قبل برگردد. این شیوه در تمامی کشورهای دنیا رواج داشته و معمولاً طول درمان آن به وضعیت برنامه به نحوه قرار گیری دندانها بستگی دارد.

ارتودنسی همراه با مراقبت از دندان

 هنگامی که به دلیل شرایط مختلف دندان‌های یک فرد دچار نقص می‌شوند و عملکرد طبیعی خود را از دست می‌دهند، ارتودنتیست علاوه بر اینکه شیوه درمان ارتودنسی را انتخاب می‌کند باید روش‌های مراقبت از دندان را نیز مدنظر قرار دهد. در حقیقت زمانی که یک دندان در معرض فاسد شدن قرار می‌گیرد، بسیار شکل پذیر بوده و ممکن است با کمترین فشار شکسته شود و یا از جای کنده شود. اعمال فشار و استفاده از شیوه‌های درمان ارتودنسی کلاسیک باعث تنش بسیار شدید در این دندان‌ها شده و به مرور زمان باعث از بین رفتن آن‌ها می‌شود.

درمان ارتودنسی ترکیبی به همراه مراقبت از دندان باعث می‌شود که کارهای پزشکی بر روی دندان دو جنبه کاملاً متفاوت داشته باشد. در بخش مراقبت از دندان، کارهای پزشکی و دندانپزشکی بر روی دندان‌ها و همچنین فک صورت می‌گیرد و کلیه نواقص به وجود آمده به کمک راه‌های درمانی برطرف می‌شوند. در بخش دیگر کارهای مربوط به مرتب کردن دندان‌ها و در واقع درمان ارتودنسی دندان صورت می‌گیرد وظیفه قرار دادن دندانها در ردیف‌های مشخص و در موقعیت مناسب انجام می‌شود. در صورت دارا بودن تخصص کافی، ارتودنتیست می‌توانند این دو مرحله را به صورت همزمان انجام دهد، در غیر این صورت باید مرحله اول تحت نظر یک دندانپزشک و مرحله دوم به نظر یک ارتودنتیست انجام دهید.

درمان ارتودنسی به همراه جراحی دهان و دندان

 در برخی از موارد شاهد هستیم که دندان فرد در درون فک گیر کرده و امکان بیرون آمدن وجود ندارد؛ یا در برخی موارد دیگر با وجود اعمال فشار و استفاده از بریس امکان قرار دادن دندانها در یک ردیف مشخص نیست. در این مرحله علاوه بر شیوه‌ی درمان ارتودنسی، فرد بیمار لازم است که یک عمل جراحی بر روی فک و دندان صورت دهند و به کمک این روش درمان را به موقعیت مناسب حرکت دهد.

در شرایط ویژه در حالتی که فرد درمان ارتودنسی را انجام می‌دهد، ارتودنتیست از پیچ‌های کوچک و محسوسی استفاده می‌کند و به طور موقت لنگرگاه برای حرکت بهتر دندان به وجود می‌آورد. این ایمپلنت در درون دهان فرد قرار گرفته و به نوعی اهرم حرکت دندان ها به سمت محل مناسب محسوب می‌شود. برای انجام این کار و نصب این پیچ‌ها لازم است که یک جراح ارتودنتیست کمک کند. اگر شخصی ارتودنتیست دوره‌های لازم برای درمان ارتودنسی و عمل جراحی را گذرانده باشد، می‌تواند همزمان با انجام کار اصلی خود، برای نصب پیچ‌ها نیز اقدام کند.

ارتودنسی با براکت

متداول‌ترین روش صاف و همراستا کردن دندان‌ها و فکها، استفاده از سیستم براکت ارتودنسی است. در این سیستم قطعات مربعی شکل کوچکی که به ‌آنها نگین براکت گفته می‌شود به سطح دندان‌ها چسبانده می‌شوند. سپس سیم ارتودنسی از نگینهای براکت عبور می‌کند و به این ترتیب با واسطه به دندان‌ها متصل می‌شود. از آنجایی ‌که پس از نصب براکت دندان‌ها ظاهر سیم ‌کشی پیدا می‌کنند، به این درمان سیم‌ کشی دندان‌ها نیز گفته می‌شود. هر بار که سیم سفت می‌شود دندان‌ها را می‌کشد بنابراین نیروی ملایم و پیوسته به دندان‌ها وارد می‌شود و به این ترتیب دندان‌ها به موقعیت مورد نظر انتقال پیدا می‌کنند.

انواع براکت ارتودنسی

سیستم‌های براکت مختلفی برای درمان ارتودنسی طراحی شده است که هر یک معایب و مزایای خاص خود را دارد. انواع براکت به‌صورت زیر است:

• براکت فلزی
• براکت سرامیکی
• براکت پشت دندانی
• براکت خود لیگاچور یا دیمون
• براکت شفاف یا اینویزالاین

براکت فلزی

براکت فلزی که به آن براکت معمولی نیز گفته می‌شود چند تفاوت اصلی با سایر سیستم‌های براکت دارد. مهم‌ترین تفاوت آن این است که نگینهای براکت فلزی هستند. در سیستم براکت فلزی معمولی، برای اتصال سیم ارتودنسی به نگین براکت از لیگاچور استفاده می‌شود. لیگاچور ممکن است پلاستیکی (حلقه کشی) یا فلزی (سیم تابیده) باشد. در برخی سیستم‌های براکت مانند خود لیگاچور و الاینر شفاف لیگاچور وجود ندارد. با این حال توجه داشته باشید که براکت خود لیگاچور و برکت پشت دندانی، خود در دسته براکت فلزی جای میگیرد.

مزیت‌های براکت فلزی

• اصلاح مشکلات پیچیده – براکت فلزی قابلیت اصلاح موارد پیچیده ارتودنسی را دارد. به همین علت در موارد پیچیده تنها از براکت فلزی استفاده می‌شود. در سیستم براکت فلزی می‌توان از حلقه کشی برای اصلاح موقعیت دو فک یا دندان‌های دو فک نسبت به هم استفاده کرد. اینویزالاین اگر چه استفاده آسانی دارد اما تنها مشکلات خفیف و ساده را می‌تواند اصلاح نماید. از براکت فلزی برای انواع مشکلات مال اکلوژن، به هم فشردگی و کمبود فضا، فاصله بین دندان‌ها، مشکلات ناهمراستایی دندان‌ها و بیرون کشیدن دندان نهفته می‌توان استفاده کرد.

• قدمت زیاد و اثبات کارآیی – براکت فلزی برخلاف سایر سیستم‌های براکت سال‌های زیادی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد و آزمون خود را از نظر کارایی و قابلیت اعتماد پس داده است. اولین براکت فلزی در اوایل قرن بیستم مورد استفاده قرار گرفت. در طی دهه‌ های بعدی دائماً سیستم براکت اصلاح شده و بهبود یافت.

• مقاومت بالا – براکت فلزی از استیل ساخته می‌شود. براکت فلزی مقاومت بسیار زیادی در مقایسه با سایر انواع براکت دارد. در سال 2008 در Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics مقاله ‌ای منتشر شد که یک نظرسنجی درباره انواع مختلف براکت ارائه کرده بود. نتایج نظرسنجی‌ها نشان می‌داد افرادی که درمان ارتودنسی خود را با براکت فلزی انجام داده‌ اند اگر چه از نظر ظاهری در دوره درمان ارتودنسی نازیبا شده بودند اما درمانشان به شکل مؤثرتری انجام شده بود. همچنین این افراد بیان داشته ‌اند که براکت فلزی مقاوم‌تر از انواع دیگر براکت است و کمتر دچار آسیب ‌دیدگی می‌شود بنابراین دائماً درمان متوقف نمی‌شود. براکت سرامیکی در مقایسه با براکت فلزی به سهولت لب پر شدگی و یا تغییر رنگ پیدا می‌کند و زیبایی خود را از دست می‌دهد. همچنین اینویزالاین که از نظر زیبایی گزینه خوبی است در مقابل حرارت تاب برداشته و خراب می‌شود. همچنین به راحتی گم شده یا زیر پا له میشود یا بیمار آن را در مکانی جا می‌گذارد. بنابراین بیمارانی که سهل ‌انگاری دارند بهتر است از براکت فلزی استفاده کنند تا طول دوره درمان آنها طولانی نشود.

مراقبت از براکت فلزی

هر سیستم براکتی برای شما انتخاب می‌شود، تا حدی وابسته به مراقبت و پایبندی شما به دستورات ارتودنتیست دارد. در طول درمان ارتودنسی حتماً باید بهداشت دهان را به دقت رعایت کنید. باید هر روز حداقل دو مرتبه دندان‌ها و براکت را تمیز کنید. از مصرف غذاهای سفت و ترد که ممکن است به سیستم براکت آسیب برسانند، پرهیز نمایید. به خاطر داشته باشید هرچه همکاری بهتری داشته باشید دوره درمان کوتاه‌تر می‌شود.