درمان ارتودنسی خود خطری ندارد، اما مانند هر گونه تداخل دیگر در بدن و مانند دیگر درمان‌ها، عوارض اندکی با خود به همراه دارد. خواه در پی درمان ارتودنسی برای فرزند خود هستید، یا به فکر گزینه‌ی درمان مناسب خود می‎باشید، مهم است اطلاعات لازم را داشته باشید تا پیش از تصمیم گیری خطرات و مزایای درمان را بسنجید.

متخصص ارتودنتیست شما بهترین مشاور برای شماست تا در رابطه با تمامی خطرات پیش روی شما صحبت کند، شرایط شخصی شما را مد نظر قرار دهد، گزینه‌های موجود را به شما معرفی نماید و در نهایت به شما کمک خواهد کرد تا بر اساس اطلاعات کامل تصمیم بگیرید. با این حال، خوب است برخی مشکلاتی که ممکن است بروز یابند را به خاطر داشته باشید تا در صورت وقوع، در صدد برطرف نمودن آنها برآیید.

درد دندان، ناراحتی خفیف یا فشار به دندان

 

پس از آغاز درمان ارتودنسی و پس از هر معاینه، ممکن است درد دندان، احساس فشار روی دندان‌ها، یا تنها احساس ناراحتی کنید. این موارد به فرد و آستانه‌ی تحمل درد او بستگی دارد. زمانی که فرد به ابزار ارتودنسی عادت کند و دندان به تدریج جابجایی خود را آغاز نماید، درد نیز از بین خواهد رفت. در صورت بروز دردهای خفیف می‌توان از مسکن‌هایی استفاده نمود که نیاز به تجویز دندانپزشک ندارند.

خراشیدگی و خون مردگی

در ابتدای درمان ارتودنسی، کاملا طبیعی است روی غشاء مخاطی خراشیدگی و خون مردگی مشاهده شود که عموما ناشی از ابزار ثابت ارتودنسی می‌باشند. در چنین مواردی، می‌توان از موم محافظ ارتودنسی استفاده نمود، که راهی ساده برای محافظت از دهان طی مراحل ابتدایی درمان است. چنین عارضه‌هایی موقتی هستند و طی 5 تا 7 روز نخست پس از آغاز درمان ارتودنسی بروز می‌یابند. پس از آن، غشاء مخاطی خود را با بریس‌ها (براکت‌ها و سیم‌ها) تطبیق می‌دهد و ساییدگی و خراش ناپدید می‌شود.

لکه‌های سفید رنگ روی سطح دندان

 

این مشکل در پی عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در دراز مدت بروز می‌یابد. لکه‌های سفید رنگ در اطراف براکت‌ها ایجاد می‌شود. مینای دندان در زیر براکت‌ها سالم باقی می‌ماند و لایه‌ای که روی سطح مینای دندان ایجاد شده است موجب از بین رفتن مواد معدنی دندان می‌شود. این اتفاق در نتیجه‌ی وجود باکتری‌های مضری اتفاق می‌افتد که غذاهای باقی‌مانده در اطراف براکت‌ها را به اسید تبدیل می‌کنند. اسید موجب خوردگی مینای دندان می‌شود که منجر به از بین رفتن مواد معدنی سطح دندان می‌شود. این فرایندی است که به پوسیدگی دندان ختم می‌شود.

در صورت بروز این مشکل، و چنانجه تکرار دستورالعمل‌های لازم برای حفظ بهداشت دهان و دندان و مراجعه‌ی مکرر به متخصص بهداشت دهان و دندان موثر واقع نشوند، دکتر پیش از تکمیل درمان آن را خاتمه می‌دهد زیرا اولویت با حفظ بهداشت دندان‌ها و پس از آن صاف و یکدست نمودن آنهاست.

عفونت لثه

رعایت بهداشت دهان و دندان برای همه‌ی افراد مهم است اما برای افرادی که تحت درمان ارتودنسی قرار دارند از اهیمت ویژه‌ای برخوردار است. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند منجر به عفونت لثه شود. این عفونت می‌تواند فرایند درمان را پیچیده نماید زیرا سرعت جابجایی و حرکت دندان‌ها را کاهش می‌دهد در نتیجه سرعت فرایند درمان کاهش می‌یابد، که گاهی اوقات می‌تواند منجر به آسیب‌های برگشت ناپذیر به بافت‌های پیرامون دندان شود که آن را در جای خود نگه داشته‌اند.

تحلیل ریشه‌ی دندان

 

تقریبا غیرممکن است بتوان پیش بینی کرد که آیا تحلیل ریشه برای فردی رخ خواهد داد یا خیر اما، برخی بیماران بیشتر از سایرین مستعد تحلیل ریشه‌ی دندان هستند. در عمل به این معناست که، ریشه‌ی دندان کوتاه‌تر می‌شود. با این حال، این مشکل طول عمر دندان را کاهش نمی‌دهد و عوارض چندان چشمگیری در بر نخواهد داشت.

بازگشت نتایج درمان ارتودنسی

درمان زودهنگام ارتودنسی این قابلیت را دارد که مجددا به حالت اولیه‌ی خود برگردد، به این معنا که دندان‌ها به موقعیت اولیه‌ی خود برگردند. ارتودنتیست با استفاده از ابزارهای نگه دارنده و ریتینرها از بروز این مشکل پیشگیری می‌کنند. ابزارهای نگه دارنده از جمله محصولات آزمایشگاه هستند که برای تنظیم دقیق دندان‌ها ساخته می‌شوند.

ریتینرها سیم‌هایی هستند که به سطح داخلی دندان‌ها می‌چسبند تا آنها را در جای خود ثابت نگه دارند. این مرحله از درمان ارتودنسی از اهمیت بالایی برخوردار است.

 

ونیر دندان چیست؟

ونیرهای دندان، که تحت عنوان ونیرهای پرسلاین یا ونیر کامپوزیت نیز شناخته می‌شوند، یک لایه‌ی نازک رزین کامپوزیت یا پرسلاین نیمه شفاف همرنگ دندان هستند که به صورت سفارشی ساخته می‌شوند تا متناسب با دندان‌های فرد باشند و رنگ، شکل و ظاهر کلی دندان‌های فرد را بهبود بخشند. قرار دادن ونیرهای دندانی می‌تواند تغییر چشمگیری در لبخند و ظاهر فرد ایجاد نماید.

ونیرهای دندای قادر به حل چه نوع مشکلاتی هستند؟

قرار دادن ونیرهای دندانی گاهی اوقات تحت عنوان “ارتودنسی فوری” شناخته می‌شود زیرا می‌توان از آنها برای مخفی نمودن انواع مشکلات دندانی از جمله دندان‌های “منطقه‌ی لبخند” بهره برد. این مشکلات عبارتند از:

• فاصله‌ی بین دندان‌ها

 

• دندان‌های بدشکل یا کج و ناصاف

 

• دندان‌های شکسته یا لب‌پر شده

 

• وجود لکه‌های دائمی داخلی یا بیرونی دندان‌ها

ونیرهای دندانی قادرند ظاهر دندان‌ها را بهبود بخشند اما نمی‌توانند نحوه‌ی قرارگیری فک، اوربایت یا آندربایت را اصلاح نمایند. برای حل این مشکلات پیچیده‌تر، نیاز است درمان‌های ارتودنسی بیشتری صورت گیرد.

جایگزین‌های ونیرهای دندان کدامند؟

نزدیک‌ترین جایگزین‌های ونیرهای پرسلاین از نظر زیبایی، رزین کامپوزیت‌ها هستند. رزین کامپوزیت ماده‌ای همرنگ دندان است که برای پر کردن دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد و ممکن است برای ساخت ونیرهای دندانی نیز مورد استفاده قرار گیرد. از روکش دندان نیز ممکن است برای اصلاح برخی مشکلات مشابهی استفاده شود که ونیرهای دندانی برای آنها کاربرد دارند، گرچه، فرایند آنها تهاجمی‌تر است.

مزیت‌های ونیرهای پرسلاین

ونیرهای پرسلاین در مقایسه با رزین کامپوزیت از مزیت‌های بیشتری برخوردارند:

• ونیرهای پرسلاین بسیار بادوام هستند. اگرچه ونیرهای پرسلاین بسیار ظریف هستند، معمولا بین 5/0- 7/0 میلی‌متر ضخامت دارند و ذاتا حساس و شکننده هستند و به محض اتصال به ساختار دندان سالم، بسیار محکم می‌شوند. اگر از طریق حفظ بهداشت دهان و دندان‌، از ونیرهای پرسلاین به خوبی مراقبت شود و از آنها برای شکستن یا جویدن خوراکی‌های سفت مانند یخ استفاده نشود، ممکن است چندین سال، معمولا بین 10-15 سال، دوام داشته باشند.
• ونیرهای پرسلاین ظاهری بسیار طبیعی و شبیه دندان‌های طبیعی بوجود خواهند آورد. نیمه‌شفاف بودن پرسلاین این امکان را فراهم می‌آورد تا ونیرها مانند مینای دندان سبک باشند و در دندان عمقی بوجود می‌آورند که با دیگر مواد که برای زیبایی بکار برده می‌شوند قابل مقایسه نمی‌باشد.
• ونیرهای پرسلاین در برابر ایجاد لکه مقاوم هستند. برخلاف دیگر مواد پیوندی که برای زیبایی دندان بکار برده می‌شوند، پرسلاین از جنس سرامیک صاف و سیقلی و مقاوم است، بنابراین در اثر کشیدن سیگار یا نوشیدن مایعات تیره یا پر رنگ یا ادویه‌ها، لکه‌ی دائمی در آنها ایجاد نخواهد شد.
• ونیرهای پرسلاین بسیار غیرتهاجمی هستند. در صورت لزوم، طی فرایند کارگذاشتن آنها روی دندان، تنها بخش کوچکی از ساختار دندان برداشته می‌شود.

معایب ونیرهای پرسلاین در مقایسه با ونیرهای رزین کامپوزیت

معایب اصلی ونیرهای پرسلاین در مقایسه با رزین کامپوزیت عباتند از:

• ونیرهای پرسلاین در مطب ساخته نمی‌شوند. این نوع ونیرها در آزمایشگاه ساخته می‌شوند بنابراین نیاز است بیمار حداقل دو مرتبه به ارتودنتیست مراجعه نماید. ونیرهای رزین کامپوزیت در یک جلسه ساخته و کار گذاشته می‌شوند. برای قرار دادن رزین کامپوزیت روی دندان، به بهترین شکل ممکن و بدون برجستگی دندان و حجیم به نظر رسیدن آن، نیاز است به میزان کافی از ساختار دندان برداشته شود. ماده‌ای که برای اتصال به کار برده می‌شود روی دندان قرار می‌گیرد، سپس رزین کامپوزیت افزوده می‌شود، به آن نور تابانده می‌شود و در پایان پولیش می‌شود.
• ونیرهای پرسلاین گران‌تر از ونیرهای کامپوزیت هستند. ساختن و کارگذاشتن ونیرها مستلزم صرف زمان، تخصص و منابع بیشتری است، بنابراین هزینه‌ی آنها بیشتر است.
• ونیرهای پرسلاین قابل ترمیم و اصلاح نیستند. بنابراین، در صورت شکسته شدن آنها باید ونیر پرسلاین دیگری جایگزین آن شود.

چه کسانی گزینه‌های مناسبی برای ونیرهای دندانی هستند؟

ونیرهای دندانی برای همه‌ی افراد یا برای همه‌ی دندان‌ها مناسب نیستند. در موفقیت این تکنیک، انتخاب گزینه‌ی مناسب، عامل بسیار مهمی است. در صورتی که برای دستیابی به بهترین نتایج نیاز باشد بخشی از ساختار دندان  برداشته شود، قرار دادن ونیر روی دندان فرایندی غیرقابل بازگشت است. ارتودنتیست پس از معاینه‌ی دندان قادر خواهد بود مشخص نماید که آیا ونیرهای دندان مناسب تغییرات مد نظر شما هستند یا خیر. برخی شرایطی که مشخص می‌نمایند دندان‌ها یا افراد خاصی گزینه‌های مناسبی برای ونیرهای دندانی نیستند عبارتند از:

• دندان ناسالم. پیش از ساخت و اتصال ونیر‌های دندانی باید پوسیدگی دندان و بیماری فعال لثه درمان شوند.
• دندان ضعیف. چنانچه بخش قابل توجهی از ساختار دندان از دست رفته باشد و با مواد پر کننده جایگزین شده باشد، این دندان آنقدر مقاوم نیست تا با ونیر دندانی عملکرد خوبی داشته باشد.
• دندانی که بخش قابل توجهی از مینای آن از دست رفته باشد. موفقیت ونیرهای دندانی در اتصال آنها به مینای دندان است.
• افرادی که عادت به فشردن و ساییدن دندان‌ها دارند. فشردن و ساییدن دندان‌ها به یکدیگر (دندان قروچه) از روی عادت، می‌تواند به سادگی موجب شکستن یا لب‌پر شدن ونیرهای دندانی شود. محافظ‌های شبانه‌ی دندان‌ها می‌تواند راه حل مناسبی برای این مشکل باشد.
• افراد که بایت آنها محکم نیست.
• افرادی که دندان‌های آنها به شدت ناصاف و نامرتب هستند و در جای نادرست واقع شده‌اند. ممکن است برای دستیابی به نتایج مطلوب نیاز باشد درمان ارتودنسی صورت گیرد.

روش کار گذاشتن ونیرهای پرسلاین

معمولا برای کار گذاشتن ونیرهای پرسلاین نیاز است بیمار دو مرتبه به ارتودنتیست مراجعه نماید. طی جلسه‌ی نخست:

• دندان‌ها معاینه می‌شوند، بیمار تمایلات و انتظارات خود را با ارتودنتیست در میان می‌گذارد و رنگ مورد نظر بیمار برای ونیر انتخاب می‌شود. مشارکت فعال بیمار در روند “طراحی لبخند” نقش حیاتی دارد. اندازه و شکل دندان‌ها و نیز محدودیت‌های اصلاحی ونیرهای پرسلاین مورد بحث قرار می‌گیرند.
• برای کار گذاشتن ونیرها ممکن است نیاز باشد دندان‌های بیمار آماده شوند که این کار از طریق کوتاه و مرتب کردن مینای دندان از قسمت جلو و لبه‌ی سطح جونده انجام می‌شود تا پس از قرار گرفتن ونیر روی دندان، ضخامت آن از حد مشخصی فراتر نرود و برجسته به نظر نرسند. معمولا، 5/0 تا 7/0 میلی‌متر از مینای دندان تراشیده خواهد شد.
• دندان‌ها قالب‌گیری خواهند شد تا ونیرها دقیقا شبیه دندان‌ها ساخته شوند. از این قالب برای ساخت مدلی استفاده خواهد شد که ونیر پرسلاین به صورت سفارشی از روی آن ساخته خواهد شد.
• بسته به میزان تراشیده شده از روی مینای دندان و نوع تغییرات ایجاد شده، ونیرهای موقتی ممکن است روی دندان‌ها قرار بگیرند.

جلسه‌ی دوم نیز ممکن است بین یک تا دو ساعت طول بکشد. طی این جلسه:

• در صورتی که ونیرهای موقتی روی دندان‌ها قرار گرفته باشند، برداشته خواهند شد.
• مناسب بودن اندازه‌ی ونیرهای پرسلاین توسط ارتودنتیست و سپس توسط خود بیمار مورد بررسی قرار خواهد گرفت. همین زمان است که بیمار باید شکل، رنگ، اندازه و حس قرار گرفتن ونیر را مورد بررسی قرار دهد و ببیند که آیا پیش از اتصال به دندان‌ها، انتظارات او را برآورده می‌سازند. پیش از اتصال ونیرها به دندان‌ها، بیمار می‌تواند درخواست هرگونه تغییری را داشته باشد زیرا پس از اتصال آنها به دندان، دیگر فرصتی برای هیچ گونه تغییری باقی نخواهد ماند.

 

• با مورد تایید قرار گرفتن ونیرها از سوی بیمار، دندان‌ها با محلول اسیدی رقیقی پاکسازی خواهند شد. از نوعی چسب مخصوص همرنگ دندان روی دندان‌ها و داخل ونیرها زده خواهد شد که پس از اتصال ونیر به دندان‌ها، با تابش نور خشک و محکم خواهد شد.
• به محض خشک شدن چسب، هر گونه سمنت اضافی برداشته می‌شود، بین دندان‌ها نخ دندان کشیده می‌شود و ونیرها پولیش می‌شوند.

برای نگه‌داری از ونیرها چه مراقبت‌هایی نیاز است؟

ونیرهای دندان ممکن است لب‌پر شوند و در صورتی که به خوبی از آنها مراقبت نشود ممکن است کنده شوند. برای افزایش دوام آنها نیاز است بهداشت دهان و دندان به خوبی حفظ شود و بیمار به طور منظم؛ یا حداقل دو مرتبه در سال، به ارتودنتیست خود مراجعه نماید. بعلاوه، بیمار باید سعی کند از آنها برای گاز زدن یا شکستن خوراکی‌های سفت و محکم مانند انواع مغزها و یخ استفاده نکند

همه می‌دانند دندانپزشک چه کارهایی انجام می‌دهد. اما هنوز هم افرادی هستند که اطلاع چندانی از کار ارتودنتیست ندارند. همه‌ی افراد می‌خواهند از لبخندی زیبا لذت ببرند و از درمان ارتودنسی مورد نیاز خود حس خوشایندی داشته باشند، اما باورهای نادرستی درباره‌ی درمان ارتودنسی در برخی افراد شکل گرفته است که باعث تردید آنها در مراجعه به دندانپزشک یا ارتودنتیست خواهد شد. از این رو، در اینجا به برخی باورهای نادرست در رابطه با درمان ارتودنسی خواهیم پرداخت تا از این طریق دید بازتری نسبت به واقعیات این نوع درمان پیدا کنید.

باور نادرست 1: هنگام استفاده از بریس‌ها باید درد احساس کرد تا عمل کنند.

واقعیت: در گذشته استفاده از بریس‌ها اغلب دردناک بود. اما امروزه در نتیجه‌ی پیشرفت‌هایی که در مواد بکار برده شده در ساخت بریس‌ها صورت گرفته است، کاهش چشمگیری در میزان درد ناشی از استفاده از بریس‌ها مشاهده شده است. بریس‌ها بدون ایجاد درد، بهتر از قبل عمل می‌کنند.

باور نادرست 2: بریس‌ها باید سفت بسته شوند تا عمل کنند.

واقعیت: این یک باور نادرست شایع است که هر چه بریس‌ها محکم‌تر بسته شوند عملکرد بهتری خواهند داشت و روند درمان را تسریع خواهند داد. واقعیت این است که سفتی و محکمی بیش از حد به دندان‌ها آسیب خواهد رساند و هیچ تاثیری در سرعت روند درمان نخواهد داشت.

باور نادرست 3: بایستی سیم‌های بریس‌ها دائما تعویض شوند.

واقعیت: در درمان‌های ارتودنسی قدیمی نیاز بود که سیم‌ها بارها تعویض شوند. با این حال امروزه، در نتیجه‌ی پیشرفت‌هایی که در مواد بکار برده شده در ابزارها صورت گرفته است، تنها در برخی موارد نیاز خواهد بود که سیم‌ها تعویض شوند.

باور نادرست 4: بریس‌ها تنها راه درمان مشکلات مربوط به ناصاف بودن دندان‌ها هستند.

واقعیت: هنوز هم بریس‌ها رایج‌ترین درمان می‌باشند، اما در حال حاضر روش‌های بسیاری می‌توانند جایگزین آن شوند. به عنوان مثال، اینویزیلاین به سرعت تبدیل به یکی از مشهورترین درمان‌های ارتودنسی شد. زیرا مزیت دیگری که در کنار فواید بریس‌ها دارد این است که تقریبا غیرقابل دیدن است. ارتودنتیست می‌تواند به شما کمک کند بهترین انتخاب را داشته باشید.

باور نادرست 5: بریس‌ها به سرعت تاثیرگذار خواهند بود.

واقعیت: به محض قرار گرفتن بریس روی دندان‌ها، کار آنها آغاز خواهد شد، اما تاثیر آن تا مدتی محسوس و قابل مشاهده نخواهد بود. در برخی موارد، ممکن است حتی فواصل جدیدی بین دندان‌ها مشاهده شود. با این وجود، زمانی که بریس‌ها خارج می‌شوند، مشکلات مربوط به صاف و یکدست بودن دندان‌ها برطرف خواهند شد.

باور نادرست 6: نتیجه‌ی درمان با استفاده از بریس‌ها دائمی و ماندگار است.

واقعیت: مشکلات مربوط به نحوه‌ی قرارگیری دندان‌ها در نتیجه‌ی نیروهای طبیعی بوجود می‌آیند که بیمار را در طول زندگی تحت تاثیر قرار می‌دهد. معمولا در طول شب از ریتینرها استفاده می‌شود تا پس از خارج شدن بریس‌ها به فرد کمک کند دندان‌ها را صاف و یکدست نگه دارد.

باور نادرست 7: دندان عقل منشاء تمام مشکلات به هم ریختگی دندان‌ها است.

واقعیت: هیچ شواهدی مبنی بر صحت این باور نادرست وجود ندارد. ممکن است وجود دندان عقل موجب بروز برخی مشکلات شود، اما باعث نخواهد شد که بیمار حتما به بریس نیاز داشته باشد.

باور نادرست 8: هر نوع اوربایتی در فک‌ها بد و ناخوشایند است.

واقعیت: اوربایت خفیف در هر کسی می‌تواند وجود داشته باشد و الزاما هشدار دهنده نخواهد بود. در واقع، حتی ممکن است مانع ساییدگی دندان‌های جلو شود زیرا میزان سایش و برخورد دندان‌های فک بالا و پایین را کاهش خواهد داد.

باور نادرست 9: زمان خارج کردن بریس‌ها از دهان کاملا مشخص است.

واقعیت: طول درمان ارتودنسی کاملا تقریبی است و برخی عوامل هستند که می‌توانند آن را تحت تاثیر قرار دهند. ارتودنتیست می‌تواند برای شما برنامه‌ی زمانی تعیین کند اما قطعی نخواهد بود.

باور نادرست 10: با وجود بریس‌ها در دهان نمی‌توان ورزش انجام داد.

واقعیت: با وجود بریس‌ها در دهان می‌توان بسیاری از ورزش‌ها را انجام داد. تنها در مورد برخی ورزش‌ها ممکن است دندانپزشک به بیمار توصیه کند از محافظ دندانی استفاده نماید تا از بریس‌ها محافظت نماید. اما هیچ دلیلی وجود ندارد که تحرک بیمار کمتر از زمانی باشد که از بریس استفاده نمی‌کرد.

باور نادرست 11: نمی‌توان پزشک ارتودنتیست خود را عوض کرد.

واقعیت: شما این اختیار را دارید که هر زمان تمایل دارید پزشک خود را عوض کنید، اما باید بدانید ممکن است هر یک از آنها درمان ارتودنسی را با اندکی تفاوت انجام دهد. اما به خاطر خودتان، سعی کنید درمان خود را نزد یک پزشک ادامه دهید.

 

اگر شما صاحب لبخندی زیبا باشید، بیشتر لبخند خواهید زد. اما اگر لبخند شما تحت تاثیر دندان‌های شکسته یا نامرتب باشد، مجبور خواهید بود کمتر بخندید. مطالعات حاکی از آن است، افرادی که دندان‌های صاف و یکدست دارند احتمالا شادتر، قابل اعتمادتر و باهوش‌تر از افرادی به نظر می‌رسند که دندان‌های به هم ریخته و شکسته دارند. دیگر مطالعات حاکی از آن است که دسته‌ی اول در حرفه‌ی خود بیشتر پیشرفت خواهند داشت.

پیشرفت‌های دندانپزشکی علاوه بر تاثیر روی ظاهر و اعتماد به نفس فرد، روی سلامت دهان و دندان و سلامت عمومی بدن نیز تاثیر مثبت داشته است. حفظ بهداشت در دندان‌های نامرتب و فشرده دشوارتر خواهد بود، در نتیجه بروز پوسیدگی و بیماری‌های بافت لثه و بافت پریودنتال (بافت اطراف دندان) نیز افزایش خواهند یافت. در صورتی که دندان‌های فک بالا و فک پایین در یک ردیف قرار نگیرند، ممکن است سطح جونده‌ی دندان دچار ساییدگی زودرس شود، که ساختار استخوان فک را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. احتمال بروز دیابت، بیماری‌های قلبی و حمله‌ی قلبی در افرادی که دندان‌های نامرتب و فشرده دارند بیشتر خواهد بود.

علائم و نشانه‌های فشردگی و به‌هم ریختگی دندان‌ها

احتمالا کسانی دندان‌های فشرده و نامرتب دارند که:

• دندان‌ها به طور کامل یا جزئی روی یکدیگر همپوشانی دارند.
• دندان شکسته دارند.
• در کشیدن نخ دندان با مشکل مواجه هستند.
• در جویدن غذا مشکل دارند.
• هنگام جویدن غذا، پیوسته زبان یا داخل گونه (لُپ) خود را گاز می‌گیرند.
• نوک زبانی حرف می‌زنند.
• پوسیدگی شدید دندانی دارند.
• بوی بد دهان دارند.

دلایل به هم ریختگی و کجی دندان‌ها

علل ژنتیکی

درست مانند رنگ چشم و قد که به صورت ژنتیکی مشخص می‌شوند، قوس‌های دندانی (دندان‌های فک بالا قوس دندانی فوقانی، و دندان‌های فک پایین قوس دندانی تحتانی را تشکیل می‌دهند) نیز تحت تاثیر ژنتیک می‌باشند. با کوتاه شدن قوس دندانی (چه فوقانی و چه تحتانی)، فضای کافی برای رشد تمام دندان‌های دائمی وجود نخواهد داشت. این مشکل منجر به فشردگی و نامرتبی دندان‌ها خواهد شد.

علل مربوط به پوسیدگی دندان‌ها

پوسیدگی که منجر به از دست رفتن زودهنگام دندان‌های شیری شود می‌تواند در نهایت، نامرتبی و به هم ریختگی دندان‌های دائمی را در پی داشته باشد. دندان‌های شیری می‌توانند به عنوان فاصله‌گذار بین دندان‌های دائمی عمل کنند، در صورتی که این فاصله‎ها حفظ نشوند، دندان‌های دائمی با الگویی فشرده و روی هم قرار گرفته رشد می‌کنند.

رشد غیرعادی و نابهنجار لب و کام

شکاف لب و شکاف کام دو ناهنجاری شایع است که طی دوران جنینی رخ می‌دهد. شکاف لب و کام به برش یا دو نیم‌شدگی لب یا سقف دهان گفته می‌شود. شلوغی و نامرتبی دندان‌ها در این شرایط عادی است. ترمیم شکاف لب و شکاف کام از طریق جراحی نسبتا ساده است، اما فشردگی و نامرتبی دندان‌ها و دیگر ناهنجاری‌های دندانی از طریق جراحی شکاف کام و لب برطرف نمی‌شود بلکه به طور مجزا نیاز به درمان ارتودنسی خواهد داشت.

تنفس دهانی مزمن

تنفس دهانی مزمن باعث خواهد شد قوس دندانی فوقانی به شکل غیرعادی باریک شود. طی تنفس از راه بینی، زبان فشاری به سقف دهان وارد می‌آورد، که به گسترده و عریض شدن قوس دندانی فک کمک می‌کند. طی تنفس دهانی، زبان از سقف دهان دور می‌شود و قوس دندانی فک باریک می‌شود.

 

درمان فشردگی و نامرتبی دندان‌ها

اگر دندان‌های فشرده و نامرتب دارید و

• بوی بد دهان دارید
• حین مسواک زدن دندان‌ها لثه‌هایتان خونریزی دارند
• هنگام جویدن غذا در دهانتان احساس ناراحتی دارید
• دندان‌هایتان روی یکدیگر همپوشانی دارند
• کشیدن نخ دندان بین دندان‌هایتان دشوار است

هر چه سریع‌تر در پی مراقبت‌های دندانپزشکی و مراجعه به ارتودنتیست باشید.

متاسفانه راهکاری وجود ندارد تا بتوانید فشردگی دندان‌ها را در منزل اصلاح نمایید. صاف و مرتب نمودن دندان‌ها نیازمند کمک از سوی دندانپزشک و ارتودنتیست می‌باشد. ارتودنتیست ممکن است ریتینر، فاصله‌گذار، بریس و الاینر را پیشنهاد دهد. گاهی اوقات نیز کشیدن دندان‌های شیری و دائمی پیشنهاد می‌شود.

دیاستم به فاصله یا فضای بین دو دندان گفته می‌شود. ممکن است بین هر دو دندانی فاصله وجود داشته باشد، اما این فاصله غالبا بین دندان‌های قدامی فک بالا مشاهده می‌شود.

علل ایجاد فاصله بین دندان‌ها

فرنولا (اتصالات عضلانی) به بافت‌های نوارمانند کوچکی گفته می‌شود که ممکن است زیر زبان، درون گونه و نزدیک دندان‌های عقبی، یا زیر لب بالا وجود داشته باشند. هنگام رشد جنین در رحم، این بافت‌های نواری رشد برخی ساختارهای دهان را هدایت می‌کنند. با تولد نوزاد، فرنولا به نحوۀ قرار گرفتن دندان‌ها کمک می‌کند.

فرنومی که لب بالا را به لثۀ فک بالا متصل می‌کند فرنوم لبی-لثه‌ای فک بالا گفته می‌شود. اگر لب بالای خود را بلند کنید، به سادگی آن را لمس خواهید کرد. قرار گرفتن فرنوم لبی فک بالا در سطحی پایین‌تر ازحد معمول، شایع‌ترین علت ایجاد فاصله بین دندان‌های قدامی فک بالا می‌باشد. در این صورت، فرنوم آنقدر پایین به لثه متصل شده که دو دندان جلو را از یکدیگر دور نگه می‌دارد.

دیگر علل ایجاد فاصله بین دندان‌های قدامی عبارتند از:

• رشد طبیعی- معمولا زمانی که دندان‌ها برای نخستین بار درمی‌آیند دارای فواصلی هستند. اما رشد دندان نیش معمولا موجب بسته شدن این فواصل می‌شود.
• افتادن دندان‌ها- برخی کودکان در حالی متولد می‌شوند که به صورت مادرزادی یک یا دو دندان (در کودکی و بزرگسالی) را در استخوان فک خود ندارند، که باعث ایجاد فاصله می‌شود.
• دندان‌های اضافی- گاهی اوقات دندان اضافی در استخوان فک وجود دارد که از بیرون آمدن دندان‌های دیگر جلوگیری می‌کند و منجر به ایجاد فاصله می‌شود.
• دندان‌های کوچک- برخی کودکان ممکن است دندان‌های کوچکی داشته باشند که خود منجر به ایجاد فاصله می‌شود.
• فک‌های بزرگ- اندازۀ استخوان فک در برخی کودکان، در مقایسه با سایز دندان‌های آنها نسبتا بزرگ است.
• فرنوم زبانی: فرنوم زبانی فرنومی است که از کف دهان به انتهای زبان متصل می‌شود. در برخی موارد حادِ گره زبانی یا زبان گره خورده (شرایطی که حاصل فرنوم محدودکننده است و اجازه نمی‌دهد زبان آزادانه پشت لب‌ها حرکت کند)، ممکن است فرنوم منجر به ایجاد فاصله بین دندان‌های قدامی فک پایین شود.

بسته شدن خود به خود فاصلۀ بین دندان‌ها

در برخی موارد، فاصلۀ بین دندان‌های قدامی در فک بالا به صورت خود به خود بسته می‌شود.

وقتی دندان‌های کودک به تدریج بیرون می‌آیند (حدود شش تا نه ماهگی)، ممکن است دندان‌های قدامی فاصله داشته باشند و فرنوم در پایین به لثه متصل شده باشد. با یک ساله شدن کودک، ممکن است فرنوم کوتاه‌تر شده باشد، و دندان‌های بیشتری درآمده باشند که موجب بسته شدن این فاصله‌ شود. همانطور که در ابتدا گفته شد، فاصله‌های بین دندان‌های کودکان امری طبیعی است، فاصله‌های بین دندان‌های قدامی بزرگسالان نیز اغلب با رشد دندان‌های بیشتر، به صورت خود به خود بسته می‌شوند.

مشکلات مربوط به دندان‌های قدامی دارای فاصله

برخی مشکلات مربوط به دندان‌های قدامی فاصله‌دار عبارتند از:

• اعتماد به نفس: ممکن است برخی افراد احساس خجالت کنند و نخواهند بخندند
• بی‌نظمی دندان- وجود فاصلۀ زیاد بین دندان‌های قدامی ممکن است فضای کافی برای رشد دندان‌های مجاور باقی نگذارد. این امر می‌تواند برای بایت فرد مشکل ایجاد نماید.

درمان فاصلۀ بین دندان‌ها

ارتودنتیست دندانپزشکی است که به منظور کسب تخصص در تشخیص، پیشگیری و درمان مشکلات مربوط به بی‌نظمی دندان‌ها و فک‌ها مطالعات اضافی انجام داده است.

متخصص ارتودنسی در رابطه با گزینه‌های درمان با بیمار صحبت می‌کند. آنها باید بتوانند بیمار را راهنمایی کنند که آیا درمان ضرورت دارد و در این صورت، مناسب‌ترین سن آغار درمان چه زمانی است.

ممکن است گزینه‌های درمان شامل موارد زیر باشند:

• ونیرها- ونیر نوعی پوشش دندان است. اگر فاصله کم باشد؛ می‌توان از ونیرهایی که تنها اندکی عریض‌تر از دندان‌های طبیعی هستند برای پوشش دادن فاصلۀ دندان‌ها استفاده نمود. ونیرها به طور دائمی به سطح دندان‌ها متصل می‌شوند.

• ابزارهای متحرک- از قبیل روکش. این ابزار به نزدیک‌تر کردن دندان‌ها کمک می‌نماید.
• ابزارهای ثابت- از قبیل بریس‌ها. بریس‌ها روی دندان‌های قدامی ثابت می‌شوند و نوارهای کشی و سیم‌ها برای نزدیک کردن دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• جراحی فرنکتومی- فرنکتومی جراحی است که به منظور برداشتن فرنومی انجام می‌شود که بین دندان‌ها فاصله ایجاد نموده است. این روش معمولا پیش از آنکه فاصلۀ دندان‌ها با درمان ارتودنسی بسته شود انجام می‌شود.

نتیجه‌گیری

• فاصله بین دندان‌های کودکان امری طبیعی است.
• فاصله بین دندان‌های قدامی در افراد بزرگسال معمولا با رشد دندان‌های دیگر، به صورت خود به خود بسته می‌شود.
• متخصص سلامت دهان و دندان یا ارتودنتیست بایستی بتواند به افراد از سنین حدود 8 سال در خصوص نیاز به درمان مشاوره دهد.