شاید تاکنون برای همه واضح شده باشد که داشتن سلامت دندانی عالی چیزی بیشتر از اهمیت آن برای سلامت دهان است. هنوز، رسیدن به سلامت دهانی مطلوب و لبخندی فوق العاده راه نسبتاً دشواری در پیش دارد که پیمودن آن چندان ساده نیست. از میان مشکلات دندانی متعددی که هم کودکان و هم افراد بزرگسال با آنها مواجه هستند، صاف و یکدست بودن دندان ها مهمترین آنها است. به همین دلیل، روی لزوم توجه به سلامت دهان تأکید زیادی شده است.

مخصوصاً، امروزه بیش از پیش هم کودکان و هم افراد بزرگسال از انواع مشکلات دندانی رنج می برد، که یکی از آنها آندربایت است. آندربایت نوعی شرایط پزشکی است که دندان ها، لثه ها و فک پایین افراد را در تمام سنین تحت تأثیر قرار می دهد. شاید این مشکل موضوع مرگ و زندگی نباشد، با این حال، آندربایت این قابلیت جدی را دارد که وخیم تر شود و منجر به بروز مشکلات دندانی بیشتری شود. البته، این مشکلات بیشتر می توانند سلامت عمومی دهان کودک یا فرد بزرگسال را به خطر بیندازند.

آندربایت تنها مشکل زیبایی محسوب نمی شود. در حقیقت، این شرایط می تواند رشد و نمو کلی دندان ها، و جایگزینی دندان های شیری با دندان های دائمی راتحت تأثیر قرار دهد. در نتیجه، آندربایت می تواند به طور کامل روی شکل ظاهری چهره فرد تأثیر منفی داشته باشد. متأسفانه، آندربایت از نظر ظاهری برای بیماران بسیار آزار دهنده است. دلیل آن هم عدم اطلاعات کافی در خصوص خود شرایط و خطرات ناشی از آن است.

برای درک بهتر مشکل، و عملکرد بهتر برای پیشگیری از آن، در این مقاله آنچه لازم است در خصوص این بیماری بدانید را برای شما خواهیم گفت.

آندربایت چیست؟

برعکس اوربایت، آندربایت شرایطی است که بیشتر دندان ها، لثه ها و فک پایین را تحت تأثیر قرار می دهد. آندربایت وضعیتی است که در مقایسه با اوربایت در بین بیماران کمتر شایع است. آندربایت بین ارتودنتیست ها تحت عنوان مال اکلوژن کلاس 3 یا پروگناتیسم شناخته می شود. این شرایط حاکی از جلو آمدگی دندان های فک پایین در مقایسه با دندان ها و فک بالا است، که دندان های فک پایین را به وضعیتی ناراحت و دردناک رو به جلو فشار می دهد. دیگر اینکه، گرچه آندربایت به اندازه اوربایت شرایطی چندان عادی نیست، اما بیشتر از آن جلب توجه می کند.

آندربایت چگونه تشخیص داده می شود؟

قبل از تشخیص آندربایت، ابتدا ارتودنتیست نوع مال اکلوژنی که از آن رنج می برید را مشخص خواهد کرد. مال اکلوژن موجود می تواند از طریق معاینات و بررسی های بالینی تشخیص داده و تعیین شود. دندانپزشک ها قادرند علائم و نشانه های اولیه این شرایط را شناسایی کنند، پس از آن به احتمال زیاد بیمار را به ارتودنتیست ارجاع خواهند داد. معمولاً، لازم است از تصاویر رادیوگرافی با اشعه ایکس برای تعیین وخامت نوع آندربایت استفاده شود.

در حال حاضر، سه نوع اصلی مال اکلوژن وجود دارند. نوع یک به همپوشانی جزئی و بایت نرمال در فک افراد اشاره دارد. این شایع ترین نوع مال اکلوژن است. مال اکلوژن نوع 2 حالتی است که در آن دندان های فک بالا مقدار بیشتری از دندان های فک پایین را پوشش می دهند. این وضعیت در اصطلاح پزشکی اوربایت نامیده می شود.

آخرین نوع مال اکلوژن نوع 3 است که تحت عنوان پروگناتیسم یا آندربایت نیز شناخته می شود، در آن دندان ها و فک پایین به جای آنکه پشت دندان های فک بالا قرار بگیرند جلوی آنها قرار می گیرند. بر اساس نوع شرایط شما، ارتودنتیست قادر خواهد بود تشخیص درست بدهد، و سپس درمان صحیح را به شما توصیه خواهد کرد.

پروگناتیسم یا آندربایت اصولاً به بایت بد ربط دارد و بسته به وخامت آن و نیز سن بیمار می تواند نتیجه عوامل متعددی باشد. اغلب، آندربایت باعث می شود درک واکنش فرد در صورت او دشوار باشد، زیرا فک پایین قادر نیست در وضعیت صحیح قرار بگیرد.

آنچه در مورد آندربایت هراس انگیز است این است که گرچه این شرایط نادرتر از اوربایت است، اما مطمئناً این احتمال وجود دارد که خیلی سریع تر می تواند پیشرفت کند و منجر به بروز مشکلات جدی برای سلامتی شود. بنابراین، اجازه دهید ابتدا توضیح دهیم آندربایت در حقیقت چگونه اتفاق می افتد.

آندربایت چگونه بروز پیدا می کند؟

قبل از آنکه بتوانیم راجع به آندربایت صحبت کنیم، ابتدا باید اصطلاح اکلوژن را معرفی کنیم. از نظر پزشکی، اکلوژن عبارت است از قرار گیری صحیح دندان ها. وقتی دندان ها به اندازه کافی صاف و یکدست باشند، باید به راحتی داخل حفره دهان به صورت ایده آل قرار بگیرند. اگر اکلوژن درست باشد، دندان ها و فک ها هیچ مشکلی برای سلامت دهان بوجود نخواهند آورد. وقتی نوبت به اکلوژن یا قرار گیری صحیح دندان ها روی می رسد، حفره دهان عاری از هر گونه مشکلات دندانی مانند فشردگی و نامرتبی یا فاصله دار بودن است.

بعلاوه، دندان های کج یا چرخیده می توانند اکلوژن یا قرار گیری صحیح دندان ها روی یکدیگر را نیز تحت تأثیر قرار دهد. به صورت ایده آل، اکلوژن به معنای همپوشانی جزئی دندان ها و فک بالا روی دندان ها و فک پایین. علاوه بر این، به معنای قرار گیری صحیح و طبیعی دندان ها و فک ها داخل حفره دهان است.

هر چیزی که از این استانداردهای دندانی منحرف شود مال اکلوژن نامیده می شود. و گرچه مال اکلوژن می تواند به اوربایت، کراس بایت و شرایط مشابه اشاره داشته باشد، آندربایت نیاز به مراقبت های دندانی خاص دارد. دلیل آن این است که دندان های پایین مسئول نگه داشتن درست زبان داخل حفره دهان است. در آندربایت ممکن است زبان در معرض خطر گزیده شدن در نتیجه قرار گیری نادرست دندان ها روی یکدیگر قرار دارد.

علل بروز آندربایت کدامند؟

یکی از اصلی ترین علل بروز آندربایت در درجه اول در نتیجه عوامل ژنتیکی و وراثتی است. بنابراین، اگر یکی از والدین شما، پدربزرگ یا مادربزرگ ها، یا خواهر و برادرها از آندربایت رنج ببرند، احتمال اینکه شما نیز آن را تجربه کنید خیلی زیاد خواهد بود. این هم برای کودکان و هم برای افراد بزرگسال صدق می کند، در حالی که در افراد بزرگسال این مشکل یا بعداً پیشرفت می کند یا در دوران کودکی نادیده گرفته می شود.

برخی دیگر از علل بروز آندربایت عبارتند از:

• مکیدن انگشت، مخصوصاً برای مدت زمان طولانی
• فشار دادن زبان پشت دندان ها
• استفاده از پستانک یا شیشه شیر برای نوزادان
• کجی فک، در نتیجه نقائص مادرزادی
• سندروم ارثی کروزون Hereditary Crouzon syndrome که تحت عنوان خال سلولی پایه ای نیز شناخته می شود
• افزایش غیر عادی رشد
• آکرومگالی- بزرگی غیر عادی صورت و دست ها و پاها
• قومیت (به نظر می رسد قومیت های مختلف در سطوح متفاوتی از این مشکل رنج می برند)
• مشکل در غذا خوردن
• چالش در حرف زدن
• درد مزمن فک یا مفصل فک (TMJ) و نیز درد سر و گوش
• پوسیدگی دندان ناشی از ساییدگی زیاد مینای دندان
• تنفس مزمن از راه دهان
• هالیتوسیس (بوی بد دهان)
• عفونت های باکتریایی
• آپنه خواب
• خر و پف کردن و مشکلات تنفسی مربوط به آن در شب
• پوسیدگی دندان
• بهداشت دهانی ضعیف
• ژن ها

در صورتی که آندربایت هم در روند طبیعی جویدن و بلع اختلال ایجاد کند، این شرایط می تواند سلامت کل فک را با مشکل مواجه سازد. به همین دلیل، آندربایت به راحتی می تواند منجر به درد فک و کشیدگی/ فشردگی ماهیچه های فک شود. اصلی ترین علت آندربایت کجی فک پایین است که معمولاً نخستین بار در بدو تولد قابل مشاهده است.

چه کسانی بیشتر از آندربایت رنج می برند؟

کودکان نوپا، نوجوانان، و افراد بزرگسال همگی ممکن است از این شرایط رنج ببرند. با این حال، صرف نظر از وخامت آن، آندربایت در تمام گروه های سنی می تواند با موفقیت درمان شود. خوب است بدانید که کودکان قابلیت بهبودی سریعتر را دارند و درمان های آنها بسیار ارزان تر از افراد بزرگسال است؛ بعلاوه دوره درمان افراد بزرگسال طولانی تر است.

علائم و نشانه های آندربایت

برخی علائم هستند که می توانند حاکی از وجود، پیشرفت، یا بوجود آمدن آندربایت در آینده باشند، از جمله:

• شکاف کام و لب (لب شکری)
• استفاده از پستانک برای نوزادان، مخصوصاً در کودکان بعد از سه سالگی
• استفاده زیاد و مداوم از شیشه شیر در دوران کودکی
• مکیدن انگشت در نوزادان و کودکان کم سن
• آسیب های جسمی به فک
• تومورهای دهان یا فک
• دندان های بد شکل یا جلو آمده
• ابزارهای ارتودنسی یا جایگزین ناکافی مانند روکش ها، بریس ها، یا پر شدگی های دندانی
• مشکلات تنفس از راه بینی
• آلرژی یا تورم سوراخ های بینی
• تغییر ظاهرچهره، جلو آمدگی قابل توجه فک پایین
• گزیدن گوشت داخل گونه یا زبان
• ناراحتی حین جویدن یا گاز زدن
• نوک زبانی حرف زدن یا مشکلات گفتاری مربوط
• تنفس از راه دهان
• فشردگی و نامرتبی دندان ها

آندربایت چگونه درمان می شود؟

امروزه، برای اصلاح آندربایت در همه گروه های سنی درمان هایی وجود دارد. با این حال، بسته به نحوه پیشرفت وضعیت آن، گروه سنی که بیمار به آن تعلق دارد، و عوامل دیگر، درمان می تواند متفاوت باشد. برای درمان آندربایت، ابتدا باید به ارتودنتیست مراجعه کنید. در کودکان، والدین مسئول دقت به علائم احتمالی این شرایط هستند و پس از آن باید برای مشورت بیشتر آن را با ارتودنتیست یا دندانپزشک اطفال در میان بگذارند. پس از تشخیص، ارتودنتیست ممکن است راهکارهای زیر را به عنوان درمان آندربایت پیشنهاد دهد:

استفاده از براکت ها و باریک کردن دندان ها

بریس های دندانی تقریباً در بین همه گروه های سنی شهرت دارند، و یکی از راه های مؤثر برای پرداختن به آندربایت هستند. علاوه بر این، بریس ها در بین پر استفاده ترین درمان های امروزی آندربایت قرار دارند. اغلب برای موارد خفیف آندربایت، ارتودنتیست ها باریک کردن دندان ها (تراش مینای بین دندانی)- پولیش بین دندان های فک پایین- را توصیه می کنند تا فضای کافی بوجود بیاید تا بتوان دندان های جلو آمده را عقب تر آورد. در صورتی که بیمار تمایلی به استفاده از براکت های فلزی نداشته باشد، می توان بریس های شفاف را انتخاب کرد که کمک می کنند اعتماد به نفس بیمار پایین نیاید.

استفاده از براکت ها و کشیدن دندان

در صورت فشردگی و نامرتبی دندان ها در فک پایین یا جلو آمدن دندان های فک پایین بیشتر از حالت عادی، ارتودنتیست معمولاً کشیدن دندان های غیر ضروری را پیشننهاد می دهد تا فضای کافی ایجاد نماید و دندان های فک پایین را رو به عقب و به موقعیت بهتری بکشد (ارتودنسی جبرانی یا کاموفلاژ). این کمک می کند دندان ها و محل قرار گیری آنها درون فک مدیریت شود. علاوه بر این ارتودنتیست ممکن است تراش مینای بین دندان های جلوی فک پایین را برای حصول نتایج بهتر پیشنهاد دهد.

ابزارهای درمان اولیه (مرحله 1)

ارتودنتیست ها می توانند ابزارهای متعددی به صورت سفارشی برای نیازهای خاص بیماران بسازند. البته، همه ابزارهایی که در این درمان ابتدا مورد استفاده قرار می گیرند، به وضعیت بیمار بستگی دارند، اینکه در چه مرحله ای است. برای کودکان، معمولاً ارتودنتیست ها استفاده از وسیع کننده (اکسپندر) فک، ریتینر (نگهدارنده)، و هدگیر ریورس پول (فیس ماسک protraction) را پیشنهاد می دهند.

وسیع کننده فک بر اساس از این نکته کلیدی طراحی شده است که فک وسیع می شود تا جای کافی برای دندان های فک پایین بوجود بیاید. تمرکز این ابزار اغلب روی فک بالا است و اجازه می دهد فک پایین به عقب و محل طبیعی خود بیاید. اکسپندرها معمولاً به مدت یک سال استفاده می شوند و پس از آن بیمار باید به استفاده از ریتینر ادامه دهد.

فیس ماسک یا هدگیر “ریورس پول” ابزار قوی تری است که برای درمان آندربایت استفاده می شود. هدگیر معمولاً روی سر کودک قرار می گیرد و هدف آن عقب کشاندن فک پایین است. ابزارهای دیگر نیز در روند درمان آندربایت استفاده می شوند که عبارتند از سیم ها و پلیت ها. هدف هر دوی آنها  نگه داشتن استخوان در جای خود است، تا از همپوشانی آنها پیشگیری نماید.

درمان های زیبایی

وقتی آندربایت خیلی شدید نباشد، یک فرایند زیبایی ساده می تواند به حل مشکل کمک کند. این فرایند معمولاً شامل کشیدن دندان و تغییر شکل دندان های پایین با کمک ونیرها است. سپس ونیرها در دهان بیمار قرار می گیرند، و به فک پایین آنها فضای بیشتری داده می شود که راحتی آنها را افزایش می دهد.

گاهی اوقات، دندانپزشک ها ممکن است از تکنیک های دیگری مانند باندینگ، روکش، یا هر دوی آنها استفاده کند که همان هدف عقب کشاندن فک پایین به محل درست خود را دنبال می کنند.

 

جراحی فک های بالا و پایین

معمولاً انجام یک فرایند جراحی برای درمان و اصلاح آندربایت نادر است و تا جایی که به درمان مربوط می شود، آخرین راهکار درمانی تلقی می شود. در جراحی های آندربایت، جراح فک و صورت قسمت عقب فک را از قسمت جلوی آن جدا می کند و آن را به گونه ای می تراشد که بهتر با حفره دهان بیمار تناسب داشته باشد. این کار اجازه خواهد داد در نهایت دندان های فک پایین عقب تر و در جای درست و مورد انتظار خود قرار بگیرند. باز هم باید اشاره کنیم، جراحی تنها برای افراد بزرگسال توصیه می شود.

چگونه می توان از بروز آندربایت پیشگیری نمود؟

برای پیشگیری از بروز آندربایت، نخستین کاری که باید انجام دهید این است که وقتی کودکتان وارد سن 7 سالگی شد او را نزد ارتودنتیست ببرید. هر چه مشکل زودتر تحت درمان قرار بگیرد، راحت تر می توانید آن را برطرف کنید و قادر خواهید بود بدون هیچ پیچیدگی آن را به طور کامل درمان نمایید.

جنبه های دیگری که برای پیشگیری از بروز آندربایت باید مد نظر قرار دهید بهداشت دهانی است. دندانپزشکان و متخصصان دهان و دندان توصیه می کنند حداقل دو مرتبه در طول روز دندان های خود را مسواک بزنید. یکی دیگر از اقدامات پیشگیرانه دیگر کشیدن نخ دندان هم در افراد بزرگسال، و هم در کودکان است. در نوزادان، توصیه می شود والدین استفاده از شیشه شیر و پستانک را، مخصوصاً برای مدت زمان طولانی، محدود، یا به طور کامل قطع کنند. نکته آخر استفاده از دهانشویه آنتی باکتریال به صورت روزانه است که می تواند علائم احتمالی آندربایت را بکاهد.

درمان تکمیلی- درمان ارتودنتیک کاموفلاژ

معمولاً کاموفلاژ به معنای پوشاندن یک شیء یا پنهان کردن آن از دید یک فرد یا یک چیز است. با این حال، در درمان ارتودنسی، کاموفلاژ به استفاده از ابزارهای ارتودنتیک مانند بریس ها برای جابجایی دندان ها به شکلی خاص اشاره دارد که برای پوشاندن فک زیرین یا عدم هماهنگی اسکلتی انجام می شود. تعداد زیادی از افراد به میزان متفاوتی ناهماهنگی فک ها را دارند. به عنوان مثال، برخی افراد وضعیتی دارند که در آن فک بالا یا پایین آنها بزرگتر از فک دیگر است. بنابراین، کاموفلاژ یک عمل شناخته شده فوق العاده در ارتودنسی است و به ارائه نتایج استثناعی بدون انجام جراحی معروف است.

کاموفلاژ انواع متفاوتی دارد، از جمله کاموفلاژ ارتودنتیک که به کاموفلاژ کلاس 2، کاموفلاژ کلاس 3، کاموفلاژ اپن بایت اسکلتی، و کاموفلاژ عدم تقارن دسته بندی می شود. نوع دیگر کاموفلاژ نوع جراحی آن است که زیر مجموعه های آن عبارتند از جراحی چانه، جراحی بینی، و جراحی یک فک در بیمارانی که در هر دو فک مشکل دارند. از آنجا که همه این کاموفلاژها برای توصیف کردن بسیار گسترده هستند، تنها روی کاموفلاژ کلاس 3 تمرکز خواهیم داشت.

این درمان معمولاً برای اصلاح مال اکلوژن کلاس 3 انجام می شود. بر خلاف چندین نوع ناهماهنگی اسکلتی کلاس 2، که تا میزان زیادی در نتیجه نقص فک پایین بوجود می آیند، این نوع مال اکلوژن می تواند در نتیجه پروگناتیزم (جلو آمدگی) فک پایین عقب رفتگی فک بالا، یا هر دو بروز پیدا کند. مال اکلوژن کلاس 3 بر اساس ارتباطی که بین دندان های جلوی هر دو فک وجود دارد، متفاوت است، که می تواند یا کاهش ارتباط اورجت دندان های جلو یا ارتباط معکوس مشهود اورجت دندان های جلو باشد.

مقدار وخامت هر گونه ارتباطی، به وضوح نشانگر شدت عدم هماهنگی اسکلتی زمینه ای است. با این حال، در برخی موارد خاص، ارتودنتیست ها می توانند با اصلاح ارتباط دنتو- آلوئولار، عدم هماهنگی مورد نظر را اصلاح نمایند. و زمانی که نقص ماگزیلا در سه جهت وجود دارد، که در اکثر موارد به همین صورت است، فشردگی شدید دندان ها و کراس بایت خلفی می تواند اتفاق بیفتد. وقتی جابجایی قدامی باعث پوشانده شدن ارتباط پایه کلاس 1 زمینه ای می شود، متخصصان دندانپزشکی به آن تحت عنوان وضعیت شبه کلاس 3 اشاره دارند.

در مال اکلوژن های کلاس 3، عدم تقارن اسکلتی که در کنار پروگناتیزم فک پایین اتفاق می افتد، شایع هستند، و نیز مواردی که بیماران الگوی رشد عمودی دارند. مال اکلوژن کلاس 3 مشکلی است که در برخی موارد نمی توان تشخیص داد برای درمان آن کاموفلاژ بهتر است یا جراحی ارتودنتیک. روی هم رفته، بیمارانی که شکاف کام و لی ترمیم شده دارند، بیشتر با بروز مال اکلوژن کلاس 3 مواجه می شوند.

نکته پایانی…

نکته پایانی این است که، رطاحی درمان در مال اکلوژن کلاس 3 به ندرت می تواند دشوار باشد. این کار تحت تأثیر نوع ناهماهنگی اسکلتی فرد، اندازه اورجت معکوس، میزان فشردگی دندان ها و عوامل دیگر بستگی دارد. اما تنها سه راه وجود دارد که از طریق آنها مال اکلوژن کلاس 3 درمان می شود، که عبارتند از: تغییرات در رشد، کاموفلاژ ارتودنتیک، و جراحی.