فرِنِکتومی Frenectomy چیست؟

فرِنوتومی فرِنِکتومی فرایندی است که در آن فرِنوم زیر زبان یا لب بالا برداشته می شود تا امکان حرکات راحت تر را ایجاد نماید. کودکان ممکن است با مجموعه ای از شرایط خاص تحت عنوان گره زبان (انکیلوگلوسیا ankyloglossia) و/ یا گره لب متولد شوند که منجر به ایجاد محدودیت هایی در حرکات لب یا زبان می شوند. این شرایط می تواند شیر خوردن مستقیم از سینه ی مادر را با مشکل مواجه کند و در برخی موارد می تواند مشکلات دیگر از قبیل پوسیدگی دندان ها، فاصله ی بین دندان ها، مشکلات گفتاری و تنفسی و نیز مشکلات گوارشی ایجاد کند. به طور کلی، می توان با یک فرایند ساده این مشکلات را اصلاح نمود.

انواع فرنوم

فرنوم لبی یا گره لب

فرنوم لبی یا گره لب بافت ماهیچه ای است که داخل لب بالا را به مرکز لثه ها بین دو دندان وسط فک بالا متصل می کند. معمولاً دندانپزشک ها به بیماران توصیه می کنند پیش از جراحی فرنکتومی برای کوتاه کردن فرنوم دست نگه دارند تا دو دندان دائم وسط فک بالا کامل رشد کنند. زیرا در بسیاری موارد، با رشد کامل این دندان ها، فاصله ی بین دندان ها از بین خواهد رفت. با این حال، در صورتی که این امکان وجود نداشته باشد. باید از بریس ها برای بستن فاصله ی بین دندان ها استفاده کرد. فرنکتومی لبی تنها در صورتی انجام می شود که در نتیجه ی وجود فرنوم بزرگ بین دندان ها، براکت های ارتودنسی قادر به جابجایی دندان ها و بستن فاصله ی بین آنها نباشند. در بسیاری موارد، در صورتی که فرنوم لبی موجب بروز درد در لب بالا و لثه ها ی کودک شود، در سنین پایین فرنکتومی لبی انجام خواهد شد.

چالش هایی که ممکن است در کودکان و نوزادان دارای گره لب خفیف تا شدید بوجود بیاید عبارتند از:

• ایجاد فاصله ی بزرگ بین دندان های مرکزی فک بالا یا عقب رفتن لثه، زیرا لثه ها را روی استخوان فک به داخل فشار می دهد.
• مشکل در مسواک زدن و کشیدن نخ دندان
• افزایش احتمال خطر پوسیدگی دندان
• آسیب مکرر به فرنوم فک بالا، زیرا در پایین قرار گرفته و برجسته است.
• درد حین خوردن شیر مادر
• ناتوانی در جمع کردن لب بالا به دور سینه ی مادر برای مکیدن شیر، در نتیجه نوزاد رشد مناسب نخواهد داشت.

 

فرنوم زبانی یا گره زبان

فرنوم زبانی، انکیلوگلوسیا یا گره زبان به بافت ماهیچه ای گفته می شود که مرکز زبان را از نزدیک نوک آن به کف زبان متصل می کند یا موجب جوش خوردن یا چسبندگی زبان به کف دهان می شود که منجر به محدودیت حرکات زبان می شود. بنابراین، گره زبان در نتیجه ی فرنومی بوجود می آید که به شکلی غیر عادی کوتاه است یا به نوک زبان خیلی نزدیک است.

عملکرد عادی زبان به چندین دلیل اهمیت دارد. از بین فواید بسیار آن، به کودک اجازه می دهد زبان خود را به اندازه ی کافی قفل کند و به اندازه ی کافی به طور مستقیم از شیر مادر تغذیه کند، به تدریج گفتار عادی را یاد بگیرد، در طول خوردن غذا به صورت خود به خود موجب پاک شدن دهان شود، الگوی بلع او به صورت عادی باشد، رشد کودک به صورت طبیعی پیش برود، از خوردن خوراکی های مانند بستنی یا حتی بیرون آوردن زبان برای گرفتن دانه های برف لذت ببرد. فرنوم زبانی که تا لب ها امتداد داشته باشد، می تواند مانع غذا خوردن یا حرف زدن معمولی شود.

فرنکتومی زبانی تنها زمانی انجام می شود که فرنوم مانع حرف زدن و غذا خوردن درست کودک شود.

مشکلات همراه با گره زبان

• ناتوانی در باز کردن دهان به طور کامل باعث می شود عادات گفتاری و خوردن غذا تحت تأثیر قرار بگیرند.
• ناتوانی در واضح حرف زدن حین سریع/ بلند/ نرم حرف زدن
• ایجاد صدای کلیک در فک ها
• بروز
• درد در فک ها
• جلو آمدن فک پایین، پیش آمدگی آرواره ی پایین
• تأثیر منفی روی موقعیت های اجتماعی
• به خطر انداختن سلامت دهان و دندان ها- افزایش احتمال التهاب لثه ها و افزایش نیاز به جراحی پریودنتال
• گره زبان در بزرگسالی باعث می شود نتوان دندان های مصنوعی را در جای خود نگه داشت.

جراحی فرنکتومی چگونه انجام می شود؟

داشتن فرنوم کاملاً طبیعی است اما نباید از حد بافت لثه ها تجاوز کند. در این صورت باید از طریق جراحی فرنکتومی کوتاه شود. در صورتی که این جراحی در بزرگسالی انجام شود، به میزان کافی بین دندان ها فاصله وجود دارد که جراح به راحتی فرنوم را کوتاه کند. اغلب یک لایه بافت سفت به لثه افزوده می شود تا میزان کافی اتصال با لثه ایجاد شود. در بسیاری موارد لازم است فرنکتومی پیش از درمان ارتودنسی انجام شود تا به بستن فاصله ی بین دندان ها کمک کند. به لحاظ نظری، تشکیل بافت اسکار پس از جراحی می تواند به بسته نگه داشتن دیاستم کمک کند.

اگر بافت فرنوم نرم باشد در فرنکتومی این بافت برش داده نمی شود، بلکه تنها فرایند “تبخیر” بافت انجام می شود که با انرژی نور انجام می شود. پس از این فرایند ناراحتی اندکی وجود خواهد داشت. برخی نوزادان و کودکان در طول این فرایند می خوابند. تقریباً هیچ خونریزی وجود ندارد. این فرایند موجب استریل شدن منطقه می شود، در نتیجه موجب کاهش خطر عفونت می شود. بهبودی آن به سرعت پیش می رود. نتیجه ی آن یک بافت زیباست و احتمال بازگشت آن به حالت اول بسیار اندک است.

فواید جراحی فرنکتومی

بیمارانی که تحت جراحی فرنکتومی قرار گرفته اند، زندگی با کیفیت تری را تجربه کرده اند.

فرنکتومی لبی:

• ناراحتی های دهانی کاهش می یابند.
• با از بین بردن فاصله ی بین دو دندان جلوی فک بالا، ظاهر صورت بهبود می یابد.
• اعتماد به نفس بالا می رود.
• عملکرد بایت ارتقاء می یابد.
• در افرادی که از دندان مصنوعی استفاده می کنند موجب می شود پروتز آنها به راحتی در جای خود باقی بماند.

فرنکتومی زبانی:

• ارتباطات ارتقاء می یابند.
• اشتها بهبود پیدا می کند زیرا فرد می تواند به درستی غذا بخورد.