مراقبت از سلامت عمومی و سلامت دهان و دندان کلید اصلی برای داشتن زیباترین لبخند است. دو مرتبه مسواک زدن در طول روز (آخرین کاری که در طول روز انجام می دهید و یک مرتبه دیگر) با خمیر دندان فلورایده و داشتن چکاپ های منظم دندانپزشکی می توانند به شما کمک کنند دندان های سالم خود را حفظ کنید.

رژیم غذایی، سیگار کشیدن، و نوشیدن الکل نیز روی سلامت دندان ها تأثیر دارند.

رژیم غذایی سالمِ که برای دندان های شما خوب است

آنچه شما می خورید و می نوشید می توانند موجب پوسیدگی دندان های شما شوند، بنابراین داشتن رژیم غذایی سالم برای دندان های شما مهم است.

یک رژیم غذایی متعادل شامل مقادیر زیادی میوه و سبزیجات، و نیز غذاهای نشاسته ای، مانند نان، برنج، سیب زمینی، و پاستا (ماکارونی) است (مواد غذایی نشاسته ای حاوی دانه های کامل را انتخاب کنید و در صورت امکان سیب زمینی ها را با پوست بخورید).

علاوه بر این، باید منابع پروتئینی مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ، حبوبات، و دیگر منابع غیر لبنی پروتئین، و مقداری شیر، و غذاهای لبنی (به صورت ایده آل، پروتئین های کم چرب) بخورید.

تنها مقادیر اندکی از خوراکی ها و نوشیدنی های حاوی قند زیاد بخورید.

به منظور پیشگیری از پوسیدگی دندان ها مصرف قند را کاهش دهید

محدود کردن مقدار قندی که می خورید و می نوشید برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ها مهم است.

مقدار زیادی از قندهایی که شما می خورید و می نوشید در غذاهایی مانند نمونه های زیر وجود دارند:

• شیرینی ها، شکلات، کیک، و بیسکوئیت
• نوشیدنی های قندی حاوی نوشیدنی های رژیمی، نوشیدنی های گازدار، نوشیدنی های حاوی شیر با قند افزوده، و الکل
• آبمیوه ها شامل آبمیوه های تازه شیرین نشده و اسموتی ها
• نان، شیرینی، و پای میوه ای
• پودینگ های اسفنجی، و پودینگ های دیگر
• قند افزوده شده به غذاها یا نوشیدنی هایی مانند چای
• غلات شیرین صبحانه
• مربا، مارمالاد، عسل، و شربت ها
• بستنی و سوربت ها
• میوه های خشک یا میوه های داخل شربت

در روز یک لیوان آبمیوه یا اسموتی بخورید

قندها به صورت طبیعی در خوردنی هایی مانند میوه ها و شیر وجود دارند، اما نیاز نیست خوردن این نوع قندها را قطع کرد.

اما وقتی آب میوه ها گرفته می شود با ترکیب می شوند، مثلاً مانند زمانی که در اسموتی ها استفاده می شوند، قندها از ساختار میوه آزاد می شوند. این قندها وقتی آزاد می شوند می توانند به دندان ها آسیب برسانند، بنابراین بهتر است آبمیوه ها یا اسموتی ها را در زمان وعده های غذایی بنوشید.

مجموع نوشیدنی هایی که می نوشید، از آبمیوه ها و آب سبزیجات گرفته تا اسموتی ها، نباید بیشتر از 150 میلی لیتر در روز شود، که یک لیوان کوچک است.

برای مثال، اگر در طول یک روز 150 میلی لیتر آب پرتقال و 150 میلی لیتر اسموتی بخورید، شما از مقدار توصیه شده 150 میلی لیتر فراتر رفته اید.

کشیدن سیگار چگونه می تواند به دندان ها آسیب برساند؟

کشیدن سیگار می تواند موجب ایجاد لکه های زرد رنگ روی دندان ها و بروز بوی بد دهان و افزایش خطر بیماری لثه شود، و نیز باعث بروز بسیاری مشکلات جدی دیگر برای سلامتی شود.

اثر الکل بر سلامت دهان

الکل می تواند موجب فرسایش سطح بیرونی دندان ها شود، و منجر به از دست رفتن مینای دندان ها شود. در صورتی که این اتفاق رخ دهد، ممکن است لازم باشد برای پر کردن دندان به دندانپزشک مراجعه کنید.

نوشیدن مقدار زیادی الکل با افزایش خطر گسترش سرطان دهان ارتباط دارد.

مهم ترین ریسک فاکتور برای سرطان دهان ترکیبی از تأثیرات کشیدن سیگار و نوشیدن الکل است.

تخمین زده شده است که نوشیدن مقادیر زیاد الکل و مصرف دخانیات خطر گسترش سرطان های دهان را 38 مرتبه بیشتر افرادی می کند که نه الکل مصرف می کنند و نه سیگار می کشند.

خوردنی ها و نوشیدنی ها می توانند موجب لک شدن دندان ها شوند

شراب، کشیدن سیگار، چای، و قهوه همگی عواملی هستند که موجب لک شدن دندان ها می شوند. آنها را در حداقل نگه دارید تا لک شدن دندان های خود را متوقف کنید.

دندانپزشک شما می تواند پاکسازی تخصصی روی دندان های شما انجام دهد، که می تواند به کاهش لکه های دندانی کمک کند.

برای داشتن دهانی سالم چه می توان خورد؟

بادام

بادام ها از آنجا که حاوی مقادیر اندکی قند و منبع خوبی از کلسیم و پروتئین می باشند، میان وعده ای ایده آل می باشند، و نیز راهی ایده آل برای سالم نگه داشتن دهان. سعی کنید یک مشت بادام به سالاد خود اضافه کنید، تا عطر و طعم بیشتری پیدا کند یا آنها را به یک شام ساده اضافه کنید تا بافت خوبی بگیرد.

هویچ

هویچ ها ترد و سرشار از مواد مغذی خوبی مانند فیبرها و ویتامین ها هستند. این سبزیجات را به عنوان یک میان وعده عصرانه یا بخشی از ناهار خود مصرف کنید. حتی خوردن مقداری هویچ خام می تواند به افزایش تولید بزاق کمک کند که خطر بروز حفره های دندانی را کاهش می دهد.

لبنیات

ثابت شده است که فراورده های لبنی مانند ماست و پنیر به حفظ سلامت خوب دهان کمک می کنند. مخصوصاً پنیر می تواند pH دهان را بالا ببرد و خطر پوسیدگی دندان را کاهش دهد. این فراورده های لبنی حاوی کلسیم و پروتئین نیز هستند، که هر دوی آنها به افزایش استحکام مینای دندان ها کمک می کنند. ماست نیز درست مانند پنیر حاوی مقادیر زیادی کلسیم و پروتئین است، همراه با مزایای افزوده پروبیوتیک. این باکتری های مفید می توانند با کاهش تجمع باکتری های دیگر که می توانند موجب پوسیدگی دندان ها و مشکلات دیگر شوند به سلامت لثه ها کمک کنند.

سیب

یک سیب در روز ممکن است شما را از پزشک دور نگهدارد، اما می تواند دندانپزشک را نیز از شما دور نگهدارد. سیب ها ممکن است در دسته شیرین کننده ها قرار بکیرند، اما مقادیر زیادی آب و فیبر دارند. با خوردن سیب، بزاق داخل دهان خود را افزایش می دهید، که کمک می کند باکتری ها و ذرات غذا شسته شوند. به لطف فیبرهای موجود در پوست سیب نیز لثه های شما تحریک می شوند.

زخم آفت چیست؟

زخم های آفتی دهان (آفت) یکی از انواع شایع زخم ها هستند که غالباً داخل حفره دهان روی غشاء مخاطی شکل می گیرند. دیگر نام های زخم های آفتی عبارتند از استوماتیت آفتی و آفت دهان.

آفت های دهان عموماً شکل دایره ای دارند و در قسمت های نرم دهان مانند داخل لب ها، گونه ها، یا زیر زبان تشکیل می شوند. آنها خوش خیم هستند، مسری نیستند، و می توانند به صورت زخم های منفرد یا به صورت خوشه ای ظاهر شوند. در اکثر موارد، آفت های دهان تکرار شونده هستند- شرایطی که تحت عنوان استوماتیت آفتی عود کننده (RAS) شناخته می شود- و هر دوره به طور معمول بین 7 تا 10 روز ادامه دارد. علت این شرایط هنوز هم نا مشخص است، هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، اما گزینه های درمانی برای درمان دردی که زخم می تواند ایجاد کند وجود دارند.

خوب است بدانید که: زخم های آفتی شایع ترین نوع زخم های دهانی هستند، اما آنها تنها نوع زخم های دهانی نیستند.

آفت های جزئی دهانی

اینها شایع ترین نوع آفت ها هستند. اندازه آنها کوچک است- معمولاً کمتر از 5 میلی متر قطر دارند- و می توانند به عنوان یک زخم یا به صورت خوشه ای شکل بگیرند. آنها عموماً منجر به برز درد زیادی نمی شوند.

آفت های بزرگ دهان

این نوع آفت ها کمتر شایع هستند، و عموماً 5 میلی متر یا بزرگتر هستند و به صورت تکی یا جفتی شکل می گیرند. آنها می توانند دردناک باشند، مخصوصاً هنگام خوردن یا نوشیدن، و چیزی حدود دو هفته تا چند ماه وجود دارند.

زخم های شبه تبخال

این موارد هنگامی می توانند اتفاق بیفتند که چندین ضایعه مشخص با هم ترکیب می شوند و زخم هایی بزرگ با اشکال نا منظم ایجاد می کنند. زخم های شبه تبخال به دلیل شباهت آنها از نظر ظاهری به تبخال اینگونه نامگذاری می شوند، با این حال، زخم های شبه تبخال توسط ویروس هرپس سیمپلکس شکل نمی گیرند.

علائم و نشانه های آفت های دهان

آفت های دهانی علاوه بر زخم هایی که دارند، دارای تعدادی علامت و نشانه نیز هستند. برخی افراد قبل از ایجاد زخم ها ممکن است مقداری احساس سوزش یا خارش داخل دهان خود داشته باشند، که می تواند دردناک باشد. وقتی زخم ها بوجود می آیند، اغلب درد موضعی با درجات مختلف وجود دارد.

ظاهر آفت های دهانی به چه صورت است؟

آفت ها به طور معمول نازک هستند و با رنگ زرد کم رنگ شروع می شوند، و به طور کلی با گسترش بیماری به رنگ خاکستری در می آیند. ممکن است یک حلقه قرمز رنگ به دور آنها وجود داشته باشد یا وقتی ملتهب هستند کاملاً قرمز به نظر برسند. بسته به محلی که زخم واقع شده است، غذا خوردن، نوشیدن مایعات، و حرف زدن ممکن است ناراحت کننده باشند.

خوب است بدانید که: در موارد شدید، آفت ها می توانند منجر به تورم غدد لنفاوی، تب، و خستگی جسمی یا بی حالی شوند. با این حال، این موارد بسیار نادر هستند، و بنابراین بعید است تورم غدد لنفاوی اولین نشانه آفت های دهانی باشد. اگر نگران هستید که آفت داشته باشید، می توانید با کمی مطالعه یا تماس تلفنی با یک پزشک از وجود یا عدم وجود آن مطمئن شوید.

علل بروز آفت های دهانی

علت یا علل دقیق آفت ها ناشناخته هستند، با این حال، تصور می شود که زخم ها توسط یک یا ترکیبی از عوامل خارجی بروز پیدا کنند. همچنان ممکن است تا حدی ژنتیکی باشد، 40 درصد از افرادی که آفت های دهانی را تجربه می کنند سابقه خانوادگی این شرایط را دارند. زخم های آفتی دهان از هر پنج نفر حداقل گاهگاهی حدود یک نفر را تحت تأثیر قرار می دهند و عموماً بین سنین 10 تا 19 سال شروع به ظاهر شدن می کنند.

محرک های ممکن آفت های دهانی عبارتند از:

• استرس عاطفی
• آسیب های جزئی که به داخل دهان وارد می شوند، برای مثال در اثر بریدگی، سوختگی، یا گزیدگی هنگام غذا خوردن، اقدامات دندانپزشکی، سخت مسواک زدن، یا بد قرار گرفتن پروتزهای مصنوعی روی لثه ها.
• سابقه خانوادگی
• سدیم لوریل سولفات- که ماده ای فعال در برخی از خمیر دندان ها و دهانشویه ها است؛ این ترکیب به عنوان یک محرک ثابت نشده است، اما شناخته شده است که مدت زمان لازم برای بهبود زخم ها را طولانی می کند.
• برخی غذاها و نوشیدنی های خاص، شامل قهوه، شکلات، تخم مرغ، پنیر، و نیز خوراکی های اسیدی و پر ادویه.
• کمبود برخی ویتامین های خاص و/ یا مواد معدنی شامل روی (زینک)، B12، فولات و آهن که ممکن است با کم خونی همراه باشد.
• واکنش آلرژیک به باکتری های دهانی.
• استفاده، و همچنین ترک محصولات تنباکو
• تغییرات هورمونی همراه با بارداری
• داشتن سیستم ایمنی ضعیف، به دلیل برخی شرایط مزمن خاص (نقص سیستم ایمنی بدن)

استرس یکی از علل شایع آفت های دهانی است. گرچه استرس مستقیماً موجب بروز آفت های دهانی نمی شود، اما احتمال گسترش آنها را افزایش می دهد و می تواند روند بهبود آنها را تحت تأثیر قرار دهد. آفت های دهانی با تأثیری که بر نحوه و نوع خوردن و نوشیدن فرد می گذارند موجب بروز استرس نیز می شوند.

خوب است بدانید که: دندانپزشکان قادرند به شما توصیه هایی برای کاهش خطر گسترش آفت های دهانی ارائه بدهند، برای مثال پیشنهاد خمیر دندان ها و دهانشویه هایی که فاقد سدیم لوریل سولفات هستند، یا برای کاهش  آسیب به داخل دهان، تجهیزات و تکنیک درست مسواک زدن را توصیه می کنند.

برخی از داروها نیز به ایجاد آفت های دهانی ربط دارند، با این حال، ممکن است همیشه هم باعث بروز زخم های از نوع آفت نشوند. آنها عبارتند از:

• نیکوراندیل: دراویی که برای درمان آنژین صدری یا بیماری های قلبی استفاده می شود.
• ایبوپروفن و داروهای ضد التهاب دیگر
• درمان جایگزین نیکوتین خوراکی بر خلاف درمان جایگزین پَچ.
• داروهای غیر قانونی مانند کوکائین

به ندرت، آفت های تکرار شونده می توانند نشانه احتمالی چندین بیماری جدی باشند، از جمله:

• بیماری کرون Crohn’s disease (التهاب ناحیه ای روده)
• بیماری سلیاک Celiac disease
• بیماری بهجت Behcet’s disease
• HIV/ AIDS

با این حال، زخم هایی که علامت و نشانه این اختلالات هستند، از نظر تکنیکی آفت نیستند اما شباهت زیادی به آفت های زخم دهنده هستند و بنابراین زخم های شبه آفت نامیده می شوند. افرادی که بروز مکرر آفت ها یا آفت هایی را نشان می دهند که روند بهبود آنها کند است، مخصوصاً اگر دردناک یا همراه با علائم دیگر باشند، باید هر چه سریع تر به دندانپزشک مراجعه کنید. در صورتی که شما یا یکی از افرادی که می شناسید آفت های تکرار شونده دهانی یا آفتی دارید که بهبود پیدا نمی کند، می توانید با تماس تلفنی با یک پزشک به صورت رایگان علائم خود چک کنید.

تشخیص آفت های دهانی

در اکثر موارد، مخصوصاً وقتی شرایط تکرار شونده نیست، تشخیص بر اساس معاینات پزشکی و بررسی سوابق پزشکی فرد خواهد بود.

ارزیابی و تشخیص درست زخم های تکرار شونده به دلیل ارتباط آنها با مشکلات جدی تر مانند بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون یا وضعیتی که موجب ضعف سیستم ایمنی بدن می شود، مانند HIV/ AIDS مهم است. فرایند تشخیص ممکن است شامل حذف این شرایط از طریق آزمایشات خون، و در موارد کمتر، با استفاده از گاستروکوپی یا کولونوسکوپی، و احتمالاً گرفتن نمونه های بافتی باشد. البته دوره ای که کار تشخیص طول خواهد کشید به ارزیابی پزشک از شدت وضعیت فرد و وجود علائم و نشانه های دیگر بستگی دارد.

عوارض آفت های دهانی

گرچه اکثر آفت های دهانی ظرف دو هفته از بین خواهند رفت، اما در موارد بسیار نادر آنها ممکن است با باکتری عفونی شوند. این معمولاً تنها در موارد وخیم اتفاق می افتد، وقتی منطقه زخم گسترده باشد.

در صورت وجود عفونت باکتریایی ثانویه، یک دهانشویه آنتی بیوتیک و یک ابزار برای مدیریت و کنترل درد و ناراحتی ممکن است تجویز شود. در برخی موارد، آنتی بیوتیک های خوراکی نیز ممکن است لازم باشند.

درمان های آفت های دهانی

هیچ درمانی برای آفت ها وجود ندارد، اما روش هایی برای کنترل علائم و نشانه ها وجود دارد. در اکثر موارد، زخم ها بدون درمان و با پرهیز از خوردن غذاهای سفت یا حساسیت زا مانند آناناس، و اعمال یک ماده سرد روی منطقه ای که تحت تأثیر قرار گرفته است ناپدید خواهند شد، و در صورت نیاز استفاده از بی حس کننده هایی مانند لیدوکائین یا بنزوکائین موضعی برای مدیریت درد کافی خواهد بود.

در صورتی که درمان های بیشتری نیاز باشند، چندین گزینه ممکن دیگر وجود دارند، که مسیر انتخابی به قضاوت پزشک در مورد میزان کارایی هر کدام، بر اساس محل و وخامت زخم، و سلامت عمومی فردی که تحت تأثیر قرار گرفته است بستگی دارد.

درمان های ضد التهاب

خمیرهای OTC ضد التهاب موضعی که مستقیماً روی موضع آفت مالیده می شوند ممکن است در کنترل علائم زخم های آفت، مخصوصاً نوع جزئی آن، مؤثر باشند. این خمیرها باید دو تا چهار مرتبه در طول روز استفاده شوند. لطفاً توصیه های خاص داروخانه یا پزشک خود را دنبال کنید.

درمان های ضد عفونی کننده و آنتی بیوتیک برای زخم های آفتی

استفاده از دهانشویه های ضد عفونی کننده مانند دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین، دو مرتبه در طول روز یا بر اساس توصیه پزشک شما می تواند بخشی از درمان آفت های دهاین باشد. در موارد نادر پزشک ممکن است آنتی بیوتیک موضعی یا خوراکی مانند تتراسایکلین یا مینوسایکلین تزریق کند که می تواند برای درمان آفت های دهانی مؤثر باشد. آنها عموماً به شکل دهانشویه استفاده می شوند، آنتی بیوتیک ها در آب حل می شوند، به دور دهان می چرخند و به بیرون تف می شوند. ممکن است لازم باشد این کار به مدت چند روز و چند مرتبه در طول روز تکرار شود.

خوب است بدانید که، بسته به توصیه های پزشک، دهانشویه های آنتی بیوتیک حاوی تتراسایکلین باید در کودکان زیر 8 سال یا حتی بزرگتر پرهیز شوند زیرا آنها می توانند موجب بد رنگ شدن دندان ها شوند.

درمان های دیگر برای آفت

درمان های دیگر برای آفت عبارتند از استروئیدهای موضعی، یا به ندرت، خوراکی، که عموماً زمانی استفاده می شوند که زخم ها به دیگر روش های درمان پاسخ نمی دهند؛ نیترات نقره، دیگر بی حس کننده های موضعی/ مواد بی حس کننده؛ مکمل های تغذیه ای (برای مثال حاوی فولات، روی، یا ویتامین B12)

درمان های خانگی برای زخم های آفت

تعدادی درمان خانگی مشهور برای زخم های آفت وجود دارند، از جمله:

• شستشوی دهان با آب و نمک
• شستشوی دهان با ترکیب جوش شیرین/ بیکربنات سدیم و آب
• مالیدن مقداری شیر منیزیا روی زخم پس از شستشو
• قرار دادن تکه های یه روی منطقه ای که تحت تأثیر قرار گرفته است برای کاهش تورم
• پمادهای رویش دندان حاوی بی حس کننده های موضعی برای کنترل درد و ناراحتی
• کاهش استرس
• پرهیز از غذاهای سفت یا غذاهایی که ممکن است داخل دهان خراش ایجاد کنند.

مکمل های غذایی مانند کپسول های ویتامین B12، کپسول های ویتامین D، قرص های فولات، یا قرص های زینک (روی) نیز می توانند خطر گسترش آفت های دهانی را کاهش دهند.

پیشگیری از بروز آفت های دهان

برای کاهش احتمال بروز آفت های دهانی، بویژه برای افرادی که سابقه زخم های مکرر آفتی را دارند، تعدادی اقدامات هستند که می توانند انجام شوند.

• از خوردن غذاهایی که ممکن است باعث ایجاد آفت شوند بپرهیزید.
• تمرکز روی یک رژیم غذایی سالم و متعادل حاوی مقادیر کافی مواد مغذی و ویتامین ها
• حفظ بهداشت خوب دهان و استفاده از یک مسواک نرم به منظور پیشگیری از ایجاد تحریک
• کاهش استرس و خوابیدن به مقدار کافی

پیش بینی آفت های دهانی

آفت های دهانی عموماً غیر جدی هستند و بدون هیچ درمان خاصی از بین خواهند رفت. زخم هایی که ظرف چند هفته به صورت خود به خود درمان می شوند نشان دهنده سرطان های دهانی نیستند و عفونی نیز نیستند. با این حال، آفت ها می توانند بسیار دردناک و ناراحت کننده باشند، مخصوصاً اگر تکرار شونده هستند. بسیاری افراد متوجه خواهند شد که با بالا رفتن سن آنها آفت زدن آنها نیز متوقف شده است.

خوب است بدانید که: در صورتی که آفت یا یک گروه از آفت ها ظرف یک هفته بهبود پیدا نکند، یا بیشتر از 3 هفته طول بکشد، فرد باید هر چه سریع تر برای تشخیص درست به پزشک مراجعه نماید. در برخی موارد، یک آفت مقاوم و ماندگار ممکن است نشان دهنده سرطان دهان باشد.

آیا سیگار کشیدن می تواند موجب بروز آفت دهانی شود؟

سیگار کشیدن می تواند موجب بدتر شدن آفت های دهانی شود. نیکوتین موجود در دود سیگار می تواند مقدار خونی که به دهان و لثه ها جریان پیدا می کند را کاهش دهد، که می تواند روند بهبود هر زخم، بریدگی، یا خراشی داخل دهان را کندتر کند. کند شدن روند بهبود به این معنا است که دوره دردناک طولانی تر خواهد شد و احتمال بروز عفونت بیشتر خواهد شد.

به طور همزمان، به نظر می رسد ممکن است سیگار کشیدن احتمال ایجاد زخم های دهانی را کاهش دهد، زیرا سطح سلول های اپیتلیال داخل دهان را سخت می کند. با این حال، کشیدن سیگار اثرات مضر متعدد دیگری روی بدن نیز دارد و باید از آن پرهیز شوند.

استوماتیت آفتی عود کننده (RAS) چیست؟

استوماتیت آفتی عود کننده (RAS) نامی است که به شرایط تجربه بروز مکرر آفت های دهانی اطلاق شده است. گرچه ممکن است تنها یک دوره استوماتیت آفتی وجود داشته باشد، اما دوره های مکرر نیز عادی هستند. دوره های استوماتیت آفتی عود کننده عموماً با فواصل زمانی چند ماهه تا چند روزه اتفاق می افتند و هر بار حدوداً بین 7 تا 10 روز ادامه دارد.

چه ارتباطی بین آفت دهان و سندروم بهجت وجود دارد؟

مشخصه ویژه سندروم بهجت التهاب در قسمت مختلف بدن است. برخی متخصصان سندروم را نوعی اختلال خود ایمنی تلقی می کنند و برخی دیگر اختلال خود التهابی. اختلالات خود التهابی مانند اختلالات خود ایمنی، با یک سیستم ایمنی بیش فعال بروز پیدا می کند که بافت های بدن را مورد حمله قرار می دهد و موجب بروز التهاب می شود. یکی از علائم متمایز کننده سندروم بهجت وجود آفت داخل حفره دهان، و نیز زخم روی دیگر بخش های بدن، از جمله اندام های تناسلی است، بعلاوه التهاب بخشی از چشم به نام یوئیت (التهاب مجموعه عنبیه، جسم مژگانی، و مشیمیه). گرچه آفت های دهانی یکی از علائم سندروم بهجت هستند، آنها شایع هستند، و سندروم بهجت نادر است. تنها تعداد اندکی از افرادی که آفت های دهانی را تجربه می کنند تحت تأثیر سندروم بهجت قرار می گیرند.

آفت پیچیده چیست؟

آفت پیچیده نامی است که به شرایط داشتن آفت های دهانی تقریباً ثابت دهانی یا آفت های تکرار شونده دهانی یا تناسلی بدون ابتلا به سندروم بهجت اطلاق می گردد. وقتی مشکوک به ابتلا به آفت های پیچیده هستید، برای تشخیص و درمان نیاز به توجهات پزشکی دارید.

آیا بیماری رفلاکس معده می تواند موجب بروز آفت دهان شود؟

بیماری رفلاکس معده، که عموماً تحت عنوان رفلاکس اسید معده نامیده می شود، شرایطی است که در آن اسید معده به داخل مری نشت می کند، و گرچه احتمال بروز آن کمتر است، اما ممکن است وارد حفره دهان نیز شود. در صورتی که اسید وارد دهان شود، GERD می تواند موجب فرسایش مینای دندان ها و ایجاد مزه اسید داخل دهان شود. آفت های دهانی می توانند گسترش پیدا کنند. GERD ممکن است منجر به ایجاد احساس سوزش گلو، و در برخی موارد التهاب گلو و مری نیز شود و زخم هایی ممکن است بوجود بیایند. اگر بیماری رفلاکس اسید معده منجر به بروز آفت دهان شود، به دلیل بالا آمدن اسید از معده، احتمال تشکیل آنها در عقب دهان، عقب زبان و پشت حلق بیشتر است.

آیا شیمی درمانی می تواند موجب بروز آفت دهان شود؟

آری. شیمی درمانی اغلب منجر به بروز آفت های دهانی می شود. شیمی درمانی می تواند منجر به بروز التهاب غشاء مخاطی گلو و دهان شود، که منجر به زخم های دهانی می شود. از نظر فنی، شرایط دردناک و زخم هایی که در نتیجه شیمی درمانی بوجود می آیند، در صورتی که داخل دهان بوجود بیایند تحت عنوان استوماتیت شناخته می شوند و ممکن است به موکوزیت مربوط باشند، شرایطی که منطقه بزرگتری از غشاء مخاطی دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می دهد.

آیا هپاتیت C می تواند موجب بروز آفت دهان شود؟

آری. هپاتیت C یا درمان های آن گاهی اوقات می توانند منجر به بروز آفت های دهانی و دیگر مشکلات دهانی مانند پوسیدگی دندان ها یا دهان حساس شوند که به طور مثال می تواند روی تولید بزاق تأثیر بگذارد و باعث خشکی دهان شود. از آنجا که هپاتیت C یک شرایط پیچیده است، افرادی که هپاتیت C دارند باید در خصوص هر گونه نگرانی و قبل از آغاز برنامه درمان با تیم درمانی خود صحبت کنند.

آیا آفت دهان نشانه سرطان است؟

آفت های دهانی که برطرف نمی شوند می توانند نشانه سرطان دهان باشند. با این حال، تعداد اندکی از آفت های دهان نشانه سرطان هستند. آفت های دهانی که با سرطان همراه هستند عموماً به جای خوشه ای بودن به شکل تکی می باشند و بدون هیچ دلیل مشخصی ظاهر می شوند. اگر آفت دهان بیش از سه هفته ادامه داشته باشد، منجر به بروز علائمی می شود که فرد نمی تواند با آنها کنار بیاید، مانند عدم توانایی خوردن یا نوشیدن به اندازه کافی به دلیل درد و/ یا عدم پاسخ به درمان. در این صورت فرد باید به پزشک مراجعه کند.

جرمگیری و تسطیح سطح ریشه چیست؟

جرمگیری و تسطیح سطح ریشه (پاکسازی عمقی) نوعی فرایند ترمیمی دندانپزشکی شامل زدودن پلاک و رسوبی (تارتار) است که بالا و زیر خط لثه چسبیده اند. این فرایند پس از آسیب دیدن لثه ها، استخوان ها، و بافت های اطراف در نتیجه بیماری پریودنتال (لثه) ضروری است.

بیماری پریودنتال چیست؟

بیماری پریودنتال که تحت عنوان پریودنتیت نیز شناخته می شود، نوعی بیماری التهابی شدید می باشد که لثه ها، استخوان ها، و بافت های اطراف را در حفره دهان تحت تأثیر قرار می دهد. بیماری پریودنتال با تشکیل و تجمع طولانی مدت پلاک ها و رسوب های دندانی آغاز می شود.

اگر در روز دو مرتبه مسواک نزنید یا پاکسازی های روتین دندان ها را انجام ندهید، پلاک های دندانی روی دندان ها و بین آنها به طور کامل زدوده نمی شوند. به مرور زمان، این پلاک های دندانی سفت و سفت تر می شوند و به تارتار تبدیل می شوند، و باکتری بع لثه ها منتشر می شود. این روند منجر به بروز ژینژیویت (بیماری لثه اولیه) و در نهایت پریودنتیت می شود.

وقتی لثه ها حساس و تحریک پذیر می شوند، آنها از دندان ها منتشر می شوند و فضاهای عمیقی شکل می گیرند. این فضاها “پاکت های پریودنتال” نامیده می شوند. تارتار عموماً زیر لثه ها، روی پایه دندان ها، بین لثه ها، و روی ریشه های دندان ها واقع شده است.

عوامل خطرزا و علائم و نشانه های بیماری پریودنتال

شایع ترین عامل خطرزا یا ریسک فاکتور همراه با پریودنتیت عبارت است از:

• عادات خوب مسواک نزدن و خوب نخ دندان نکشیدن، که منجر به تشکیل پلاک و تارتار می شوند.
• کشیدن سیگار یا جویدن تنباکو برای مدت زمان طولانی.
• تغذیه بد، مانند خوردن غذاها و نوشیدنی های مملو از قند و شکر در اغلب اوقات.
• برخی داروهای فشار خون، بیماری قلبی، عارضه های قلبی عروقی، ذات الریه باکتریایی، تشنج، یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن.
• دندان های کج، که باعث می شوند پلاک های دندانی و رسوب به سختی زدوده شوند.
• سابقه خانوادگی پریودنتیت.
• فشار طولانی مدت، که موجب بروز التهاب می شود.

علائم و نشانه های پریودنتیت می توانند از خفیف تا شدید دسته بندی شوند و می توانند شامل موادر زیر باشند:

• لثه های قرمز و متورم
• التهاب زیر یا اطراف لثه ها
• لثه هایی که با پروب کردن (مانند نخ دندان کشیدن) دچار خونریزی می شوند.
• لق شدن دندان ها یا شل شدن لثه ها که به راحتی از روی دندان ها کنار می روند.
• بوی بد دهان، حتی پس از مسواک زدن.
• چرک بین دندان ها و لثه ها.
• کج شدن ناگهانی دندان ها و بایت مشکل دار.

مراحل گام به گام جرمگیری و تسطیح سطح ریشه

جرمگیری و تسطیح سطح ریشه ها عبارت است از زدودن پلاک های دندانی، تارتار (رسوب) سفت شده، و لکه ها از روی سطح دندان ها و ریشه های دندان های بیمار. هزینه جرمگیری و تسطیح سطح ریشه (پاکسازی عمقی) به موقعیت بیمار بستگی دارد و نیز اینکه بیمار بیمه خدمات دندانپزشکی دارد یا خیر.

دندانپزشک عموماً فرایند را در دو جلسه مجزا انجام می شود. طی جلسه نخست یک چهارم فک های بالا و پایین هر طرف از دهان را پاکسازی می کند. سپس در جلسه دوم دو چهارم دیگر پاکسازی می شوند.

فرایند جرمگیری و تسطیح سطح ریشه ها عموماً شامل گام های زیر هستند:

تزریق بی حس کننده موضعی

جرمگیری و تسطیح سطح ریشه نیاز به تزریق بی حس کننده های موضعی دارد، که به آن داروی تثبیت کننده غشاء نیز اطلاق می گردد، تا به کنترل درد و خونریزی کمک کند. بی حس کننده های موضعی متداول ترین بی حس کننده هایی هستند در طول فرایندهای دندانپزشکی که تنها مقداری تهاجمی هستند استفاده می شوند.

ابتدا، دندانپزشک دارو را داخل دهان تزریق می کند و منطقه مورد نظر را بی حس می کند. سپس، پس از حدود 5 دقیقه، از دست رفتن موقتی احساس اتفاق می افتد. شما بیدار خواهید ماند و در طول کل فرایند هشیار خواهید بود اما هیچ دردی احساس نخواهید کرد. شما در طول درمان و پس از آن، در محل تزریق سوزش حساسیت احساس خواهید کرد.

جرمگیری

گام دوم در این فرایند انجام جرمگیری زیر لثه است، که طی آن دندانپزشک پلاک ها و رسوب زیر لثه ها، بین لثه ها، و روی پایه تاج دندان ها را می زداید. جرمگیری یا به صورت دستی یا با استفاده از ابزار آلتراسونیک انجام می شود. هر دو تکنیک موجب شل شدن پلاک های دندانی و زدوده شدن تارتار سفت شده می شود. برای زدودن پلاک های و باکتری، اسکیلر درون پاکت قرار داده می شود در حالی که با دندان زاویه ای بین 45 تا 90 درجه داشته باشد. سپس دندان ها و سطوح ریشه ها تراشیده می شوند و با حرکات عمودی، افقی و دورانی تمیز می شوند.

تسطیح سطح ریشه

عاج، سمنتوم، مینا، و پالپ دندان چهار بخش اصلی دندان ها هستند. وقتی پریودنتیت ادامه پیدا می کند، عموماً بیماری به سمنتوم، عاج، یا هر دو آسیب می رساند. تسطیح سطح ریشه تلاشی است برای صاف و صیقلی کردن سطوح زبر ریشه های دندان و زدودن هر گونه باکتری زیر لثه.

در طول این فرایند، دندانپزشک زیر لثه ها را پاکسازی می کند تا هر گونه پلاک و تارتار تشکیل شده روی ریشه های دندان ها زدوده شوند، جایی که استخوان ها تحت تأثیر عفونت قرار گرفته اند. تسطیح عبارت است از زدودن کامل سمنتوم که فیلم کلسیفیه شده ای است که روی سطح ریشه های دندان ها را پوشش داده است.

این فرایند ممکن است شامل زدودن لایه های سطحی بسیار ریز عاج نیز باشد، که لایه دوم دندان است که زیر مینای دندان وجود دارد.

پس از جراحی

پس از تکمیل فرایند، دندانپزشک شما منطقه پاکسازی شده را شستشو می دهد تا هر گونه باکتری باقی مانده را پاکسازی نماید. سپس فشار اعمال می کند تا از رشد صحیح بافت لثه اطمینان حاصل نماید.

بیماران اغلب پس از فرایند دردی جزئی تجربه می کنند. لثه هایی که به خوبی ترمیم پیدا کرده باشند بافتی محکم، و شکلی طبیعی دارد که به خوبی تطبیق پیدا کرده است.

از جمله علائم پس از درمان که عموماً ظرف چند روز برطرف می شوند عبارتند از:

• خونریزی لثه ها
• لثه های تحریک پذیر
• ناراحتی دندان ها، مانند حساسیت به گرما، سرما، و مواد شیرین
• تورم و التهاب اطراف منطقه درمان شده
• آلرژی به برخی موادی که در طول فرایند استفاده می شوند.

نکات مراقبت پس از فرایند

رعایت بهداشت خوب دهانی برای پیشگیری از پیشرفت پریودنتیت مزمن ضروری است. پریودنتیت جدی ترین شکل بیماری لثه است که منجر به تحلیل دائمی استخوان می شود که نمی تواند دوباره رشد کند. بیماری پریودنتال شدید نیز عموماً نیاز به جراحی تهاجمی دارد.

برای پیشگیری از نیاز به جراحی، داشتن بهداشت خوب دهانی لازم و ضروری است. این عادات عبارتند از پاکسازی دندان ها با دو مرتبه مسواک زدن در طول روز، استفاده از فلوراید، نخ دندان کشیدن، و شستشو با دهانشویه.

جلسات چکاپ پس از فرایند چند هفته پس از درمان نیز ضروری هستند، که در آن دندانپزشک بهبود لثه ها را بررسی می کند و اطمینان حاصل می کند که اندازه پاکت پریودنتال کاهش پیدا کرده است. اگر پاکت عمیق تر از 3 میلی متر باشد، ممکن است یک فرایند دیگر لازم باشد.