موم ارتودنسی چیست و چه مزایایی دارد؟

موم ارتودنسی Orthodontic wax، موم دندانی، یا وکس ارتودنسی، ماده ای نرم است که برای پوشش دادن موقت سطوح تیز ابزار داخل دهان استفاده می شود. موم های ارتودنسی محصولات طبیعی هستند که از بافت های داخل دهان (مخصوصاً لثه ها و داخل گونه ها) در برابر اصطحاک و برخورد اجزاء ابزار ارتودنسی محافظت می کنند. موم های ارتودنسی برای کاهش درد و ناراحتی ناشی از برخورد اجزاء ابزارهای ارتودنسی از قبیل براکت ها و سیم های کمانی ابداع شده اند. این مواد در دمای اتاق جامد و سفت هستند، اما گرمای انگشتان شما می تواند آنها را نرم کند تا روی سر تیز سیم کمانی و قسمت های نوک تیز اجزاء ابزار ارتودنتسی قرار گیرند و بین آنها و لثه ها، مخاط داخل گونه ها، و لب ها مانند یک مانع عمل کنند. موم های ارتودنسی تنها طی درمان ارتودنسی کاربرد ندارند؛ برای افرادی که از پروتز پارسیل استفاده می کنند نیز مناسب هستند، زمانی که گیره های سیمی موجب بروز ناراحتی، زخم، یا خراش شوند. علاوه بر این، می توانند درمانی موقت برای آزار ناشی از دندان آسیب دیده باشند. با استفاده از آنها می توان لبه های تیز دندان های شکسته یا لب پر شده را پوشش داد، تا زمانی که برای حل اساسی مشکل به دندانپزشک مراجعه کنید.

موم ارتودنسی از چه ماده ای تهیه می شود؟

موم های ارتودنسی معمولاً از موم های طبیعی مانند موم های گیاهی (مثل موم درخت کارنوبا)؛ و موم های حشرات (مانند موم زنبور عسل) تهیه می شوند. اما ممکن است ترکیبی از مواد طبیعی و مواد مصنوعی باشند. منابع معدنی که در تولید پارافین و موم های میکرو کریستالی استفاده می شوند نیز برای ساخت آنها کاربرد دارند. این موم ها ویژگی هایی شبیه وکس دارند اما به ندرت به شکل آنها استفاده می شوند. معمولاً با رزین ها نیز ترکیب می شوند و هر جزء به این دلیل افزوده می شود تا به مطلوب ترین ویژگی های فیزیکی برای کاربردهای موم برسند. این موم ها معمولاً حاوی فیلرها (مواد پر کننده) و مواد اصلاح کننده خاصی هستند و به برخی از آنها مزه افزوده می شود. ویژگی های مربوط به دامنه ذوب، نرمی، و افزایش حجم حرارتی از جمله ویژگی های مهم برای انتخاب موم ها هستند. مصرف کننده باید حین انتخاب و استفاده از آنها به چنین ویژگی هایی توجه کند.

 

موم ارتودنسی چه زمانی استفاده می شود؟

هر زمان که نیاز باشد. احتمالاً در ابتدای درمان ارتودنسی باید دفعات بیشتری از آن استفاده کنید، زیرا هنوز دهان به براکت ها عادت نکرده است. پس از مدتی که از آغاز درمان گذشت، ممکن است بیشتر، پس از هر بار تنظیم سیم کمانی آنها را استفاده کنید.

آیا قورت دادن موم ارتودنسی بی خطر است؟

آری. موم ارتودنسی غیر سمی است و مصرف آن بی خطر است. آنها به این شکل تهیه شده اند زیرا بیمار مجبور است آن را داخل دهان قرار دهد. در واقع، قورت دادن آنها هیچ اشکالی ندارد و کاملاً عادی است؛ به مرور زمان، بزاق داخل دهان موجب می شود آنها کنده شوند. بنابراین، نگران نباشید، این مواد کاملاً بی خطر هستند.

موم ارتودنسی چه مزه ای دارد؟

به طور طبیعی، موم ارتودنسی شفاف و بی مزه است. اما به برخی از آنها مزه، معمولاً نعنا، توت فرنگی، یا آدامس بادکنکی افزوده می شود.

موم ارتودنسی را از کجا می توان خرید؟

موم ارتودنسی را می توان از بسیاری از داروخانه ها و فروشگاه های تجهیزات پزشکی خریداری کرد، یا به فروشگاه های اینترنتی سفارش داد. علاوه بر این، می توانید مقداری از آن را از ارتودنتیست خود بگیرید.

موم های ارتودنسی برای استفاده شخصی، اغلب داخل جعبه های کوچک و مناسبی بسته بندی شده اند که برای مصرف در منزل و خارج از منزل فوق العاده هستند. به گونه ای طراحی شده اند که هر جا می روید می توانید به راحتی آنها را داخل جیب یا کیف دستی خود همراه داشته باشید.

آیا حین لبخند و حرف زدن، موم روی ابزار ارتودنسی قابل مشاهده است؟

به سختی می توان موم ارتودنسی را دید، مگر آنکه از نزدیک به آن نگاه کنید، زیرا شفاف است. در اکثر مواقع، افراد متوجه آن نمی شوند.

چگونه باید از موم ارتودنسی استفاده کرد؟

کار خود را با شستن دقیق دست ها و مسواک زدن دندان ها آغاز کنید. سپس براکت و اطراف آن را کاملاً خشک کنید. یک تکه کوچک از موم (به اندازه ای باشد که بتواند روی یک براکت را بپوشاند) را بین انگشتان شست و اشاره خود بچرخانید و آن را گلوله کنید و موم را به آرامی روی براکت ها یا سیمی که موجب ناراحتی شده است فشار دهید و آن را به دقت در جای خود ماساژ دهید. موم باید برجستگی کوچکی روی براکت یا سیم آزار دهنده تشکیل دهد و از اصطحکاک و برخورد بیشتر جلوگیری نماید. به طور منظم آنها را تجدید کنید، مخصوصاً پس از صرف هر وعده غذایی.

چگونه می توان موم ارتودنسی را برداشت؟

موم ارتودنسی پس از مدتی به طور خود به خود کنده خواهد شد. با این حال، اگر می خواهید مومی که روی براکت قرار داده اید را زودتر از آنکه خود به خود کنده شود بردارید، می توانید این کار را با استفاده از یک ابزار کوچک و نوک تیز مانند مسواک پروکسی (بین دندانی) یا خلال دندان انجام دهید، یا از نخ دندان های معمولی استفاده کنید.

 

انکیلوز دندان عبارت است از جوش خوردن دندان به استخوان و تماس مستقیم آنها با یکدیگر که مانع ادامه رشد دندان خواهد شد. ریشه دندان به طور عادی پوشیده از الیاف لیگامان پریودنتال است که آن را داخل حفره خود نگه می دارد. دندان نباید مستقیماً با استخوان در تماس باشد، با از بین رفتن قسمتی از این بافت، دندان با استخوان تماس پیدا خواهد کرد و با آن جوش خواهد خورد و به اصطلاح دندان انکیلوز خواهد شد.

 

علت بروز این مشکل شناخته شده نیست، اما اغلب در بیماران مراجعه کننده به دندانپزشک ها یا ارتودنتیست ها مشاهده می شود، مخصوصاً در دندان های مولر شیری فک پایین (احتمال انکیلوز دندان شیری بیشتر از دندان های دائم است، در واقع نسبت وقوع آنها 10 به 1 است و احتمال انکیلوز دندان های فک پایین بیشتر از دندان های فک بالا است). نظریه های مختلفی مبنی بر این موضوع وجود دارند که ترومای دندانی (آسیب و صدمه به دندان) و وراثت از جمله عوامل اصلی انکیلوز دندان می باشند. گاهی اوقات عفونت استخوان فک یا یک دندان می تواند موجب انکیلوز دندان شود. این عفونت به طور طبیعی زمانی رخ می دهد که دندان آسیب دیده است یا فرد از بیماری لثه رنج می برد. این وضعیت ناشی از بهداشت ناکافی دهان است که موجب پوسیدگی دندان می شود.

مشکلات ناشی از انکیلوز دندان

عموماً سه مشکل هستندکه با انکیلوز دندان بروز پیدا می کنند:

از آنجا که دندان انکیلوز شده با استخوان جوش می خورد دیگر به شکل طبیعی بیرون نخواهد آمد و معمولاً به شکل فرو رفته به نظر می رسد. این می تواند به قرار گیری نادرست دندان های هر دو طرف آن، و رشد بیش از حد دندان مقابل آن در قوس دندانی مخالف منجر شود. انکیلوز دندان هم برای دندان های شیری و هم برای دندان های دائم، و طی هر مرحله ای از رشد و بیرون آمدن آنها می تواند اتفاق بیفتد. معمولاً بیماران در حالی به ارتودنتیست مراجعه می کنند که یکی از دندان های جلوی فک بالای آنها پایین تر از دیگر دندان ها است، دندان های جلوی فک پایین آنها فشرده است و به سمت زبان منحرف شده اند، اور بایت آنها افزایش یافته است و نوک دندان های مولر دوم و سوم آنها به شدت منحرف شده است.

پیامدهای عدم درمان دندان انکیلوز شده

رشد صورت

از آنجا که دندان مستقیماً به استخوان متصل است تکان نمی خورد. با رشد کودک، استخوان فک نیز رشد می کند، در حالی که دندان انکیلوز شده در جای خود باقی خواهد ماند. در این وضعیت، دندان انکیلوز شده به صورت نهفته باقی خواهد ماند که موجب تخریب استخوان فک خواهد شد. تخریب استخوان فک روی رشد صورت تأثیر منفی خواهد داشت.

مال اکلوژن

دندان انکیلوز شده می تواند موجب کج شدن دندان های دیگر شود. این شرایط تحت عنوان مال اکلوژن شناخته می شود. از آنجا که دندان انکیلوز شده تکان نمی خورد، می تواند رشد دیگر دندان ها را تحت تأثیر قرار دهد و باعث شود در یک راستا قرار نداشته باشند.

مشکلات گفتاری

دندان انکیلوز شده می تواند موجب دفورمیتی فک شود. دفورمیتی فک علاوه بر تأثیر روی ساختار صورت می تواند منجر به مشکلات گفتاری نیز شود. مال اکلوژن نیز می تواند عامل بروز این مشکل باشد، زیرا دندان های فک بالا و پایین به درستی در جای خود قرار نگرفته اند.

نهفتگی دندان

در صورت انکیلوز دندان شیری، دیگر جای کافی برای بیرون آمدن دندان دائم وجود نخواهد داشت. به این علت، دندان دائم به صورت نهفته باقی خواهد ماند. نهفتگی دندان عبارت است از باقی ماندن آن در بافت استخوان و لثه و عدم رشد درست و صحیح آن.

 

تشخیص دندان انکیلوز شده

تشخیص دندان انکیلوز شده بر اساس یافته های بالینی با کمک تست ضربه و تحرک پذیری خواهد بود. معاینه و تصویر رادیوگرافی با اشعه ایکس اصلی ترین روش های تشخیص انکیلوز دندان هستند. دندان انکیلوز شده در تست ضربه صدای بالاتر و خفه دارد، بر خلاف دندان طبیعی که صدای زیر دارد.

درمان دندان فک جوش

دندان انکیلوز شده، به محض شناسایی باید درمان شود. در صورتی که این دندان بدون درمان باقی بماند این وضعیت می تواند منجر به بروز مشکلات زیادی شود. برای اهداف درمان ارتودنسی و دیگر اهداف، در برخی موارد انتظار می رود پس از جراحی این دندان کشیده شود یا اینکه ممکن است نیاز باشد دندان انکیلوز شده با فشار در موقعیت درست خود قرار بگیرد. زمان این کار به رشد آخرین دندان بستگی دارد و تصاویر رادیو گرافی از منطقه اطراف آن می تواند به تشخیص این زمان کمک کند.

درمان دندان انکیلوز شده به شیری یا دائمی بودن آن، زمان وقوع آن نسبت به حداکثر رشد دندان، زمان تشخیص آن، و نیز محل دندانی که تحت تأثیر قرار گرفته است بستگی دارد. 6 وضعیت احتمالی وجود دارند:

• اگر دندان انکیلوز شده شیری باشد و دندان دائم جایگزین آن وجود داشته باشد، قانون کلی این است که این دندان باید فوراً کشیده شود و در صورت لزوم فضا نگهدار مناسب در جای آن قرار بگیرد.
• اگر دندان انکیلوز شده شیری باشد و دندان دائم جایگزین آن وجود نداشته باشد و در مراحل اولیه خود به سر ببرد، و در معرض خطر “گیر کردن” باشد، درمان شامل کشیدن دندان و استفاده از فضا نگهدار خواهد بود.
• اگر دندان انکیلوز شده شیری باشد و دندان دائم جایگزین آن وجود نداشته باشد و در مراحل آخر خود باشد، تماس پروکسیمال و اکلوزال در بزرگسالی اصلاح خواهد شد.
• اگر دندان انکیلوز شده دائم باشد و در مراحل اولیه خود باشد، دندان باید با کمک درمان ارتودنسی به تدریج از حفره خود بیرون کشیده شود که تحت عنوان لاکسیژن luxation انجام می شود. در صورتی که این تلاش بی ثمر باقی بماند و دندان بالا نیاید، این کار باید پس از بلوغ انجام شود.
• در صورتی که دندان در عمق زیاد گیر کرده باشد، خواه شیری باشد یا دائمی، باید دست نخورده باقی بماند، مگر اینکه عفونی شود یا تهدیدی احتمالی یا واقعی برای اکلوژن باشد.

ارتودنسی فانکشنال یکی از جذاب ترین شاخه های درمان ارتودنسی است که اکثر افراد با آن آشنایی ندارند. ارتودنسی فانکشنال نه تنها قادر به صاف کردن دندان ها است بلکه می تواند فک های بالا و پایین را به محل درست جابجا کند و ظاهر بهتری برای بیمار خلق کند. داشتن چانه تحلیل رفته و یا عقب، یا ناصاف بودن فک ها می تواند موجب تخریب بایت شود، و این منجر به بروز میگرن، درد شانه و گردن، سر گیجه، آپنه خواب، مشکلات شنوایی، اختلالات فکی- گیجگاهی، انسداد مجرای تنفسی فوقانی، و مشکلات ظاهری از نمای نیمرخ خواهد شد.

 

ارتودنسی فانکشنال به جای کشیدن دندان هایی که فشرده و نامرتب هستند، دندان ها را با روش متفاوتی صاف می کند، مانند وسیع کردن (افزایش عرض) فک به منظور ایجاد فضای کافی برای دندان ها. ابزارهای ارتودنسی روی فک های بالا و پایین قرار می گیرند تا عرض آن را افزایش دهند و نیمرخ متعادل تری برای فرد ایجاد نمایند، بعلاوه، سینوس ها را وسیع کنند تا آپنه خواب و مشکلات تنفسی اصلاح شوند. با استفاده از تکنیک هایی غیر از کشیدن دندان که با استفاده از ابزارهای وسیع کننده کام انجام می شوند، می توان به نتایج خوبی دست یافت. با این حال، این ابزارها متحرک نیستند و باید برای مدت زمان خاصی درون دهان قرار گیرند. هرچند برخی افراد با این ابزارها مشکل دارند اما نتایجی که در بر خواهند داشت ارزش تحمل اندکی ناراحتی را دارند.

تفاوت بین ارتودنسی فانکشنال و ارتودنسی معمولی

اکثر افراد اطلاعی از روش های مختلف صاف کردن دندان ها ندارند. بسیاری از دندانپزشک ها از ارتودنسی معمولی استفاده می کنند که همیشه مؤثر واقع نمی شوند. ارتودنسی فانکشنال تنها توسط ارتودنتیست ها برای صاف کردن دندان ها کج استفاده می شود. با این تفاسیر، تفاوت آنها در چیست؟

در ابتدا باید از تفاوت درمان های ارتودنسی و ارتوپدی اطلاعاتی داشته باشید. درمان ارتودنسی تنها قادر به جابجایی دندان ها است در حالی که درمان ارتوپدی به مشکلات استخوان می پردازد. در گذشته، ارتودنسی معمولی توسط همه ارتودنتیست ها برای درمان مشکلات دندان و فک استفاده می شده است. در اوایل دهه1980، روش اروپایی جدیدی برای صاف کردن دندان ها ابداع شد که تحت عنوان ارتودنسی فانکشنال شناخته شد و به تدریج به کل دنیا معرفی شد.

در این بخش قصد داریم به بیان تفاوت های ارتودنسی فانکشنال و سنتی بپردازیم، زیرا مفاهیم، روش ها، و نظریه های آنها متفاوت است و متعاقباً نتایج درمان آنها نیز متفاوت خواهد بود. ابزارهای معمولی و مرسوم از دوران نوجوانی قابل استفاده هستند، زیرا ارتودنتیست تا زمانی که تمام دندان های دائم بیرون بیایند صبر خواهد کرد. در صورت فشرده بودن دندان ها، در ارتودنسی معمولی با کشیدن دندان، مشکل بر طرف خواهد شد تا فضای کافی برای آنها ایجاد شود. پس از ایجاد فضا دندان ها صاف خواهند شد. 90% مواقع، چهار دندان دو پایه (پرمولر) کشیده می شوند تا فضای کافی ایجاد شود.

اما مشکل این روش این است که صورت صاف خواهد شد و از جذابیت آن کاسته خواهد شد و زمانی که فرد می خندد تنها 6 دندان جلوی او قابل مشاهده خواهند بود. دندان های اضافی نیز به سمت عقب جابجا خواهند شد تا جاهای خالی که در نتیجه کشیدن دندان بوجود آمده اند پر شوند، این می تواند منجر به اختلالات فکی- گیجگاهی (TMJ) و نیز مشکلات مجرای تنفسی شود. از سوی دیگر، ارتودنسی فانکشنال برای بیماران کم سن تر (از حدود 7 سالگی) قابل استفاده است. در حالی که بیمار هنوز در حال رشد است، درمان ارتودنسی موجب وسیع شدن قوس دندانی می شود و فضای کافی برای دندان های فشرده ایجاد خواهد کرد. با افزایش عرض کام، همه دندان های دائم جای کافی برای قرار گرفتن خواهند داشت. در واقع درمان ارتوپدی به جابجایی استخوان کمک خواهد کرد.

 

تا زمانی که قوس دندانی در حال عریض شدن است، وضعیت فک پایین نیز موازی فک بالا تغییر خواهد کرد. از آنجا که در این روش هیچ دندانی کشیده نمی شود، در افرادی که لبخند عریض تری دارند، مؤثرتر خواهد بود. بعلاوه، از آنجا که فک پایین رو به جلو حرکت می کند، اختلالات فکی- گیجگاهی نیز بهبود پیدا خواهند کرد. در آخرین مرحله از ارتودنسی فانکشنال، بریس های شفاف روی دندان های صاف قرار می گیرند، به همین دلیل در این روش، ارتودنسی و ارتوپدی برای درمان بیمار استفاده می شوند.

مزایای ارتودنسی فانکشنال

ارتودنسی فانکشنال از نظر زیبایی و نیز عملکردی، مزایای زیادی خواهد داشت:

• فرایند درمان شامل اصلاح ساختار صورت، صاف کردن فک، جابجایی دندان ها، اصلاح وضعیت سر و گردن، و نیز ماهیچه های همبند خواهد بود.
• لبخندی عریض تر خلق خواهد کرد و نمای نیمرخ صورت را بهبود خواهد بخشید.
• با بزرگ شدن بیمار، صورت تعادل بیشتری پیدا خواهد کرد.
• اختلالات فکی- گیجگاهی کاهش خواهند یافت.
• نتایج ثابت تری در بر خواهند داشت.
• نیاز به کشیدن دندان را کاهش خواهد داد.
• طی آن از ابزارهایی استفاده خواهد شد که کمتر از براکت ها قابل مشاهده هستند.
• اجازه می دهد بتوان برای ورزش کردن یا نواختن آلات موسیقی، ابزار را به راحتی از دهان خارج کرد.
• در سنین پایین آغاز می شود (3 تا 8 سالگی).

معایب ارتودنسی فانکشنال

گاهی اوقات، در مسائل دندانی ما دشمن خود هستیم. ارتودنسی فانکشنال نیاز به میزانی از همکاری و نظم شخصی بیمار دارد. مرحله بعدی ارتودنسی فانکشنال استفاده از ابزارهای متحرک است و اگر بیمار به طور نامنظم از آنها استفاده کند و بر اساس برنامه مشخص شده به ارتودنتیست مراجعه نکند، مؤثر واقع نخواهد شد و موفقیت درمان محدود خواهد شد.

بر اساس برخی منابع، انتخاب ارتودنسی فانکشنال تصمیمی جدی است. به شما کمک می کند روش درمان بهتر و مؤثرتر را تشخیص دهید (مهم نیست برای کودکان بکار برده می شود یا برای افراد  بزرگسال)، دندانپزشک باید نکات و توصیه های مهم را به شما گوشزد کند و به شما کمک کند مناسب ترین روش را انتخاب نمایید. به خاطر داشته باشید، ارتودنسی فانکشنال لبخندی عریض تر و زیباتر به شما خواهد بخشید.

 

ارتودنسی فانکشنال برای کودکان

درست مانند دیگر درمان های دندانپزشکی، هر چه درمان دندان های کج و بایت ناصاف زودتر شروع شود، مؤثرتر و محافظه کارانه تر خواهد بود. درمان کودکان را می توان از 6 تا 9 سال آغاز کرد و اولین ابزار را برای آنها استفاده کرد. در صورت لزوم، پس از بیرون آمدن دندان های دائم، می توان براکت ها را روی آنها قرار داد. درمان مشکلات ساختاری فک در کودکان، مال اکلوژن، یا مشکلات بایت در اوایل زندگی می تواند لبخندی زیبا و ماندگار در پی داشته باشد و از بروز مشکلات بیشتر در آینده پیشگیری نماید. اصلاح بایت، در حالی که رو به رشد است، می تواند خطر اختلالات فکی- گیجگاهی را کاهش دهد و مشکلات آپنه خواب را برطرف سازد. برای اکثر کودکان، ارتودنسی فانکشنال می تواند نیاز به براکت های ارتودنسی را برطرف سازد. با وسیع کردن کام از ابعاد مختلف، زمانی که دندان ها به تدریج جابجا می شوند، بایت کج و ناصاف اصلاح خواهد شد، در نتیجه تماس درستی با یکدیگر خواهند داشت.

تأثیر افتادن زود هنگام دندان های شیری

از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری جلوی دهان می تواند ناشی از خارج شدن دندان از حفره خود در نتیجه صدمه یا آسیب، یا کشیدن دندان خراب شده یا پوسیده باشد.

دندان های شیری جلوی دهان

برخلاف از دست رفتن دندان در قسمت عقب دهان، اگر دندان های نیش درآمده باشند، از دست رفتن دندان در قسمت جلوی دهان تأثیر چندانی روی رشد دندان های دائم ندارد. از دست رفتن این نوع دندان های شیری معمولاً اختلالی در نحوه غذا خوردن کودک نیز ایجاد نمی کند. اگر این اتفاق پیش از تکمیل فرایند یادگیری حرف زدن رخ دهد، می تواند در نحوه حرف زدن کودک مشکل ایجاد کند. مهم ترین دلیل برای قرار دادن جایگزین برای دندان های جلوی دهان، زیبایی است زیرا عدم وجود دندان های جلو ممکن است موجب تغییر ظاهر کودک شود و تصور شخصی او از خود را به هم بریزد.

دندان های نیش یا مولرهای شیری

از دست رفتن زود هنگام دندان های عقب دهان، نیش یا مولرهای (دندان های آسیاب بزرگ) شیری جدی تر است، زیرا فضای خالی به جا مانده از آنها ممکن است از دست برود. این اتفاق زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که فواصل زمانی روند رشد دندان ها زیاد باشد. در هر نیمه از هر قوس دندانی، دندان های نیش و مولر شیری با هم بزرگ تر از دندان های نیش و پرمولر (آسیاب کوچک) دائمی هستند که قرار است بعداً در بیایند و این ناشی از اختلاف اندازه دندان های شیری و دائم است. اندازه اولین مولر شیری برابر با اندازه دندان های پرمولری است که جایگزین آن خواهند شد،

در حالی که دومین مولر شیری خیلی بزرگ تر از دومین پرمولر است. با از دست رفتن دندان های نیش یا مولر اول، هر چه تعداد دندان های موجود در دهان بیشتر باشد، نیاز به اقدامات پیشگیرانه ضروری تر خواهد بود زیرا عدم وجود جای کافی برای بیرون آمدن دندان ها مانع رشد درست دندان های دائم در جای درستشان می شود. کشیدن یا از دست رفتن دندان های نیش یا مولر شیری می تواند موجب جابجایی دندان های پشت جای خالی آنها به سمت مزیال (رو به جلو) و جابجایی دندان های جلو به سمت دیستال (رو به عقب) شود، که منجر به جابجایی دندان های دائم و خط وسط آنها خواهد شد.

سه عامل که با از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری باید مورد توجه قرار گیرند

• میزان فشردگی و نامرتبی دندان ها با میزان فضای از دست رفته پس از کشیدن یا افتادن دندان های شیری رابطه مستقیم دارد.
• نوع دندان از دست رفته. از دست رفتن یک دندان نیش شیری ممکن است منجر به جابجایی خط وسط دندان ها شود. از دست رفتن یک دندان مولر شیری، مخصوصاً مولر دوم ممکن است موجب جابجایی دندان مولر دائم اول به سمت مزیال شود.
• سن کودک. هر چه دندان در سنین پایین تر از دست برود، احتمال جابجایی دندان ها بیشتر خواهد بود.

جبران زود افتادن دندان شیری تا زمان رشد دندان های دائم

برای حفظ فضای به جا مانده از دندان های شیری که خیلی زودتر از موعد از دست رفته اند و پیشگیری از جابجایی دندان های مجاور این فضا تا زمان رشد دندان های دائم، باید برای دندان های کشیده شده یا از دست رفته جایگزین قرار داد که می تواند با کمک فضا نگهدار انجام شود.

انواع فضا نگهدار

بسته به محل دندان کشیده شده یا افتاده، فضا نگهدارهای متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند. از سوی دیگر، این ابزارها می توانند ثابت یا متحرک باشند. فضا نگهدار تا زمان رشد دندان های دائم در جای خود باقی می ماند.

فضا نگهدار بند و حلقه

نکته اصلی در استفاده از فضا نگهدار بند و حلقه این است که این ابزار برای از دست رفتن مولر اول شیری کاربرد دارد. یک بند به دور مولر دوم شیری قرار می گیرد و یک حلقه سیمی شکل تا طرف مقابل و تا سطح دیستال دندان نیش شیری امتداد می یابد. از این ابزار نمی توان برای حفظ فضای به جا مانده از مولر دوم شیری استفاده کرد. بند و حلقه از مولر اول دائم تا پرمولر اول شیری امتداد می یابد تا فضای رشد برای پرمولر دوم را حفظ نماید. با این حال، مولر اول شیری قبل از بیرون آمدن پرمولر دوم به صورت طبیعی از دست می رود که موجب می شود بند و حلقه منبع اتکای خود را از دست بدهند.

به همین دلیل باید از یک فضا نگهدار زبانی (پشت دندانی) یا پالاتال (کامی، سقف دهانی) استفاده شود. استثنایی که برای این قائده وجود دارد زمانی است که دندان های دائم وسط جلوی فک پایین هنوز بیرون نیامده باشند. این امکان نیز وجود دارد که سیم کمانی پشت دندانی در رشد دندان های جلو تداخل ایجاد کند. در این صورت فضا نگهدار بند و حلقه به صورت موقت کار گذاشته خواهد شد.

فضا نگهدار دو طرفه

زمانی که دندان های جلوی فک پایین بیرون می آیند، یک فضا نگهدار دو طرفه قرار گذاشته خواهد شد. فضا نگهدار دو طرفه برای از دست رفتن بیش از یک دندان در یک نیمه از یک قوس دندانی  یا از دست رفتن مولر دوم شیری کاربرد دارد. سه نمونه از فضا نگهدارهای دو طرفه فضا نگهدار پشت دندانی، ابزار نانس، و فضا نگهدار ترنس پالاتال (سقف دهانی) هستند.

 

فضا نگهدار پشت دندانی

در دو صورت باید از این نوع فضا نگهدار استفاده کرد:

• از دست رفتن دو طرفه دندان های مولر شیری فک پایین پس از بیرون آمدن دندان های دائم جلو
• از دست رفتن یک طرفه بیش از یک دندان از قوس دندانی فک پایین

طراحی آن به گونه ای است که بندهای دو طرف روی دندان های مولر قرار می گیرند و سیم ضخیمی روی سطح زبانی (داخلی) دندان های جلوی دهان قرار می گیرد.

 

ابزار نانس

ابزار نانس در صورتی مورد استفاده قرار می گیرد که دندان های مولر شیری فک بالا در هر دو طرف از دست رفته باشند، یا بیش از یک دندان در قوس دندانی فک بالا در یک سمت از دست رفته باشد. طراحی آن به شکلی است که بندها از دو طرف روی دندان های مولر قرار می گیرند و با یک سیم ضخیم به یکدیگر متصل می شوند. اتصال بندها با سیم کمانی ضخیمی که مانند فضا نگهدار پشت دندانی، پشت دندان های جلو قرار می گیرد، در جفت شدن دندان های جلوی فک پایین با دندان های جلوی فک بالا اختلال ایجاد می کند. به همین دلیل در این ابزار سیم کمانی به سمت چین های سقف دهان منحرف شده است و یک تکه آکریلیک آن را در بر گرفته است که روی بافت نرم قرار می گیرد.

 

فضا نگهدار ترنس پالاتال (سقف دهانی)

این نوع فضا نگهدار در صورتی استفاده می شود که دندان های مولر شیری در دو سمت فک بالا، یا بیش از یک دندان در یک سمت قوس دندانی فک بالا از دست رفته باشند. طراحی آن به شکلی است که بندها روی مولرهای دو طرف قوس دندانی قرار می گیرند و یک سیم ضخیم آنها را به یکدیگر متصل می کند که بدون لمس بافت نرم از بافت سخت سقف دهان عبور می کند. هر چند تمیز کردن آن راحت تر از ابزار نانس است اما ثبات چندانی ندارد، مخصوصاً زمانی که مولرهای دوم شیری از دست رفته باشند.

از قرن بیست تاکنون مباحث بسیاری در خصوص کشیدن یا نکشیدن دندان در طول درمان ارتودنسی وجود داشته است. این اختلاف نظرها می توانند صد سال دیگر نیز ادامه داشته باشند. با این حال، هنوز برخی دلایل واقعی وجود دارند که حتی ارتودنتیست های امروزی نیز کشیدن دندان را توصیه می کنند.

پرسشی که بسیاری از والدین در گام اول درمان ارتودنسی کودک خود از ارتودنتیست می پرسند این است که “آیا کشیدن دندان بخشی از درمان ارتودنسی کودکم خواهد بود؟”

این پرسش مهم است، اما هرگز یک پاسخ واحد برای آن وجود نخواهد داشت. هر بیماری که به ارتودنتیست مراجعه می کند شرایط منحصر بفرد خود را دارد. به لطف ژن ها و بسیاری از عوامل خارجی که روی رشد افراد تأثیر می گذارند، نیز تجربیات دندانی هر فرد و رشد صورت افراد به شکل های مختلف، افراد ممکن است به درمان های اصلاحی ارتودنسی نیاز داشته باشند که کاملاً متناسب با نیازهای خاص آنها خواهد بود.

دلایل نیاز به کشیدن دندان:

در حال حاضر وقتی ارتودنتیست به طرح درمان یک بیمار فکر می کند، توصیه به کشیدن دندان هرگز به راحتی صورت نمی گیرد. همه ارتودنتیست ها در گام نخست سعی می کنند طرح درمان بیمار بدون کشیدن دندان باشد و تنها زمانی اقدام به کشیدن دندان می کنند که برای دستیابی به نتایج بهتر ضروری باشد یا با یکی از مشکلات بالینی زیر مواجه شده باشند:

حجم دندان ها- عدم هماهنگی بین طول قوس دندانی (فشردگی شدید دندان ها)

فشردگی شدید دندان ها ساده ترین شرایط برای تصمیم گیری در خصوص کشیدن دندان است. در بیماری که در حال رشد است، این مشکل می تواند به صورت نهفتگی دندان های کناری دندان های پیشین و/ یا دندان های نیش ظاهر شود. اکثر این موارد نیاز به جابجایی دندان ها دارند، زیرا فضای کافی برای بیرون آمدن دندان ها وجود ندارد.

 

جلو آمدگی هر دو فک

جلو آمدگی هر دو فک مشکلی است که در دنیای زیبایی امروز و نیز از نظر عملکردی مورد توجه قرار گرفته است. اگر به مجله های مد و ستارگان دنیای هنر امروز نگاهی بیندازید، متوجه خواهید شد ظاهری با این شکل مطلوب تر است. با این حال، در صورتی که دندان های فرد خیلی جلو آمده باشند، چندان زیبا نخواهد بود و کشیدن دندان ها بهترین درمان ارتودنسی برای بهبود این مسئله است.

ناهماهنگی اسکلتی و درمان کاموفلاژ یا جبرانی

در بیمارانی که فرایند رشد آنها به پایان رسیده است (افراد بزرگسال یا میانسال)، کشیدن دندان های پرمولر تنها مکانو تراپی (mechanotherapy) باقی مانده برای اصلاح جلو آمدگی دندان های فک بالا و کشیدن دندان های کناری دندان های پیشین به داخل است. بعلاوه، بیمارانی که فشردگی متوسط و مال اکلوژن کلاس 2 دارند را با کشیدن چهار دندان پر مولر (دندان های دو پایه) می توان با موفقیت درمان نمود. شاید تصور می شود همه افرادی که مشکل جلو آمدگی فک پایین (یا همان مال اکلوژن کلاس 3) دارند نیاز به جراحی دارند؛ اما همین درمان برای بیمارانی که فک پایین آنها عقب تر قرار گرفته است (یا همان مال اکلوژن کلاس 3) نیز ضروری است. کشیدن دندان ها و عقب کشیدن دندان های کنار دندان های پیشین در جلو آمدگی فک پایین، برای برخی بیمارانی که از قبل مشکلات تنفسی داشته اند می تواند در آینده موجب بروز مشکلاتی برای سلامت فرد شود. نکته آخر اینکه، برخی موارد هستند که ارتودنتیست برای جبران دندان های کناری دندان های پیشین یا از بین بردن نیاز به وسیع کردن کام به کمک جراحی- که فرایند جراحی دوم است- در یک فرایند جراحی، همزمان دندان نیز کشیده می شود.

مؤثر واقع شدن درمان

در برخی موارد خاص، کشیدن دندان های پرمولر به جای اصرار به داشتن طرح درمان ارتودنسی بدون کشیدن دندان، می تواند برای بیمار و ارتودنتیست مفید باشد. ارتودنتیست می تواند فضای لازم و کافی را تنها با جابجایی دندان های مولر به سمت دیستال، افزایش عرض کام، و ایجاد فاصله بین دندان های کنار دندان های پیشین ایجاد کند. برخی بیماران با انجام این سه کار هنوز ممکن است دارای مشکل جلو آمدگی هر دو فک باشند، و برخی دیگر ممکن است به مکانیزم بدون کشیدن دندان که ارتودنتیست ارائه می دهد واکنش نشان ندهند. حتی اگر جای کافی برای دندان های پرمولر ایجاد کنیم، روش بدون درمان ممکن است چند سال به طول درمان اضافه کنند.

به دلایل بسیاری ممکن است ارتودنتیست تصمیم بگیرد روش درمان با کشیدن دندان یا بدون کشیدن دندان را انتخاب کند. این بهترین زمان برای بحث کردن راجع به فلسفه درمان یا هدف شما از مراجعه به ارتودنتیست خواهد بود. آموزش بیمار از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که دلایل طرح درمان های مختلف را درک کند.

چه اتفاقی می افتد اگر کشیدن دندان توصیه شود اما انجام نشود؟

مهم است بدانید که کشیدن دندان آخرین راهکاری است که یک ارتودنتیست در طرح درمان می گنجاند. برای اکثر بیماران ممکن است روش های درمانی وجود داشته باشند که بدون کشیدن دندان به بهترین نتایج منتج شود. ارتودنتیست هرگز کشیدن دندان را توصیه نخواهد کرد مگر آنکه آن را برای موفقیت درمان ضروری بداند.

درصد بسیار اندکی از بیماران هستند که ممکن است به کشیدن دندان نیاز داشته باشند و انجام آن برای آنها ضروری دانسته شود. در این صورت، پیش رفتن درمان ارتودنسی بدون کشیدن ضروری دندان ممکن است در آینده موجب بروز اختلال در زیبایی فرد شود، بعلاوه ممکن است خطر خارج شدن دندان ها از استخوان فک نیز وجود داشته باشد که می تواند به تحلیل لثه و بی ثباتی دندان ها ختم شود.

آیا کشیدن دندان طی درمان ارتودنسی عوارض جانبی دارد؟

با معاینات، بررسی ها و تشخیص دقیق، و طرح درمان صحیح توسط یک ارتودنتیست مجرب می توانید مطمئن باشید که کشیدن دندان هیچ عوارضی در پی نخواهد داشت. در صورت وجود حتی کوچکترین خطرات و عوارض جانبی برای سلامت و زیبایی بیمار، ارتودنتیست به کشیدن دندان اقدام نخواهد کرد.